Meer geld nodig om veelbelovende pilot met coronatesten succesvol te maken
De pilot met speekseltesten bij Fontys Hogescholen is één van de negen OCW-pilots met coronatesten en wordt gedraaid in het gebouw van Fontys op de campus van de TU Eindhoven. Ook de TU Eindhoven en het Summa College, dat op dezelfde campus huisvesting heeft, zijn bij de pilot betrokken. “Dat was een uitdrukkelijke voorwaarde vanuit het ministerie“, vertelt Maarten van Andel, directeur Toegepaste Natuurwetenschappen van Fontys. Ook het Jeroen Bosch Ziekenhuis, twee GGD’s en het bedrijf 2WaveDiagnostics zijn bij de pilot betrokken.
Al een jaar geleden is men vanuit het lectoraat Applied Natural Sciences begonnen met onderzoek naar betrouwbare coronatesten, vertelt Van Andel. “In het najaar kwam toen het idee om coronavrije bubbels te creëren. In januari hebben we de vaart erin gezet, toen het ministerie van OCW een landelijke pilot startte met als doel om vanaf september weer meer fysiek onderwijs aan te kunnen bieden. Daarop zijn wij als één van de negen hoger onderwijsinstellingen aangehaakt.” Waar de andere onderwijsinstellingen gebruik maken van normale sneltesten, gebruikt Fontys echter de meer verfijnde PCR-test-techniek die ook door de GGD wordt gebruikt.
Geen wattenstaafje in de keel, maar spugen in een buisje
Eén van de voordelen van de PCR-techniek is de hoge betrouwbaarheid van de test, vertelt van Andel. Daarnaast kan de test snel worden afgenomen, waardoor er geen wachtrijen ontstaan bij de ingang van een onderwijsgebouw. Iemand die de PCR-test bij Fontys ondergaat hoeft namelijk geen wattenstaafje in neus of keel te verduren, maar hoeft alleen een aantal keer te spugen in een plastic buisje. Aangezien de speekseltest zonder hulp van medisch personeel kan worden uitgevoerd, is die test volgens Van Andel per saldo veel goedkoper dan reguliere sneltesten.
Meld u hier aan voor de ScienceGuide Nieuwsbrief
Hoewel na de zomer al een groot aantal Nederlanders gevaccineerd zou moeten zijn, verwacht men bij Fontys niet dat dit onderzoek naar coronavrije bubbels middels speekseltesten overbodig zal worden. “We gaan ervan uit dat we in september niet weten wie er wel of niet gevaccineerd is,” aldus Van Andel, “want dat mogen we niet vragen. Ik schat in dat we na de zomer nog niet van het coronavirus af zijn, dus dit onderzoek zal geen mosterd na de maaltijd zijn. Ik zou overigens blij zijn wanneer over een paar maanden blijkt dat dit allemaal niet meer nodig is, maar we gaan er niet van uit.”
Coronavrije bubbel middels triage, testen en traceren
In de pilot wordt een coronavrije bubbel gecreëerd middels triage, testen en traceren, vertelt Joost Schoeber, lector Life Sciences bij Fontys en één van de trekkers van deze pilot. De digitale triage vindt plaats via een app op een mobiele telefoon, waarin deelnemers aan de pilot een aantal vragen over hun lichamelijke gesteldheid beantwoorden voordat ze naar de onderwijsinstelling gaan. Wanneer daaruit blijkt dat ze wellicht milde coronaklachten ervaren, wordt hen gevraagd thuis te blijven.
De pilot-deelnemers die niet met het coronavirus besmet lijken te zijn, worden vervolgens aan de poort van de onderwijsinstelling getest. Iedere deelnemer wordt twee keer per week getest, zodat men kan ontdekken dat een deelnemer het coronavirus met zich meedraagt voordat die deelnemer lichamelijke klachten ervaart.
