Mark Rutte wil de weerbaarheidsscan van Saxion overnemen
Gisteren werd er in de Tweede Kamer vergaderd over de begroting van Algemene Zaken, het eigen departement van minister-president Mark Rutte, en de begroting van de Koning. Tijdens dit debat kwamen ook veel integriteitskwesties aan de orde.
Ik wil verder dan de persoonlijke aantijgingen
Renske Leijten van de SP vindt dat de toeslagenaffaire heeft aangetoond dat ministeries en uitvoeringsorganisaties niet altijd een juist beeld hebben van de noden van burgers, omdat ze die nauwelijks spreken. “Mijn analyse was eerder dat we een bestuurlijke elite hebben die een beetje neerkijkt op gewone mensen in een huurhuis die toeslagen nodig hebben omdat ze te weinig verdienen.” De minister-president viel toen vooral heel erg over het woord ‘neerkijken’. “Dat snap ik wel. Het is geen persoonlijke aantijging. Ik denk dat het een systematische analyse van ons land is. Ik zou vandaag willen proberen om een stap verder te komen dan, nou ja, de persoonlijke aantijgingen.”
Volgens Leijten is het nodig dat ministeries een weerbaarheidsscan uitvoeren zoals die ontwikkeld is door Hogeschool Saxion. “Er is een instrument ontwikkeld door de Hogeschool Saxion, die de weerbaarheidsscan heet. Ik zou de minister-president willen uitdagen om de weerbaarheidsscan ook toe te passen op de ministeries. Wie spreek je? Van wie krijg je advies? Is dat niet een netwerk waarbij je een blinde vlek hebt gecreëerd? Is de minister-president bereid dat inzicht te geven?”
Vanuit het lectoraat Weerbare Democratie werkt Willeke Slingerland samen met Attila Németh en zijn Saxion-lectoraat Modelleren van maatschappelijke impact in opdracht van de gemeente Eindhoven aan de Weerbaarheidsscan. Naast Eindhoven is het Ministerie van Binnenlandse Zaken daar ook intensief bij betrokken. De Weerbaarheidsscan is een instrument dat bestuurders moet helpen om hun netwerken en het risico op netwerkcorruptie in kaart te brengen.
De situatie in Den Haag is ernstig
Onlangs gaf Slingerland in een interview met ScienceGuide aan hoe belangrijk het is dat ook Haagse politici en bestuurders zichzelf kritisch in de spiegel aankijken. Ze noemde de huidige situatie in Den Haag ernstig. “Ik wind er geen doekjes om; wat we nu in de Haagse politiek zien, verdient geen schoonheidsprijs. Het is ernstig. Ik hoop daarom dat men niet vandaag of morgen de schouders ophaalt en weer verder gaat; daar is het te ernstig voor, mede omdat het iets heeft blootgelegd dat al langere tijd speelt.”
Leijten verwees in het debat ook naar Slingerland. “Zij komt van Transparency International. Zij heeft heel veel corruptie onderzocht in andere landen, maar heeft ook gekeken naar hoe het nou zit in Nederland. We zien vriendjespolitiek. We zien bevoordeling of wegkijken bij dingen waarvan we denken: dat is toch eigenlijk niet integer meer. Het gaat om het zien. Het wil niet zeggen dat iedereen in een netwerk corrupt is, dat er belangenverstrengeling is of dat er zakken geld worden gegeven. Het gaat om niet meer zien dat je als systeem geen integriteit meer hebt, niet meer openstaat voor nieuwe mensen in je netwerk of kritiek in je netwerk. Zo doen wij dat met elkaar.”
Ik vind het een interessante suggestie
Het voorstel van de Socialistische Partij om deze weerbaarheidsscan ook uit te voeren bij ministeries kon op enthousiasme rekenen van Mark Rutte. “De persoonlijke Weerbaarheidsscan die door Saxion Hogeschool en de gemeente Eindhoven is ontwikkeld, is gericht op bestuurders van decentrale overheden. Het vormt daarmee ook een aanvulling op de Handleiding basisscan integriteit voor kandidaat-bestuurders die het ministerie van BZK gebruikt voor decentrale overheden.”
Tijdens het debat gaf de minister-president aan dat hij bereid is om deze scan zoals die is ontwikkeld door Saxion ook uit te voeren op ministeries. “Het is een hulpmiddel om het netwerkbewustzijn bij kandidaat-bestuurders en gemeentesecretarissen te vergroten en daarmee ook oog te krijgen voor het risico dat netwerken ook kunnen ontaarden, met alle negatieve gevolgen van dien. Ik vind het een interessante suggestie om deze scan ook te gaan gebruiken bij ministeries en daarbinnen het gesprek aan te gaan over netwerken en kwetsbaarheden, dus we gaan kijken hoe we dat kunnen doen.”
Wij staan in algemene zin positief tegenover dit instrument
Om deze toezegging van Rutte te formaliseren diende Leijten aan het einde van het debat ook nog een motie in om deze weerbaarbaarheidsscan ook uit te voeren bij de verschillende ministeries, te beginnen met het ministerie van Algemene Zaken.
In de reactie liet Rutte wil weten dat hij deze motie liever behandeld ziet worden bij de begrotingsbehandeling van Binnenlandse Zaken. “Ik verzoek haar om die motie aan te houden tot de behandeling van de begroting Binnenlandse Zaken, en om het daar dan verder inhoudelijk te bekijken. En ik zeg nogmaals: wij staan dus op zich in algemene zin positief tegenover dit instrument.”
