Jonge wetenschappers moeten meedenken over Erkennen en Waarderen

Opinie | door Charisma Hehakaya & Sander Bosch

8 juni 2021 | De meeste universiteiten zijn bezig met het uitwerken van een visie op een nieuwe manier van Erkennen & Waarderen, schrijven Charisma Hehakaya en Sander Bosch. Voor een nieuw academisch beloningssysteem is het perspectief van early-career academics (ECA’s) erg belangrijk, aangezien zij een kwetsbare groep vormen wier academische loopbaan sterk wordt beïnvloed door deze verandering. Wat wordt er over ECA’s gezegd in de visies van de universiteiten? Zitten ook zij rond de ontwerptafel van het nieuwe systeem? Uit een analyse van Young Science in Transition blijkt dat ECA’s in de visies en implementatiecommissies lang niet overal goed vertegenwoordigd zijn.  

Sinds in november 2019 het positiepaper ‘Ruimte voor ieders talent; naar een nieuwe balans in het erkennen en waarderen van wetenschappers’ [1] werd gepresenteerd wordt er op zowel internationaal, nationaal als lokaal niveau nagedacht over een visie op een nieuw systeem van Erkennen & Waarderen (E&W).  

Het is van groot belang dat alle belanghebbenden, van bestuurders tot onderzoekers, docenten en ondersteunend personeel, in deze discussies gerepresenteerd zijn. Daarom is Young Science in Transition geïnteresseerd in het perspectief van ECA’s want deze groep heeft een unieke positie in deze discussie. ECA’s hebben namelijk over het algemeen minder invloed op het universiteitsbeleid dan andere belanghebbenden, terwijl hun loopbaanperspectieven wel het meest worden beïnvloed door datzelfde beleid [6,7]. Bovendien kunnen zij vaak vanaf de werkvloer goed peilen waar de problemen en kansen zitten. Enkele belangengroepen voor ECA’s, zoals De Jonge Akademie en de lokale young academies van Amsterdam, Maastricht en Leiden, hebben in het afgelopen jaar hun E&W-visie met ervaringen en best practices gepubliceerd [2–5]. 

Multidisciplinaire E&W-commissies 

Verschillende universiteiten beschrijven op hun websites dat er binnen hun universiteit een E&W-commissie actief is. Ook alle universitair medisch centra zijn vertegenwoordigd in de lokale universitaire commissies. [2] In deze commissies zijn meestal verschillende wetenschappelijke disciplines en domeinen (naast wetenschappelijk, ook ondersteunend personeel, zoals Human Resources) vertegenwoordigd. De Universiteit Maastricht heeft, naast een universiteitsbrede E&W-commissie, ook vier commissies voor onderwijs, onderzoek, impact en leiderschap ingesteld. Daarin hebben vertegenwoordigers vanuit elke faculteit zitting. Verder organiseren de universiteiten in Utrecht en Twente werkgroepen waarbij alle medewerkers welkom zijn. [3,4] Ook in Leiden wordt er aan de weg getimmerd met een plan om focusgroepen te organiseren. [5]

Enkele universiteiten melden expliciet dat ook promovendi deelnemen in de commissie, bijvoorbeeld op de Universiteit Nijmegen [8] en de Universiteit Tilburg [9]. Vertegenwoordigers van de young academies zijn ook actief in de universitaire E&W-trajecten. Niet iedere universiteit geeft echter aan of én hoe jonge wetenschappers worden betrokken bij een E&W-commissie of tenminste bij het traject naar een beter E&W.  

Landelijke beweging 

We vonden position papers van Tilburg University, Universiteit Leiden, Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht en Radboud Universiteit [8–13]. Daarnaast hebben de vier Nederlandse Levensbeschouwelijke Universiteiten (Universiteit voor Humanistiek, Protestantse Theologische Universiteit, Theologische Universiteit Kampen en Theologische Universiteit Apeldoorn) samen een position paper geschreven [14].  

Een aantal universiteiten heeft geen position paper gepubliceerd , maar meldt online wel te werken aan een traject naar een beter systeem van E&W. Zo melden de Erasmus Universiteit Rotterdam en Universiteit van Twente dat ze op het moment werken aan hun position papers [6,7]. En meldendde Universiteit van Amsterdam [8], de Technische Universiteit Eindhoven [9] en Wageningen Universiteit [10] dat ze activiteiten hebben lopen voor een betere vorm van E&W. Op de websites van de Rijksuniversiteit Groningen en de Technische Universiteit Delft staan nog geen E&W-activiteiten online. 

Maar hoeveel aandacht is er dan voor early-career academics? 

