Een tekort van een miljard is voor de VVD geen nieuws
“We zijn hier vandaag met een brede alliantie van universiteiten, studenten, docenten, hoogleraren en rectoren. En niet alleen bij de Hofvijver, maar ook bij alle veertien universiteiten”, sprak Duisenberg de aanwezige politici toe. “Er moet iets worden gedaan aan de structurele onderfinanciering. Er moet een normaal academisch peil komen. Het water staat aan de lippen van de universiteiten.”
We doen onze studenten tekort
Ook Annelien de Dijn, hoogleraar Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en sprekend namens universitaire medewerkers en docenten, schetste de ernst van de situatie. “Zeventig tot vijfenzeventig procent van mijn collega’s ervaart een hoge tot zeer hoge werkdruk. Veel te veel van mijn collega’s zitten thuis met een burn-out of andere werkgerelateerde klachten. Nog meer van hen komen nauwelijks toe aan onderzoek, en daarmee doen wij ook onze studenten tekort.”
Namens die studenten voerden Freya Chiappino van de Landelijke Studentenvakbond en Dahran Çoban van het Interstedelijk Studentenoverleg het woord. “Ik sta hier namens heel studerend Nederland omdat de studentenaantallen in de collegezalen de pan uit rijzen“, riep Chiappino de aanwezige Kamerleden toe. “Jullie zijn onze volksvertegenwoordigers, en aan jullie is de taak om ervoor te zorgen dat onze docenten ons niet meer midden in de nacht mailtjes hoeven sturen, dat ze geen burn-outs meer krijgen, dat ze niet neervallen voor de collegezalen.”
“Jullie zijn de mensen die beslissen over onze toekomst” vulde Dahran Çoban van het Interstedelijk Studentenoverleg aan, “over wat wij iedere dag in de collegezalen doen en over wat er met ons onderwijs gebeurt. We hopen dat jullie nu eindelijk de handschoen oppakken, want het kan niet langer zo. Het water staat ons aan de lippen.”
Technische universiteiten beconcurreren algemene universiteiten
Niet alleen het tekort aan geld bleek een probleem te zijn, ook de manier waarop het geld tussen universiteiten wordt verdeeld zorgt voor veel frustratie. “Hoe duidelijk wil je hebben dat die Van Rijn-operatie gewoon niet had moeten gebeuren“, zegt Geert ten Dam, bestuursvoorzitter van de Universiteit van Amsterdam, over het recent verschenen rapport van PwC Strategy&. “Technische universiteiten krijgen er structureel miljoenen bij. Wat zij nu op het gebied van artificiële intelligentie doen, doen zij nu met geld uit de eerste geldstroom. Wij organiseren alle labs vanuit privaat-publieke samenwerkingen met de gemeente en bedrijven. Waar wij enorm hard moeten werken om één lab gefinancierd te krijgen, kunnen zij in Delft zo tien labs laten inrichten. Nou, ik weet wel hoe dat kan. Dan zie je waar die Van Rijn-gelden toe leiden.”
“Er zijn honderden miljoenen naar de technische universiteiten gegaan, die krijgen het geld niet op, en vervolgens zetten die technische universiteiten in op concurrentie met de algemene universiteiten. Waar zijn we in godsnaam mee bezig?”, vraagt Ten Dam zich af. “Het zou me een lief ding waard zijn wanneer dat gewoon in alle openheid besproken kan worden.”
PvdD wil geen onderzoek via derde geldstroom
Hoewel de Partij voor de Dieren de oproep zelf niet meer nodig had, hoopt men daar dat de boodschap nu wel een keer land bij andere partijen. “De signalen komen ons heel bekend voor. We zien dat het hoger onderwijs onder druk staat, en dat tij willen we keren“, zegt Frank Wassenberg, de nieuwe woordvoerder hoger onderwijs voor de Partij van de Dieren, tegen ScienceGuide.
Daarbij roept Wassenberg zijn politieke collega’s alvast op om ervoor te waken dat het onderzoek niet noodgedwongen de hulp van het bedrijfsleven moet inroepen om toch aan financiering te komen. “Wie betaalt, bepaalt. Wij willen echter dat het onderzoek volkomen onafhankelijk is, dus dat het vanuit de eerste of de tweede geldstroom wordt bekostigd. Daar ligt een heel belangrijke taak voor de rijksoverheid“, aldus Wassenberg.
Ook Kamerlid Habtamu de Hoop, oud-student van NHL Stenden en sinds kort woordvoerder hoger onderwijs van de PvdA, voelt zich verwant met de boodschap die de actievoerders uitdroegen. “Eigenlijk is dit bijna ons verkiezingsprogramma. Wij zitten precies op deze lijn, dus deze actie is ons uit het hart gegrepen.”
VVD wil kijken naar vaste voet onderwijsinstellingen
Bij de VVD is de boodschap in elk geval geland, vertelde Hatte van der Woude, de nieuwe woordvoerder hoger onderwijs van de VVD, aan ScienceGuide. “Dit gaat helpen, want het is een heel serieus signaal. Het mooie aan het PWC-rapport is dat het zo doorwrocht is. Ik heb het nog niet helemaal kunnen doorlezen, maar dit gaat houvast bieden voor heel veel interessante discussies.”
Over de manier waarop de VVD gevolg wil geven aan de bevindingen van de consultants van PwC wil Van der Woude maar weinig zeggen. “Op hoofdlijnen wil de VVD gewoon goede kwaliteit in het hoger onderwijs, en we zijn aan het zoeken naar de manier waarop dat moet. Daarbij zou wat ons betreft ook wat meer gekeken moeten worden naar een verhoging van de vaste voet van onderwijsinstellingen.”
Over bedragen en investeringen laat Van der Woude zich niet uit. “Meer geld, dat is een kwestie voor aan de onderhandelingstafel, en ik weet nog niet of de VVD daar aanzit.” Dat het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek meer dan een miljard euro tekortkomt, hoort ze echter niet voor het eerst. “En de zaken die in het PwC-rapport staan hoor ik ook niet voor het eerst, maar ik ga eerst naar het hele plaatje kijken.”
In een kabinet met de VVD wordt de 1,1 miljard moeilijk
Of de bekostiging van de universiteiten daadwerkelijk met de gewenste 1,1 miljard zal toenemen is onzeker. Hoewel Rens Bod, hoogleraar Computationele en Digitale Geesteswetenschappen bij de Universiteit van Amsterdam en nauw betrokken bij WOinActie, aangeeft van zichzelf een optimist te zijn, waarschuwt hij toch voor te makkelijk denken. “Dat is altijd riskant”, aldus de Amsterdamse hoogleraar, die verwacht dat vooral de VVD voor moeilijkheden zal zorgen. “Ik ben zeker van die 1,1 miljard wanneer D66 met een aantal partijen gaat regeren, maar als de VVD in het kabinet komt, houd ik mijn hart vast.”
Daarnaast waakt Bod ervoor dat de incidentele 8,5 miljard euro uit het Nationaal Programma Onderwijs nu wordt gebruikt als argument om de bekostiging van het hoger onderwijs niet structureel te verhogen. “We moeten het PwC-rapport dus continu blijven aanhalen.“
