Loting voor opleiding geneeskunde is juist eerlijker dan selectie
In 2017 werd loting voor een geneeskundeopleiding in Nederland nog afgeschaft, maar in 2020 werd toch besloten om het vanaf 2023 weer in te voeren. In vaktijdschrift Journal of Graduate Medical Education legt Ten Cate uit wat voor voordelen studenten, en daarmee ook de gezondheidszorg en toekomstige patiënten, hiermee ervaren. Want hoewel geneeskundefaculteiten volgens Ten Cate vaak selectie prefereren, zijn de gekozen criteria niet altijd representatief voor de toekomstige kwaliteiten van een arts.
Eén van de redenen die Ten Cate hiervoor noemt is dat de verschillen tussen aspirant-studenten soms zo klein zijn dat selectie moet plaatsvinden op basis van irrelevante informatie voor de toekomstige prestatie als arts. “Wanneer een vaststaand aantal plaatsen gevuld moet worden, is het aantal, in tegenstelling tot de kwaliteit van sollicitanten, bepalend voor de gestelde criteria voor toelating”, schrijft de hoogleraar. Oftewel; hoe strenger geselecteerd moet worden, hoe meer irrelevante criteria erbij komen.
Loting kan voor diversiteit zorgen
Zo refereert Ten Cate naar historicus Jerry Z. Muller, die ooit een boek schreef over het meten van bepaalde facetten van succes. Het bijhouden van die facetten kan ertoe leiden dat deze facetten belangrijker worden dan het uiteindelijke succes, en de verschillende factoren die daaraan bijdragen zoals kans, geluk en familieachtergrond.
Zo beargumenteert Ten Cate dat de gekozen criteria kunnen leiden tot onbewuste prioriteiten voor bepaalde groepen. Zo kan een criterium voor hogere cijfers leiden tot een voordeel voor studenten die dure bijlessen hebben kunnen volgen, wat meestal studenten zijn met rijkere ouders. Zo was het gebrek aan diversiteit in geneeskundeopleidingen ook een belangrijke reden voor de overheid om de loting in Nederland weer terug in te voeren.
Ook noemt Ten Cate de uniforme selectiecriteria van geneeskundeopleidingen een probleem voor een andere vorm van diversiteit; namelijk die in specialisaties van geneeskundeprofessionals. In een maatschappij zijn huisartsen, kinderartsen, neurochirurgen en virologen allemaal nodig. Als iedereen aan dezelfde criteria moet voldoen, kan dit erop wijzen dat de maatschappij maar één soort arts wil. En dit is natuurlijk niet het geval. Een loting kan ervoor zorgen dat studenten met andere interesses en achtergronden in de opleiding terechtkomen, en Ten Cate verwacht dat dit ook zal leiden tot meer diversiteit in specialisaties.
Strijd om excellentie gaat samenwerking tegen
Volgens Ten Cate leidt de selectieprocedure ook later in de carrière van geneeskundeprofessionals voor verregaande competitie. Doordat studenten tegen elkaar ‘strijden’ om excellentie, wat vermeld kan worden op hun C.V., krijgen studenten gemixte signalen over bijvoorbeeld samenwerken. Hier wordt wel veel aandacht aan besteed tijdens de opleiding, maar samenwerking en individuele excellentie staan volgens Ten Cate soms lijnrecht tegenover elkaar. Daarnaast kan het voortdurende gevecht om excellentie ook bijdragen aan de hoge mate waarin burn-outs voorkomen bij medische studenten, zegt de hoogleraar.
Dit zijn allemaal goede argumenten tégen selectie, maar met zijn laatste argument laat Ten Cate juist zien dat ook het zogenaamde voordeel dat selectie zou hebben niet bestaat. Er is namelijk geen bewijs dat selectie leidt tot betere medische professionals. Er zijn in Nederland verschillende onderzoeken gedaan naar de studieresultaten van studenten die of door loting of door selectie in een medische opleiding zijn terechtgekomen, en hier kan geen duidelijk verschil in gevonden worden.
Selectie voelt eerlijker, maar is dat niet
Toch voelt selectie soms gewoon eerlijker, schrijft Ten Cate. Zeker in een individualistische samenleving waar iedereen alles kan worden als je maar hard genoeg werkt. Dit is echter simpelweg niet mogelijk in een sector waar zoveel mensen tegelijk succesvol willen én kunnen worden. Als zoveel studenten zo dicht bij elkaar zitten, is het juist niet eerlijk om op basis van imperfecte criteria te beoordelen. Daarnaast is niet gekozen worden bij beide manieren even pijnlijk. Daarom is loting in dat geval te verdedigen, sluit Ten Cate af. Zeker aangezien loting in Nederland tot nu toe prima artsen heeft voortgebracht.