De position papers bevatten aanbevelingen die gelden voor de gehele academie, inclusief wetenschappers aan het begin van hun loopbaan. In de meeste position papers komen de concrete acties en het perspectief van deze jonge academici echter nog niet voldoende uit de verf.  Het blijft bij algemene aanbevelingen, bijvoorbeeld dat er meer aandacht moet komen voor het E&W van ECA’s. Het blijft dus onduidelijk wat deze plannen concreet voor hen gaan betekenen. 

Wat staat wél in alle position papers? Wij zien drie thema’s overal terugkomen. 

1. Meer focus op kwalitatieve beoordelingscriteria 

Ten eerste zal het toekomstige academische beoordelingssysteem idealiter een betere onderkenning bevatten van de brede maatschappelijke positie die (jonge) wetenschappers innemen. In het nieuwe systeem komt er een betere balans tussen de ouderwetse kwantitatieve evaluatiecriteria (bijvoorbeeld het aantal publicaties of gehonoreerde aanvragen, H-index en impactfactoren) en kwalitatieve criteria (bijvoorbeeld de bijdrage aan het onderwijs, public engagement of het reviewen van wetenschappelijke artikelen) [15]. In het nieuwe systeem is meer ruimte voor de persoonlijke drijfveren en loopbanen van wetenschappers. 

Meld u hier aan de ScienceGuide Nieuwsbrief

ECA’s kunnen invloed hebben op het formuleren van deze beoordelingscriteria. In Utrecht is er bijvoorbeeld een beoordelingsformulier specifiek voor en door PhD studenten ontwikkeld [11]. Hiernaast stellen de Universiteit Maastricht en de Universiteit van Tilburg expliciet dat zij de beoordelingscriteria van PhD-trajecten aanpassen aan de brede taken en vaardigheden van een loopbaan van een beginnende wetenschapper [9,10], zoals lesgeven, het opbouwen van (discipline overstijgende) samenwerkingen, het verlenen van patiëntenzorg of public engagement.  

1. Meer oog voor samenwerking
2. Naast een verschuiving naar een mix van kwantitatieve en kwalitatieve beoordelingscriteria zien de E&W-commissies ook graag een betere waardering van samenwerking, zowel binnen als tussen wetenschappelijke disciplines. Het erkennen van het belang van samenwerking in teams gaat het beeld tegen van de wetenschapper als het ‘schaap met de vijf poten’ die alle aspecten van de academie moeten kunnen beheersen. De visie van de Vrije Universiteit stelt in het bijzonder dat de zichtbaarheid van hun bijdrage binnen een team voor jonge wetenschappers essentieel is [11]. In Leiden heeft men normen ontwikkeld die de begeleiding van promovendi kunnen verbeteren zowel vanuit PhD student als begeleider perspectief [12]. Meer transparantie inzake organisatie, personeelswerving en promoties zal ook de diversiteit van het personeelsbestand bevorderen, is de gedachte.
3.  
4. Loopbaanondersteuning

In het verlengde hiervan ontvangen jonge wetenschappers meer ondersteuning in de loopbaanontwikkeling van zowel hun academische loopbaan als een eventuele toekomstige loopbaan buiten de wetenschap. Zo beschrijft de Universiteit van Tilburg dat zij loopbaantrainingen aanbiedt voor PhD-studenten[9]. Verder beschrijft de Vrije Universiteit in haar visie dat promovendi een deel van hun aanstelling mogen benutten voor het verkennen en versterken van hun talenten voor andere taken dan onderzoek, binnen en buiten de universiteit [11].  

Veel universiteiten hebben een visie op Erkennen & Waarderen, maar het is nog onduidelijk hoe zij werken aan concrete acties voor een beter E&W van ECA’s. Ook zijn ECA’s niet overal expliciet of zichtbaar betrokken bij het invullen van het nieuwe E&W, terwijl juist zij hier het meeste belang bij hebben. De grote groep ECA’s kan daarnaast draagvlak creëren en fungeren als katalysator voor cultuurverandering. 

Wij roepen universiteiten daarom hierbij op om jonge onderzoekers een heldere rol te geven bij het vormgeven van het waarderingssysteem van de toekomst. Evenzeer moedigen we jonge onderzoekers aan om hun verantwoordelijkheid te nemen en zich hiervoor actief in te zetten bij hun universiteit [6]. 

Charisma Hehakaya : 

PhD-kandidaat, divisie Beeld & Oncologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht, Julius Clinical, Zeist.

Sander Bosch : 

Programmamanager Open Science, Vrije Universiteit, Amsterdam