ScienceGuide onderzoekt: de vrijheid en veiligheid van onderzoekers in het publieke debat

Onderzoekers die werkzaam zijn aan Nederlandse universiteiten, scholen en onderzoeksinstituten worden aangemoedigd hun kennis onder het mom van valorisatie en maatschappelijke impact breed te delen. Een belangrijk onderdeel van deze communicatie is het publieke debat. Wetenschappers kunnen via massamedia, sociale media en publieke bijeenkomsten een belangrijke bijdrage leveren aan maatschappelijke debatten door hun relevante kennis te delen.

Hun toegang tot het publieke debat kan echter bemoeilijkt worden wanneer zij intimiderende reacties op hun bijdragen krijgen of vrezen, of wanneer zij vanuit hun eigen instelling de vrijheid en steun niet krijgen om zich op basis van hun onderzoek uit te spreken in maatschappelijke en politieke discussies. Maar voor hoeveel mensen speelt dit, in welke situaties en met welke gevolgen?

Vul hier de enquête in

Wie durft?

De afgelopen tijd komt steeds vaker aan het licht dat deelname aan het publieke debat voor wetenschappers negatieve reacties, intimidatie en zelfs bedreigingen kan opleveren. De extreme voorbeelden van intimidatie van wetenschappers die zich in het publieke debat mengen hebben veel media-aandacht gekregen. Naar aanleiding van deze intimidaties komt het kabinet binnenkort met speciale wetgeving om intimidatie middels het verspreiden van privégegevens strafbaar te maken.

De vrees bestaat dat intimidatie niet alleen negatieve gevolgen heeft op de slachtoffers, maar ook op de academische wereld als geheel en de rol van wetenschap in de samenleving. Zo waarschuwde de president van de KNAW, Ineke Sluiter, onlangs in een interview met ScienceGuide voor een verarming van het publieke debat wanneer deelname aan dit debat wetenschappers op intimiderende reacties komt te staan.

Reacties van collega’s en leidinggevenden

In de berichtgeving over intimidatie van wetenschappers wordt vaak gewezen op het belang van ondersteuning vanuit de werkomgeving wanneer een onderzoeker het publieke debat aangaat. Collega’s, leidinggevenden en andere partijen binnen de eigen instelling kunnen deelname aan het debat stimuleren, maar negatieve reacties uit de professionele omgeving kunnen die deelname juist ontmoedigen of bemoeilijken. Het publiekelijk bespreken van controversiële onderwerpen of het opzoeken van moeilijke discussies kan om allerlei redenen wenselijk of onwenselijk gevonden worden. In hoeverre spelen de reacties van binnen de eigen instelling of academische wereld een rol in de keuze om deel te nemen aan het publieke debat?

ScienceGuide onderzoekt op welke manieren en in welke mate de vrijheid en veiligheid van onderzoekers in het publieke debat beperkt wordt. Wij willen een algemeen beeld van de Nederlandse situatie schetsen, maar ook achterhalen of onderzoekers van verschillende achtergronden en expertises verschillende ervaringen hebben.

Zijn deze obstakels voor sommige wetenschappers groter dan voor anderen? Hangen ze samen met iemands genderidentiteit of migratieachtergrond? Is deelname aan het publieke debat onveiliger voor onderzoekers die zich bezighouden met onderwerpen die politiek of maatschappelijk controversieel zijn? Voelen onderzoekers zich vrij om naar eigen inzicht op basis van hun onderzoek te spreken? Welke rol spelen mensen binnen hun eigen instelling daarbij?

Voor wie is deze enquête?

Wij nodigen iedereen die een onderzoeksfunctie heeft aan een Nederlandse universiteit, hogeschool of onderzoeksinstelling uit om deze enquête in te vullen. Wij nodigen uitdrukkelijk ook onderzoekers uit die (nog) niet aan het publieke debat hebben deelgenomen maar dit wel in de toekomst willen doen om de enquête in te vullen.

Privacy en gebruik van data

Wij begrijpen dat wij u met deze enquête om gevoelige informatie vragen. Wij gaan daarom op een veilige en ethische manier met deze gegevens om. Deze enquête is een journalistiek onderzoek naar de verschillende obstakels die onderzoekers in Nederland ervaren wanneer zij aan het publieke debat mee willen doen. U leest hier meer over hoe wij met uw gegevens te werk gaan.