Internationaliseer de staf wanneer docenten slecht Engels spreken

Nieuws | de redactie
30 juni 2021 | Inzetten op meer internationale staf kan een oplossing zijn voor slecht Engelssprekende docenten, zegt nieuw onderzoek van het Nationaal Regieorgaan Onderwijs.
foto:Victor Korniyenko

Op uitnodiging van Nationaal Regieorgaan Onderwijs (NRO) heeft de Universiteit Utrecht samen met de Hogeschool Utrecht en het Kohnstamm Instituut (Universiteit van Amsterdam) een onderzoek uitgevoerd naar effecten van Engels als voertaal op onderwijsleerproces en leeropbrengsten in het hoger onderwijs. Het onderzoek bestond uit een literatuurstudie aan de hand waarvan vervolgens onderzoek is gedaan bij vier verschillende opleidingen in het hbo en wo. Daarbij is specifiek gekeken naar de didactische ondersteuning van docenten.  

Weinig zicht op vakinhoudelijke kennisontwikkeling 

Het gebruik van Engels als voertaal in het hoger onderwijs in Nederland is groeiend, maar dat geldt ook de maatschappelijk en politieke discussie hierover. Het Engels is de onderwijstaal in 28 procent van de universitaire bacheloropleidingen en 76 procent van de masteropleidingen. In het hbo is dat bij 6 procent voor de bacheloropleidingen en 24 procent van de masteropleidingen het geval. Er is echter nog weinig zicht op de vakinhoudelijke kennisontwikkeling van studenten, afgemeten aan studieprestaties en mogelijk bevorderende en belemmerende factoren in het onderwijsleerproces. 

De onderzoekers hebben de literatuurstudie uitgevoerd om te kijken of de voertaal Engels effect heeft op de leerresultaten van studenten in het hoger onderwijs. Daaruit blee dat de effecten van Engelstalig onderwijs op leerprestaties niet eenduidig zijn vastgesteld. De onderzoekers hebben zowel studies gevonden die geen afwijkende leerresultaten lieten zijn in Engelstalig onderwijs als studies die juist wel negatieve effecten lieten zien. Vaak zijn er ook andere aspecten, zoals Engelse taalvaardigheid, taalondersteuning en het kennisniveau van studenten, van belang voor de leeropbrengsten.   

Vrijblijvend en niet structureel 

De onderzoekers hebben geen sterke onderbouwing kunnen vinden voor de opvatting dat Engelstalig hoger onderwijs de leerprestaties van studenten automatisch negatief zou beïnvloeden. Uit het verdere onderzoek blijkt ook dat de meeste maatregelen op instellings- of opleidingsniveau, zoals trainingen en ondersteuning voor zowel docenten als studenten, vrijblijvend zijn en niet structureel worden aangeboden.  

Meld u hier aan de ScienceGuide Nieuwsbrief

 

Het ondersteuningsaanbod voor een docent wiens Engelse taalvaardigheid onder het vereiste niveau is lijkt in de praktijk voornamelijk de vorm van een remediërende cursus Engels te hebben. Het louter aanbieden van cursussen, coaching en online trainingsmateriaal biedt echter onvoldoende garantie dat docenten er de relevantie van inzien, de tijd en ruimte krijgen om er gebruik van te maken, of er tenminste van op de hoogte zijn, zeggen de onderzoekers. 

Over het algemeen lijkt er instellingsbreed bij de universiteiten meer aandacht voor beleid op dit gebied te zijn dan bij hogescholen. Dit lijkt logisch, aangezien er een aanzienlijk groter aantal studenten deelneemt aan Engelstalig onderwijs bij universiteiten dan bij hogescholen. Daarnaast trekken universiteiten meer internationale studenten aan. 

Het aanbod verschilt nogal per instelling 

De inventarisatie laat echter ook zien dat de hoeveelheid cursusmogelijkheden per instelling varieert en dat onduidelijk blijft hoe nauwgezet de instellingen zich aan deze verplichtingen houden. Bovendien is het meestal onduidelijk hoe instellingen de nogal generieke eis van het C1-taalniveau interpreteren. 

Op grond van dit onderzoek bevelen de onderzoekers daarom aan om training, professionalisering en ondersteuning veel structureler op te nemen in instellings- en opleidingsbeleid. Dat betreft academische en professionele taalvaardigheidsontwikkeling voor docenten, maar ook de ontwikkeling van interculturele competenties of van taal- en interactiegerichte didactiek. 

Op basis van interviews die zij hebben afgenomen raden de onderzoekers ook aan om verstaanbaarheidstrainingen door docenten nadrukkelijk op te nemen in het aanbod van instellingen en opleidingen. Zo kan er extra begeleiding worden aangeboden wanneer het accent van een docent afleidend werkt. 

Om de taalvaardigheid beter te verankeren zou dat opgenomen moeten worden in de Basiskwalificatieonderwijs (BKO) en de Basiskwalificatie didactische bekwaamheid van de hogescholen. Hiervan zijn al goede voorbeelden te vinden bij de Universiteit Leiden en de Universiteit Utrecht, waar de taalbeheersing reeds onderdeel is van een BKO. 

Zet meer internationale staf in  

Echter, zo zeggen de onderzoekers, moet wel in acht worden genomen dat docenten aan universiteiten vaak niet de tijd krijgen om zich te professionaliseren; dit kan de bereidheid in de weg staan om optimaal Engelstalig onderwijs vorm te geven. Daarom kan ook overwogen worden om de verantwoordelijkheid voor een gedegen verengelsing neer te leggen bij een Talencentrum. Een andere oplossing is het inzetten op meer internationale staf, wat echter alleen kan wanneer deze internationale stafleden ook didactisch bekwaam zijn en over voldoende interculturele vaardigheden beschikken. 

Om de taalvaardigheid van docenten en studenten te kunnen garanderen lijken instellingen nu nog vaak routinematig of mechanistisch in te zetten op internationaal, landelijk of instellingsbreed geaccepteerde niveaus en certificaten. Daarbij wordt echter niet of nauwelijks de vraag gesteld of de focus daarvan voldoende toegepast is op het adequaat functioneren binnen een Engelstalige opleiding, waarschuwen de onderzoekers. 

Een andere opvallende constatering is dat er bij studenten de behoefte bestaat om niet alleen feedback te krijgen op de inhoud van hun schriftelijke producten maar ook op hun Engelse taalgebruik. Ook hierin zouden docenten meer getraind moeten worden, stellen de onderzoekers. 

Maak Engels onderdeel van de eindtermen 

Op grond van de literatuurstudie en casusomschrijvingen bevelen de onderzoekers ok voor studenten een structurele inbedding van Engelse taalvaardigheid aan. Academische en professionele taalvaardigheidsontwikkeling is niet alleen een verantwoordelijkheid van de student zelf, maar zou onderdeel moeten zijn van de eindtermen van Engelstalige opleidingen, menen zij.  

Datzelfde valt volgens de onderzoekers te overwegen voor interculturele competentie-ontwikkeling, waarbij nadrukkelijk de vraag gesteld moet worden welke van deze competenties een student daadwerkelijk nodig heeft in een international classroom en in de toekomstige beroepspraktijk. Ook vanuit dit studentontwikkelingsperspectief kunnen opleidingen de meerwaarde van Engelstalig onderwijs benutten en vergroten. 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK