Belastingontwijkende multinationals stelen van vrouwen en het onderwijs

Saalbrink, beleidsmanager van stichting Womenkind Worldwide, sprak over de kwestie tijdens het seminar  ‘Influence with impact and gender equality’ van de Academie voor Sociale Studies. Volgens de activiste loopt de Nederlandse overheid jaarlijks miljarden euro’s mis, voornamelijk doordat multinationals gebruik maken van belastingparadijzen elders op de wereld. Ook belastingontduiking door rijke individuen speelt een rol. “Als je het misgelopen bedrag omrekent naar de onderwijssector, dan gaat het om bijna 23% van het onderwijsbudget”, aldus Saalbrink.  

Ook hebben de missende belastinggelden volgens de beleidsmanager een grote impact op zorgtaken, die nu vaak onbetaald en voor driekwart door vrouwen worden verricht. “Zulke werkzaamheden kosten vrouwen gemiddeld zo’n vier uur per dag, en bij mannen is dat anderhalf tot twee. Elk besteed uur voor een zorgtaak gaat af van werktijd waarvoor je wél betaald kunt krijgen.” 

Hoewel het verhaal over zorgtaken zich baseert op wereldwijde gemiddelden, lijkt Saalbrinks standpunt ook aan te sluiten bij discussies over zorgtaken die ook in de academische gemeenschap worden gevoerd. Zorg voor kinderen en familie zou volgens de activiste vanaf begin van de coronacrisis namelijk nog een extra hebben gezorgd voor meer schevere verhoudingen tussen vrouwen en mannen, iets dat een analyse rondom de teruglopende output van vrouwen in de wetenschap een klein jaar geleden ook liet zien. 

Gevoelige sectoren 

De berekeningen van de Saalbrink zijn gebaseerd op de informatie van een drietal buitenlandse stichtingen, die onder meer op basis van een dataset van de Europese Unie een rapport over belastingontwijking uitbrachten. Volgens dat rapport mist Nederland in totaal bijna 9 miljard euro aan belastinginkomsten op jaarbassis, waarvan het leeuwendeel een gevolg is van belastingontwijking door grote bedrijven. 

Behalve dat Nederland zelf belastingen misloopt, dragen de belastingvoordelen die buitenlandse bedrijven in Nederland ervaren op hun beurt ook weer bij aan gemiste inkomsten van andere landen. De Nederlandse staat is volgens het rapport dan ook verantwoordelijk voor 8,5% voor de in totaal 245 miljard dollar die wereldwijd aan de strijkstok van multinationals blijft hangen. 

Volgens Saalbrink betekent deze berekening overigens niet dat de inkomsten die de Nederlandse overheid misloopt per sé aan onderwijssector of de zorg besteed zouden worden. Het is volgens de activiste echter wel zo dat de onderwijssector, samen met sociale uitgaven en de gezondheidzorg, extra gevoelig is voor fluctuaties in de overheidsinkomsten. 

Dat komt omdat deze sectoren door overheden worden beschouwd als grote uitgavenposten waardoor het erg lastig is, zoals ook het CPB afgelopen jaar moest concluderen, om een return on investment te berekenen. Overheden die een neo-liberaal beleid voeren, bezuinigen volgens Saalbrink dan ook het makkelijkst op deze domeinen. 

Meld u hier aan voor de ScienceGuide Nieuwsbrief 

Betalen voor moederschap 

Toch hoeft deze situatie niet te betekenen dat vrouwen in Nederland niks kunnen doen, blijkt uit het panelgesprek na haar lezing. “Het gaat de laatste jaren de goede kant op met de verdeling van opvoedingstaken tussen mannen en vrouwen”, benadrukt panellid Alice Thijs, directeur van het Groningse vrouwencentrum Jasmijn. Werkende vrouwen zijn dus steeds minder onbetaalde uren kwijt, en werkende mannen relatief gezien dus juist iets meer. 

Voor huismoeders en mantelzorgers zonder inkomen blijft het probleem van financiële ongelijkheid echter wel bestaan, want de zorgwerkzaamheden die ze verrichten worden vanuit economisch beleidsperspectief niet beloond. “Je zou na twee feministische golven kunnen beargumenteren dat vrouwen de zorg voor de kinderen niet meer op zich hoeven te nemen, maar dat velen er zelf voor kiezen”, zegt panelmoderator en docent Sociale Inclusie Charlotte Wekker. “Als we vrouwen toch financiële onafhankelijkheid willen geven, misschien moeten ze maar gaan betalen voor het moederschap.” 

Geen goed idee, vinden de panelleden. “Er zijn nog steeds te weinig vrouwen op bestuurlijke en politieke posities”, zegt Glimina Chakor, wethouder van de Gemeente Groningen. “We hebben publieke rolmodellen nodig, en alleen wanneer er mannen vrouwen samen besluiten nemen, worden er betere beleidskeuzes gemaakt.” 

Michèle Garnier, decaan van de Academie voor Sociale Studies van de Hanzehogeschool, is het daarmee eens. “Talenten van vrouwen moeten gebruikt worden”, voegt zij eraan toe, “en ik weiger te geloven dat iemands enige talent is om een goede moeder te zijn.”