Hoeveel kost het diversiteitsbeleid in het hoger onderwijs de belastingbetaler?
Vlak voor het zomerreces heeft minister Van Engelshoven een update naar de Kamer gestuurd over het actieplan ‘diversiteit in het hoger onderwijs’. Dat actieplan was bij de opening van het vorige academische jaar door de minister gepresenteerd. Dat plan bevatte de aanbeveling aan NWO om meer oog te hebben voor diversiteit bij het toekennen van onderzoeksbeurzen; daarnaast moest beter in kaart gebracht worden hoe het staat met de diversiteit in het hoger onderwijs. De rechts-conservatieve meerderheid in de Tweede Kamer had toen veel kritiek op dit plan en heeft, na een verhit debat met minister Van Engelshoven, een aantal beleidsdoelen teruggedraaid.
Gendercomponent opnemen in onderzoeksvoorstel
Toch is de minister verder aan de slag gegaan met het plan. Deze zomer kwam zij met Kamerbrief waarin de stand van zaken werd toegelicht. Een belangrijk onderdeel van de brief was de mededeling dat zij met een handreiking voor een Gender Equality Plan van universiteiten kwam. Vanaf 2022 wordt een dergelijk plan namelijk geëist door het Europese onderzoeksfonds Horizon Europe van onderzoekers die kans willen maken op een onderzoeksbeurs. Wetenschappers moeten daarin aantonen hoe zij gendercomponent opnemen in hun onderzoek en hoe hun onderzoeksinstelling de gendergelijkheid meet en bevordert.
De partijen die kritisch waren op het actieplan van de minister zijn ook toen meteen in de pen geklommen om Kamervragen te stellen. Nu zijn zij echter in de gelegenheid gesteld om schriftelijk met de minister in debat te gaan over de stand van zaken rondom diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs.
De Kamer heeft eerder al via een motie aangegeven dat zij niet wil dat er meer diversiteitsofficieren komen in het hoger onderwijs. De minister heeft laten weten dat zij daar niet overgaat, maar dat dit aan de instellingen zelf is. De VVD wil op haar beurt weten waarom de minister hier geen verantwoordelijkheid voor zichzelf ziet weggelegd met betrekking tot diversiteitsofficieren, maar wel vanuit het ministerie een ‘zeer actieve houding’ aan de dag legt met betrekking tot het Gender Equality Plan.
Wat kost dat diversiteitsbeleid de gemeenschap?
De liberalen willen daarom weten waar het diversiteitsbeleid van de minister begint en eindigt, gezien haar stelselverantwoordelijkheid. De VVD wil daarnaast ook goed inzicht hebben in de uitgaven van gemeenschapsgeld aan diversiteitsbeleid in het hoger onderwijs.
Tot slot wil de VVD weten of ook in de toekomst onderzoeksaanvragen worden beoordeeld op basis van kwaliteit in plaats van gender. “Deelt de minister dat kwaliteit voorop moet staan bij het toewijzen van onderzoeksbudgetten en dat het goed is om talentvolle vrouwen, net als talentvolle mannen, te ondersteunen en aan te moedigen om succesvolle onderzoeksaanvragen in te dienen binnen de Europese innovatie- en onderzoeksprogramma’s?”, wil de VVD-fractie weten. “Zo ja, op welke manier ondersteunt de minister aanvragers bij het doen van onderzoeksaanvragen die gebaseerd zijn op kwalitatief goed onderzoek of innovatie en niet op de manier waarop een aanvrager bezig is met ‘intersectionaliteit’?”
Wat is het gevoelen in het hoger onderwijs?
D66 wil van de minister weten wat de gevoelens zijn geweest van betrokkene in het hoger onderwijs nu de Kamer eerder dit jaar veel van het aanvankelijke plan van de minister heeft weggestemd. “Wat is het gevoelen van de betrokken organisaties ten aanzien van de moties die waren ontraden en desalniettemin door een meerderheid in de Kamer zijn aangenomen?”
Daarnaast wil D66, evenals de VVD en GroenLinks weten waarom de Vereniging Hogescholen zich na een jaar nog steeds niet heeft aangesloten bij het Actieplan diversiteit hoger onderwijs.
Wat zijn de knelpunten bij Erkennen en Waarderen
In het schriftelijke debat trekt D66 de diversiteit in het hoger onderwijs breder dan alleen het actieplan van de minister. De partij van de minister betrekt namelijk ook het nieuwe Erkennen en Waarderen erbij. “Het streven om elk talent tot bloei te laten komen, hangt immers samen met het erkennen dat wetenschappers op meer manieren maatschappelijk kunnen bijdragen dan zo impactvol publiceren in academische tijdschriften. Hoe vordert het initiatief? Tegen welke knelpunten lopen de initiatiefnemers aan en op welke wijze zou de rijksoverheid de initiatiefnemers eventueel kunnen ondersteunen?”, vraagt de D66-fractie.
De CDA-fractie wil vooral weten waarom de minister toch instemt met het meten van diversiteit in het hoger onderwijs – wat overigens ook een vereiste is van het Gender Equality Plan van de Europese Commissie. Het CDA wil verder weten hoe het meten van vorderingen rondom diversiteit zich verhoudt tot de aangenomen motie van Dennis Wiersma die vroeg om vooral geen lijstjes bij te houden. “Wat verstaat de minister onder de verplichting tot dataverzameling over gender, er vanuit gaande dat een registratie over geslacht gaat over de man/vrouw verhouding?”
Er is nog veel meer ongelijkheid dan alleen gender
GroenLinks wil op haar beurt dat de minister universiteiten aanspoort om zo snel mogelijk een Gender Equality Plan op te stellen zoals vanaf 2022 wordt gevraagd door de Europese Commissie. Wat betreft GroenLinks komt de minister ook met een plan om alle andere vormen van ongelijkheid in het hoger onderwijs tegen te gaan.
De SGP maakt zich juist zorgen over de eisen vanuit de Europese Commissie. Zo is de SGP bezorgd over de mogelijkheid dat ook NWO bij de toekenning van onderzoeksbeurzen gewicht zal moeten toekennen aan de diversiteit van onderzoeksteams. De SGP vreest dat onderzoeksteams die hieraan wel willen voldoen maar daartoe niet in staat zijn om die reden onderzoeksbeurzen zullen mislopen. Zij wil daarom van de minister weten hoe absoluut deze eis is.
Tot slot wil DENK weten hoe de minister hoopt de diversiteit in het hoger onderwijs in kaart te brengen nu zij die niet meer cijfermatig mag bijhouden na de aangenomen motie van Dennis Wiersma (VVD). Ook wil de DENK-fractie van de minister weten hoe de diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs zich de afgelopen tien jaar heeft ontwikkeld.
