Kabinet wil testbewijs voor studenten, docenten mogen zonder testbewijs college geven
Het kabinet heeft deze week een wet ter consultatie opengesteld waarin geregeld wordt dat er een testverplichting komt voor niet-essentiële voorzieningen. Daarbij gaat het om culturele instellingen zoals concertzalen, theaters, cafés en sportfaciliteiten. Deze testverplichting heeft ook betrekking op hoger onderwijsinstellingen. Met de testverplichting wil het kabinet meer onderdelen van de samenleving kunnen openen en tegelijkertijd de verspreiding van het coronavirus tegengaan. Voor studenten komt er een verplichting om zo toch het onderwijs mogelijk te maken, omdat zij erg te lijden hebben onder de lockdown-maatregelen.
Een testverplichting raakt aan grondrechten
Het verplichten van een testbewijs raakt aan grondrechten, waaronder het recht op lichamelijke integriteit en het recht op privacy. Wanneer deze rechten van overheidswege worden beperkt, vereist dat een wettelijke basis. Het recente wetsvoorstel expliciteert daarom de grondslag om bij ministeriële regeling testbewijzen te kunnen inzetten voor toegang tot sport- en jeugdactiviteiten, culturele instellingen, evenementen, restaurants en overige horeca. Testbewijzen worden niet gebruikt voor publieke voorzieningen.
Meld u hier aan voor de ScienceGuide Nieuwsbrief
=Gebouwen voor hoger onderwijs vormen echter een uitzondering op de publieke voorzieningen. Op het uitgangspunt dat het testbewijs uitsluitend kan worden ingezet voor niet-essentiële sectoren wordt namelijk een uitzondering gemaakt voor mbo en ho. “Het wetsvoorstel schept de mogelijkheid om binnen de sector onderwijs het mbo en ho of onderdelen daarvan aan te wijzen waar een testbewijs verplicht kan worden gesteld, zodat bijvoorbeeld kan worden afgeweken van de norm voor veilige afstand voor de studenten die negatief getest zijn”,zo is te lezen in de memorie van toelichting op de wet.
Er zijn wel voorwaarden verbonden aan het inzetten van een testbewijzen in het hoger onderwijs. Zo moet er gewerkt worden aan alternatieven voor studenten die zich niet willen testen. “De inzet van testbewijzen voor onderwijsvoorzieningen is bovendien.
pas aan de orde wanneer gebleken is dat andere maatregelen een onaanvaardbaar tekort aan fysiek onderwijs niet kunnen wegnemen en indien onderwijsinstellingen ervoor zorg dragen dat hun studenten zich kunnen laten testen en zich ervoor inspannen de toegankelijkheid van het onderwijs te waarborgen voor studenten zonder testbewijs.”
Uitzonder voor fysiek onderwijs
Het kabinet maakt deze uitzondering voor het mbo en het hoger onderwijs omdat studenten erg lijden aan het gebrek aan fysiek onderwijs. “Onderzoek laat zien dat een langdurig gebrek aan fysiek onderwijs schadelijk is voor de geestelijke gezondheid van studenten en daardoor negatieve effecten op de studievoortgang kan hebben. Dit werkt op langere termijn door. Het gaat hier om jonge mensen in vervolgonderwijs die zich vaak door hun leeftijd steeds minder richten op hun ouders en thuissituatie, maar vaak ook nog niet in staat zijn hun leven geheel zelfstandig vorm te geven”schrijft het kabinet.
Maar voordat de testbewijzen kunnen worden ingevoerd moet er ook nog worden gekeken naar de resultaten van de pilots die momenteel lopen. De uitkomsten daarvan worden over twee maanden verwacht. “Op basis van de pilots zal een inschatting gemaakt worden van de bereidheid onder studenten om zich te laten testen”, is in het wetsvoorstel te lezen.
Twee keer per week testen
Of het ook daadwerkelijk tot een testbewijs-verplichting komt hangt met name af van de uitkomsten van de pilots. Om studenten toegang te kunnen geven tot gebouwen moeten zij volgens het OMT twee keer per week getest worden.
Volgens het kabinet is dat geen ideale oplossing. Daarom kijkt men ook al naar alternatieven voor testbewijzen. “Indien uit lopende experimenten in mbo en ho blijkt dat significante opschaling van fysiek onderwijs kan worden gerealiseerd zonder af te wijken van de maatregelen ter bestrijding van de epidemie van covid-19, dan heeft dat sterk de voorkeur boven de inzet van verplichte testbewijzen. Gekeken wordt of via technologie, de inzet van crowd control, en het creëren van ‘bubbels’ meer capaciteit voor fysiek onderwijs kan worden gegenereerd.”
