Kamer gaat nieuwe wetten laten toetsen door wetenschappers

Nieuws | de redactie
13 december 2021 | In opdracht van de Universiteiten van Nederland (voorheen de VSNU) kunnen twee wetenschappers worden aangewezen die in samenspraak met de Tweede Kamer wetten gaan toetsen. De VVD vraagt zich echter af of de universiteitenkoepel voldoende onafhankelijk is.
Joost Sneller die het initiatief in de Tweede Kamer toelicht

Met de komst van een nieuw regeerakkoord zullen er, na een jaar met een demissionair kabinet, veel nieuwe wetsvoorstellen naar de Kamer gaan. De afgelopen jaren heeft de Kamer reeds geëxperimenteerd met het laten toetsen van een aantal wetsvoorstellen door experts uit de wetenschap. Dit experiment is succesvol gebleken; daarom wil de Kamer hiermee door. 

Het kan teruggestuurd worden aan de Kamer  

Deze wens van de Kamer bleek tijdens een vergadering waarbij Joost Sneller van D66, die lid is van de commissie van Rijksuitgaven, uiteenzette wat het plan is. “De regering is verplicht om bij voorstellen die zij aan de Kamer toestuurt te voorzien van een onderbouwd kader op doelstelling, doelmatigheid en doeltreffendheid. Zo’n kader kan het heel overzichtelijk maken als de onderbouwing onvoldoende blijkt te zijn. Als dat zo is, dan hoeft de Kamer zo’n wetsvoorstel ook niet te behandelen, maar kan het teruggestuurd worden aan de regering”, legde Sneller uit.  

Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.

De Universiteiten van Nederland voorheen de VSNU) gaat Kamerleden helpen om zo’n toets uit te voeren. De Wetenschappers die UNL aandraagt moeten echter wel onafhankelijk zijn, zodat de Kamer geen ‘wij van WC-eend’-verhaal gepresenteerd krijgt, zo benadrukte Sneller. “De VSNU kan in samenwerking met de Kamer een wetenschapstoets laten uitvoeren op voorstellen vanuit het kabinet. Dat betekent overigens niet dat Kamerlid X die een favoriete wetenschapper Y heeft, kan zeggen: ‘ik wil graag dat deze wetenschapper daar nog eens kritisch op reflecteert.’” 

Het is volgens Sneller de bedoeling dat de koepel van universiteiten in samenspraak met de Kamer wetenschappers zal selecteren om een dergelijke toets uit te voeren.   

Twee wetenschappers uit twee verschillende disciplines 

Het is wel de bedoeling dat twee wetenschappers met uiteenlopende achtergronden naar een wetsvoorstel kunnen kijken. “Het worden waarschijnlijk twee wetenschappers uit verschillende disciplines en verschillende universiteiten, zodat zij een second opinion op het voorstel van het kabinet kunnen geven. Wat zegt de wetenschap? En zijn er niet andere instrumenten die hetzelfde doel dichterbij kunnen brengen? Of is de onderbouwing van de doelstelling van het voorstel van de regering niet heel abstract en kun je dat niet veel concreter maken? Zo kan het wetsvoorstel beter geëvalueerd en gecontroleerd worden”, legde Sneller uit. 

De vraag om een contraexpertise te vragen van wetenschappers kan altijd ad hoc, zo legde Sneller uit, maar gezien het feit dat een nieuw kabinet al snel wordt verwacht, adviseert hij om bij de planning van de nieuwe wetsvoorstellen nu al te kijken welke wetenschappers met welke expertise door de UNL kunnen worden voorgedragen. 

Gaat de VSNU ook wetten over universiteiten toetsen?  

“Allereerst hulde voor dit voorstel”, zo reageerde Hatte van der Woude van de VVD op dit voorstel van Sneller. “Daar wordt ons werk alleen maar makkelijker en beter door. Ik heb nog wel een vraag over de toets van door de VSNU gekozen wetenschappers. Betreft dat ook wetsvoorstellen die over universiteiten zelf gaan?” 

Die zijn niet bij voorbaat uitgesloten, zo reageerde Sneller op de vraag vanuit de VVD. Het is volgens Sneller aan de Kamer om toe te zien of de wetenschappers wel onafhankelijk genoeg zijn. “Ik laat het wel aan de wijsheid van de twee rapporteurs vanuit de Kamer om dan ook te zoeken naar de disciplines die bij zo’n wetsvoorstel relevant zijn. Dat er dan niet bestuurders of andere belanghebbenden meedoen aan de keuring. Ik denk dat er voldoende wetenschappers zijn die met voldoende distantie een oordeel kunnen vellen.”  

Aanvulling:

Anders dan in het debat in de Tweede Kamer werd gesuggereerd is de wetenschapstoets geen instrument van de Vereniging Universiteiten van Nederland maar van het samenwerkingsverband Parlement & Wetenschap. Daarin werkt de Tweede Kamer samen met alle nationale wetenschapsorganisaties: De Jonge Akademie, de KNAW, de NFU (umc’s), NWO, TNO en de UNL.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK