Van Engelshoven: heropening hoger onderwijs in september als stip op de horizon

Op 10 maart vond de eerste editie van ‘Lucht je hart!’ plaats, een serie evenementen waarbij demissionair minister Van Engelshoven in gesprek gaat met studenten. Nu was ze te gast in het gebouw van de Groningse studentenvereniging Albertus Magnus, waar nog de geur van het studentenleven hing. “Het ruikt hier nog naar bier,” merkte ook de demissionair minister, “en je krijgt er… Ja, ik wou dat ik de tap kon openzetten.” Zover kwam het echter niet. In plaats daarvan trad Van Engelshoven  met studentenvertegenwoordigers en bestuurders in gesprek over het welzijn van studenten en het hoger onderwijs in coronatijd. 

Er komt een lastige periode aan 

Als eerste werd de huidige gang van zaken besproken. “Ik denk dat we in een lastige periode terechtkomen”, zegt één van de aanwezige studenten. “Het baart me best wel zorgen dat steeds meer studenten het lastig vinden en in een sleur terechtkomen, ook studenten die het eerst nog wel zagen zitten.” Niet lang voordat de uitzending begon protesteerden zo’n 500 Groningse studenten op de nabijgelegen Groningse Vismarkt. Zij gaven aan het niet langer vol te houden. “Veel studenten hebben het gevoel dat ze een beetje vergeten worden en in veel gevallen achteraan staan. Ze willen eigenlijk gewoon gehoord worden.” 

Demissionair minister Van Engelshoven liet echter weten dat studenten zeker niet achteraan staan. “Er is één ding waarmee we bezig zijn, en dat is zo snel mogelijk weer ruimte geven aan het onderwijs en jonge mensen”, benadrukte zij. “We begrijpen heel goed dat studenten het zwaar hebben. Gelukkig konden we maandag aankondigen dat we eind maart weer ruimte willen geven aan het hoger onderwijs, maar ondertussen moeten we ons samen zorgen maken over het welzijn van studenten.” 

De aangekondigde oplossingen werken niet 

Eén van de mogelijke oplossingen om het hoger onderwijs weer open te kunnen stellen is het sneltesten. Marinus Jongman, voorzitter van de Groninger Studentenbond, is daarover niet erg enthousiast. “Dat werd ergens in december geïntroduceerd. Om te testen voorafgaand aan tentamens hadden we in Groningen een capaciteit voor 450 studenten per dag. De pilot zou drie weken lopen, en in die tijd zijn er 323 studenten getest. 323! Sorry, maar dan denk geloof ik niet dat sneltesten de oplossing is.” 

Ook in een steunpakket voor mentaal welzijn dat een aantal weken geleden werd gepresenteerd heeft Jongman weinig vertrouwen. Daarin werd onder andere gezegd dat de bibliotheken zo snel mogelijk weer moeten opengaan. “Het stond pontificaal op de website van de NOS, maar toen hier vier dagen later in de gemeenteraad werd gevraagd of het wel mogelijk was, of het kabinet kon doen wat ze zeiden dat er moest gebeuren, toen kon dat niet. Er werd namelijk gezegd dat de besmettingscijfers te hoog waren. Waarom wordt dat dan beloofd?”, aldus een geïrriteerde Jongman. “Als er één ding is waarnaar we snakken, is het perspectief, en de mogelijkheden om dat te bieden blijken gewoon niet te werken.” 

Een stip op de septemberhorizon 

Wat betreft het sneltesten vroeg Van Engelshoven echter om begrip voor de aard van de pilots: “Dat doe je om uit te vinden of iets werkt. Dat niet alles in één keer lukt, ja, dat is precies waarom je pilots doet.” Volgens de demissionair minister wordt er intussen hard gewerkt aan het opschalen van de testcapaciteit. Ook wil ze ervoor zorgen dat studenten zich thuis kunnen testen, zodat ze niet eerst een uur in de trein zitten om vervolgens bij de deur van een onderwijsgebouw te ontdekken dat ze besmet zijn.  

Waar aan tafel de hoop werd uitgesproken dat het hoger onderwijs in september weer volledig geopend kan worden, bespeurde Jongman bij de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool echter te weinig inzet om dat te bereiken. “Dit is wat ik van u wil horen”, richtte hij zich tot de demissionair minister, “gaan wij in september weer gewoon in de collegebanken zitten? Want dat is waar iedereen op hoopt.” 