Er zijn geen kosten voor studenten aan verbonden
Mocht het toch zover komen dat studenten een testbewijs moeten laten zien om toegang te krijgen tot een gebouw voor hoger onderwijs, dan zijn er wel een aantal voorwaarden, zo schrijft het kabinet in de memorie van toelichting. “Ten eerste zal een onderwijsinstelling er zorg voor dragen dat er een testfaciliteit ingericht is voor studenten waar zij laagdrempelig gebruik van kunnen maken. Laagdrempelig betekent in ieder geval dat voor de student geen kosten zijn verbonden aan het testen. Verder dient de testfaciliteit goed bereikbaar te zijn, dus in of in de nabijheid van de onderwijsinstelling. Daarbij wordt opgemerkt dat het niet nodig is dat alle studenten zich laten testen. Voor praktijkonderwijs bijvoorbeeld kan in bepaalde gevallen al worden afgeweken van de norm voor de veilige afstand.”
Ook studenten die weigeren zich te laten testen hebben recht op fysiek onderwijs. Ook voor deze studenten moeten onderwijsinstellingen zich inspannen, schrijft het kabinet. Instellingen in het mbo en ho hebben namelijk zowel een zorgplicht als de wettelijke plicht om onderwijs te verzorgen. “Dit brengt een inspanningsverplichting met zich mee om ook tijdens de beperkingen die er zijn als gevolg van de coronacrisis, onderwijs voor studenten te realiseren. Van belang is dat ook zij fysiek onderwijs krijgen, zij het met inachtneming van de geldende maatregelen.”
Online onderwijs voor testweigeraars
Het kabinet heeft daarbij wel een belangrijke toevoeging. De inspanningsverplichting kan onderwijsinstellingen er namelijk niet van weerhouden om terug te vallen op online onderwijs voor testweigeraars.
Het kabinet verwacht verder weinig negatieve neveneffecten van de testbewijzen in het onderwijs. “In het onderwijs zal ervoor gewaakt moeten worden dat studenten die geen testbewijs kunnen of willen overleggen niet achtergesteld worden. Daarom is voorzien in een grondslag om regels te stellen over de wijze waarop de onderwijsinstelling zich inspant om de toegankelijkheid van het onderwijs te waarborgen voor een persoon die geen testbewijs kan tonen. Uitgangspunt is dat ook hen zoveel mogelijk fysiek onderwijs wordt geboden.”
Geen testbewijs voor medewerkers in het onderwijs
Voor onderwijzend personeel is geen testbewijs nodig. Dit zou een te grote inbreuk zijn op de privacy van de medewerker. “De aard van de rechtsverhouding en de afhankelijkheidsrelatie tussen werkgever enerzijds en werknemer, uitzendkracht, gedetacheerde, zzp’er en vergelijkbare medewerkers anderzijds, de consequenties voor de medewerker die geen testbewijs kan of wil overleggen, de inbreuk op de privacy van de medewerker en de doorbreking van het medisch beroepsgeheim maken het verplicht testbewijs voor medewerkers voornamelijk vanuit het oogpunt van de proportionaliteit een te ingrijpende maatregel”, somt men in de memorie van toelichting op.
Ook is nog onduidelijk hoe vaak er in de praktijk getest moet worden. Dat zou afhangen van het specifieke type onderwijs en het aantal dagen dat men onderwijs volgt. Ook merkt men op dat frequenter testen om meer organisatorische inzet vraagt, terwijl men ook met maatregelen zoals vaste looproutes en ‘bubbels’ van studenten en medewerkers de verspreiding van het virus al tegen kan gaan.
Minimaal 250.000 extra testen per dag
Wel vraagt deze aanpak veel van testfaciliteiten. De capaciteit daarvan zal volgens het kabinet dan ook behoorlijk opgeschroefd moeten worden. “Specifiek ten behoeve van het onderwijs wordt de capaciteit verhoogd met minimaal 250.000 testen per dag, uitgaande van 1 dag onderwijs per week voor alle studenten in het mbo en ho.”
Het kabinet zal onderwijsinstellingen daarom te hulp schieten door het het aanbieden van testfaciliteiten. “Het inrichten van testfaciliteiten kost inzet van onderwijsinstellingen. Mede op basis van ervaringen met pilots in het onderwijs, zal gekeken worden hoe testfaciliteiten laagdrempelig kunnen worden ingericht. Bekeken zal worden hoe onderwijsinstellingen ondersteund kunnen worden bij de inrichting van testfaciliteit.”
Daarnaast zal de Onderwijsinspectie gaan toezien op het juist naleven van het gebruik van testbewijzen in het onderwijs.
