Bestuurder Luc Sels verslaat uitgesproken uitdager Jan Tytgat in rectorverkiezing KU Leuven
Sels werd via een online verkiezing met 64 procent van de gewogen stemmen herkozen, waarmee zijn mandaat tot 2025 verlengd is. De herkozen rector staat bekend als een doorgewinterde bestuurder. Eerder was hij acht jaar lang decaan aan de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. Zijn verkiezingsprogramma voor de rectorverkiezingen, een 191-pagina’s tellend document dat hij zelf geschreven heeft, typeert zijn voorbereide en zorgvuldige werkwijze en stijl. Ook laat Sels zich niet snel horen in de media en is hij terughoudend in zijn deelname aan het publieke debat.
Tegenstander Jan Tytgat is in vele opzichten zijn tegenpool: een hoogleraar die nooit eerder een bestuursfunctie heeft gehad, zich graag in de media laat zien, en groot voorstander is van aanwezige en opiniërende experts in maatschappelijke debatten. De toxicoloog kondigde zijn kandidatuur afgelopen januari aan in Knack tijdens een interview waarin hij kritiek leverde op het rectoraat van Sels. Hij bekritiseerde daarin Sels’ ‘bureaucratische en boekhoudkundige’ aanpak van het rectoraat.
Rectorverkiezingen in België
Anders dan in Nederland worden rectoren van Vlaamse universiteiten verkozen door collega’s en studenten. De strijd om het rectoraat is daarmee overigens niet altijd vurig: zo werden in 2020 de zittende rectoren van de Universiteit Antwerpen en de VUB zonder tegenkandidaat herkozen. Ook in Gent werd zittend rector Rik van de Walle vorige week zonder concurrentie herkozen. Maar juist in Gent weet men dat rectorverkiezingen niet altijd zo soepel verlopen. Tijdens de voorlaatste verkiezing in 2017 waren er maar liefst 9 stemrondes nodig voordat Van de Walle en zijn kandidaat vice-rector met de benodigde tweederde meerderheid gekozen werden. Dit gebeurde pas nadat hun tegenstanders zich na ronde 8 hadden teruggetrokken.
Meld u hier aan voor de ScienceGuide Nieuwsbrief
Het systeem van verkozen rectoren zorgt ervoor dat kandidaten collega’s en studenten van hun visie en plannen moeten overtuigen en met elkaar in debat moeten. Een speerpunt van de campagne van Tytgat, en daarmee een van de grote onderwerpen van deze Leuvense rectorverkiezing, was het invoeren van een algemene basisfinanciering voor onderzoekers. Tytgat pleitte voor een gelijke verdeling van beschikbaar onderzoeksgeld onder professoren, in plaats van dit middels aanvragen en competities toe te wijzen. Het beleid van aanvragen werkt individualisme in de hand, stelde Tytgat, en straalt geen vertrouwen in de onderzoekers uit. De kandidaat-rector wilde het beschikbare onderzoeksgeld gelijk onder de professoren verdelen: 50.000 euro per professor. Sels geeft aan positief te staan tegenover een systeem van basisfinanciering, maar vindt het plan van Tytgat niet realistisch.
Plagiaat in het verkiezingsprogramma
De verkiezingsstrijd nam vorige week een onverwachte wending toen Tytgat werd beschuldigd van het plagiëren van zijn verkiezingsprogramma. De beschuldiging kwam van een collega-professor die tevens lid is van de Vlaamse Commissie Wetenschappelijke Integriteit. Het commissielid kreeg naar eigen zeggen een document opgestuurd waarin de tekst van Tytgat naast verschillende documenten van de KU Leuven en de Vlaamse Interuniversitaire Raad werd gelegd. Delen van deze teksten kwamen overeen.
Leuvens onafhankelijk studentenblad Veto publiceerde de gekopieerde passages naast hun oorspronkelijke bronnen: 26 paragrafen, overgenomen uit onder andere het Duurzaamheidsrapport van de KU Leuven, zonder duidelijke of correcte bronvermelding. Tytgat verwierp de beschuldigingen en zei wel degelijk een correcte bronvermelding inclusief hyperlinks te hebben gebruikt. Hij noemde de plagiaatbeschuldiging in het studentenblad “een vuile aanval uit het kamp van de tegenpartij”.
Vier jaar Sels: onderwijshervorming en ontgroeningsschandaal
In zijn eerste vier jaar als rector heeft Sels op onderwijsbeleid enkele grote veranderingen willen doorvoeren. Zo heeft hij met succes het ‘mijlpalensysteem’, een vorm van het bindend studieadvies, ingevoerd. De rector poogde ook de academische kalender aan te passen. Met een vervroegde start van het academisch jaar en herkansingsperiodes vóór de kerst- en zomervakantie wilde Sels studenten stimuleren zich al vroeger in het academische jaar in te zetten om zodoende uitstelgedrag tegen te gaan. Deze hervorming kwam hem vooral op groot protest van de studenten te staan en is tot nader order uitgesteld.
Voor het brede publiek werd de eerste termijn van Sels’ rectoraat echter vooral getekend door de dood van student Sanda Dia. De 20-jarige student overleed in 2018 nadat hij tijdens zijn ontgroening bij de studentenvereniging Reuzegom vernederd en gefolterd was. In de zomer van 2020 publiceerden Belgische media op basis van de politieverhoren en chatberichten tussen de leden van Reuzegom shockerende reconstructies van de laatste dagen van het leven van Sanda.
Velen konden de gruwelijke details van de martelingen die Sanda moest ondergaan niet rijmen met de sancties die de daders opgelegd waren, zoals taakstraffen en het schrijven van papers. Medewerkers van de KU Leuven spraken zich in een open brief fel uit voor hardere straffen. Zij vroegen ook meer aandacht voor diversiteit en inclusiviteit aan de universiteit, nadat de in de opgedoken chats van Reuzegom-leden ook racistische uitingen tegen Dia, een zwarte jongen, werden gevonden. In een reactie benadrukte Sels dat de universiteit na de dood van Dia wel degelijk hard heeft opgetreden tegen ontgroeningen. Hij riep op om de strafbare feiten door het gerecht te laten onderzoeken en beoordelen, in plaats van over te gaan op een trial by media.
In reactie op zijn overwinning bedankte Sels de kiezers via de sociale mediakanalen van de KU Leuven voor ‘een stevig mandaat voor de komende vier jaar’. Hij zegt er naar uit te kijken om de KU Leuven de komende vier jaar inclusiever en ‘nog meer ten dienste van mens en samenleving’ te willen maken.