De demissionair minister gaf aan dit goed te begrijpen, maar weerhield zich tegelijkertijd van beloftes. Ze vertelde echter wel dat ze een heropening van het hoger onderwijs in september als een stip op de horizon wil zetten, om daar in scenario’s naartoe te werken. “Volgens mij moet de combinatie van vaccineren en testen veel mogelijk maken. We moeten dus die stip zetten en samen alles op alles zetten om dat te bereiken. Je kunt het hoger onderwijs het niet langer aandoen om zo beperkt open te zijn. We moeten dus heel hard werken aan het perspectief.” 

Compensatie is nooit genoeg 

Ook de compensatie voor studenten kwam ter sprake. Demissionair minister Van Engelshoven wees erop dat niet alleen de studenten van komend collegejaar worden gecompenseerd, maar dat ook studenten die dit jaar afstuderen compensatie krijgen. Op de vraag of deze compensatie genoeg is, was haar antwoord duidelijk: “Nee”. Volgens de demissionair minister geldt dit echter voor alle compensaties in alle sectoren, al begreep ze dat de onzekerheden voor jonge mensen extra groot zijn.  

“Volgens mij wordt studieschuld een groot onderwerp in de formatie die volgende week donderdag begint”, vertelde ze. “Volgens mij moet je wel een hele gekke uitslag krijgen wil er niet iets aan dat leenstelsel veranderen.” Twee andere zorgpunten van jonge mensen, namelijk hun kansen op de arbeidsmarkt en de woningmarkt, kunnen volgens Van Engelshoven niet zomaar worden opgelost. “Daarvoor moeten we ons richten op economisch herstel.” 

Heel de stad kan universitas zijn 

Ook bestuurders van de Groningse hoger onderwijsinstellingen kwamen aan bod tijdens het programma. Bij de Hanzehogeschool is men momenteel in gesprek met de studieverenigingen om te bespreken wat er nodig is voor een verhoging van het studentenwelzijn, vertelt bestuursvoorzitter Dick Pouwels. “Dan merk je enerzijds dat er veel waardering is voor de grote moeiten die docenten doen, maar ze vragen ook om ruimte voor hun eigen activiteiten. Daar gaan we hen zo goed mogelijk bij helpen.”  

Vanuit de studieverenigingen hoort Pouwels ook de oproep om specifieke groepen extra aandacht te geven zodra het hoger onderwijs weer open mag. “Dan worden bijvoorbeeld de tweedejaars studenten van dit studiejaar genoemd. We hebben immers veel aandacht gehad voor eerstejaars studenten; misschien zijn we tweedejaars studenten soms wat uit het zicht verloren.” 

Jouke de Vries, bestuursvoorzitter van de Rijksuniversiteit Groningen, gaf aan dat hij vrij optimistisch is over komend studiejaar. “Er zijn natuurlijk allerlei randvoorwaarden zoals de besmettingscijfers, maar als het vaccinatieprogramma meer snelheid krijgt en het schaalniveau van sneltesten toeneemt denk ik dat er meer mogelijk is.” Daarbij denkt De Vries niet aan massacolleges, maar wel aan betere mogelijkheden voor kleinschalig onderwijs. Dat zou onder andere bewerkstelligt kunnen worden door niet alleen de onderwijsgebouwen maar heel de stad als de ‘universitas’ te zien, meent de bestuursvoorzitter.  

“Je moet een ander didactisch model gebruiken waarbij je hoorcolleges online geeft en de toepassing daarvan fysiek en in kleine groepjes laat plaatsvinden. We hebben tijdens deze crisis immers geleerd dat ook fysieke aanwezigheid belangrijk is. Als je daar heel creatief de hele stad voor gebruikt, heb je veel meer ruimte.” 

Begin vroeg met introducties 

Daarnaast riep Burgemeester Schuiling de onderwijsinstellingen en studentenverenigingen op om vroeg te beginnen met de introductieperiode voor nieuwe studenten. “Ik hoop van harte dat we nu eens niet denken dat het pas in augustus begint, maar dat we een plan gaan maken dat al veel eerder begint. Juist ook om studenten op te pakken die in de afgelopen periode zijn uitgevallen en hen weer te laten invloeien in Groningse studentenleven.”