De testresultaten blijven anoniem, vertelt Schoeber. “Het buisje waarin iemand moet spugen is voorzien van een barcode. Die code wordt gekoppeld aan een barcode in de app, zodat wij als onderzoekers slechts twee barcodes te zien krijgen.” Zodoende hoeft men ook in het geval van een positieve testuitslag geen gebruik te maken van de persoonsgegevens van deelnemers aan de pilot. De betreffende deelnemer krijgt dan een melding via de app met het verzoek het onderwijsgebouw te verlaten en zich te melden bij de GGD.
Speekseltest Fontys is betrouwbaarder dan reguliere sneltest
“De PCR-test is betrouwbaarder dan de antigeentest waarmee de andere pilots binnen het hoger onderwijs werken”, vertel Anne Loonen, evenals Schoeber lector Life Sciences bij Fontys. Ook Schoeber is die mening toegedaan. “Voor de betrouwbaarheid van onze test durf ik mijn hand in het vuur te steken”, bevestigt hij. Daarnaast is de speekseltest mensvriendelijker en sneller. “Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat het spugen in een buisje minder dan een minuut kost”, licht Loonen toe.
Daarnaast heeft de speekseltest een voordeel ten opzichte van de gratis zelftesten die studenten vanaf begin mei kunnen bestellen. “Wanneer iemand een zelftest doet, weet de onderwijsinstelling niet of dat gebeurt en wat de uitkomst ervan is. Omdat onze test is gekoppeld aan een persoonlijke code in de app, weten wij wel wanneer iemand positief heeft getest.”
Hoge testbereidheid onder deelnemers
Omdat de coronavrije bubbel nu nog een pilot betreft, is men begonnen met een kleine groep deelnemers die in verband met praktijkonderwijs al naar de onderwijsinstelling mochten komen. Zo waren er in de afgelopen vijf weken dertig deelnemers betrokken bij de pilot. Inmiddels heeft men dat aantal verhoogd naar tweehonderd deelnemers, en het doel is om begin juni duizend deelnemers te hebben, vertelt Loonen. Vanaf juli hoopt het onderzoeksteam alle studenten die leskrijgen in het Fontys-gebouw op de campus van de TU Eindhoven te betrekken in de pilot. Daarbij gaat het om zo’n drieduizend studenten.
Uit de reacties van de deelnemers blijkt dat het gebruiksgemak van de pilot-opzet wordt gewaardeerd, vertelt Loonen. Ook blijken de deelnemers de triage consequent in te vullen op de dag waarop ze de onderwijsinstelling hopen te bezoeken, en is 92 procent van de deelnemers consequent twee keer per week getest.
Meer geld nodig om stappen te kunnen zetten
De Eindhovense pilot met coronavrije bubbels wordt bekostigd met een miljoen euro vanuit het ministerie van OCW. “Dat miljoen betreft niet alleen geld, maar ook middelen zoals de testen“, vertelt projectmanager Laura Kallenberg. “Maar als we echt verder willen, hebben we meer nodig.” Momenteel is Fontys nog in overleg met OCW over de vervolgstappen na afloop van de pilot. Zo is nu nog niet duidelijk of er ook private partijen worden betrokken bij een eventuele uitbreiding van de pilot.
Daarover wordt binnenkort wellicht meer bekend. Het ministerie wil namelijk reeds per 1 mei deelresulaten van de pilot hebben, aangezien het ministerie beslissingen moet nemen over het onderwijs na de zomer, vertelt Van Andel. Vooral de grote testbereidheid onder de eerste groep van dertig deelnemers is daarin een belangrijke factor, voegt Kallenberg daaraan toe. “We weten al dat de app en de test heel goed werken en dat we goed in staat zijn om deelnemers met een coronabesmetting op te sporen. We zijn nu net gestart met het opschalen naar tweehonderd deelnemers, dus over een week weten we ook hoe het met de testbereidheid daarvan zit.”
