Omkoping van docenten door studenten is een onderschat probleem
Ook in het hoger onderwijs wordt gebruikgemaakt van omkoping. Daarbij kan gaan om emotionele chantage, het aanbieden van diensten aan docenten, maar ook om geldelijke betalingen, zo blijkt uit nieuw onderzoek van wetenschappers van de Universiteit van Bern in Zwitserland en de Universiteit van Tilburg.
Verzonnen emotionele familieverhalen zijn ook omkoping
Volgens de onderzoekers is dit een onderschat probleem. Studenten die met al dan niet verzonnen verhalen proberen hun docenten te beïnvloeden in de hoop een hoger cijfer te krijgen zetten andere studenten namelijk op achterstand. Daarnaast tast dit de geloofwaardigheid van tentamenuitslagen en de kwaliteit van het hoger onderwijs aan.
Vaak wordt omkoping van docenten geassocieerd met minder ontwikkelde landen, waar corruptie vaker onderdeel is van het maatschappelijke verkeervanwege onmogelijke bureaucratie en slecht betaalde docenten – factoren die omkoping en onethisch gedrag stimuleren. Dit stereotype beeld is onvolledig en gaat voorbij aan het fenomeen van omkoping in het hoger onderwijs in ontwikkelde en geïndustrialiseerde landen, stellen de onderzoekers. Zo zijn er in de Verenigde Staten al meerdere mensen veroordeeld voor een poging tot het omkopen van docenten in de hoop daarmee een diploma te behalen. Bij omkoping gaat het vaak om onethisch, emotioneel en illegaal gedrag van zowel studenten als docenten in het hoger onderwijs.
Omzeilen van het selectieproces in het hoger onderwijs
Door docenten om te kopen kunnen studenten graden halen zonder dat zij de vereiste intellectuele vaardigheden hebben, schrijven de onderzoekers. Als gevolg daarvan kunnen incompetente en corrupte individuen onterecht toegang kunnen krijgen tot politieke macht en managementposities in publieke en private organisaties omdat zij het selectieproces in het hoger onderwijs omzeilen.
Omkoping door studenten kan zelfs een vertragend effect hebben op de economische groei; studenten die docenten niet omkopen moeten immers een langer traject afleggen om op belangrijke posities te komen, stellen de onderzoekers. De maatschappelijke vooruitgang, sociale mobiliteit, gelijkheid tussen burgers en innovatie worden daardoor belemmerd. Omkoping in het hoger onderwijs is daarom een bijzonder dramatisch probleem voor de lange termijn, schrijven zij.
Stress en omkoping vallen samen
In hun onderzoek hebben de onderzoekers 624 studenten uit Duitsland, België en Nederland vragenlijsten laten invullen met vragen over studie-gerelateerde stressklachten. Met name deze klachten, in combinatie met de persoonlijke waarden van student, kunnen sterk bijdragen aan het besluit van studenten om pogingen te doen tot het omkopen van docenten.
Met name de coronacrisis heeft het welzijn van studenten verslechterd, met dramatisch hoge niveaus van burn-out en stress onder studenten, zo stellen de onderzoekers. Eerdere studies hebben al aangetoond dat een verslechterd welzijn eerder aanzet tot onethisch gedrag om zo het hoofd te bieden aan ongewenste gebeurtenissen zoals het behalen van slechte cijfers voor tentamens.
Studenten met stress zijn eerder geneigd tot omkoping
Studenten die symptomen van een burn-out ervaren zijn meer geneigd tot omkoping van hun docenten, bijvoorbeeld om niet gehaalde tentamens zo alsnog te behalen. De onderzoekers stellen dat ze robuust bewijs hebben dat er een significant effect is tussen burn-outs en de aanvaardbaarheid van omkoping. Deze bevinding sluit aan bij eerder onderzoek.
De relatie tussen omkoping en burn-out is echter sterk afhankelijk van het type omkoping. De studenten die deelnamen aan het onderzoek onthulden dat zij het plegen van zogenoemde ‘witte omkoping’, dat wil zeggen huilen, smeken en het vertellen van (neppe) familieverhalen om zo mededogen te kweken, niet zien als onethisch. Ook ‘grijze omkoping’, het helpen van de docent of onderzoeker om een voorkeursbehandeling of betere cijfers te krijgen, wordt vaak niet als onethisch gezien.
Huilen en smeken wordt niet als onethisch gezien
De witte manier van omkoping wordt door studenten nauwelijks als onethisch gezien, en is daarmee sociaal acceptabel, schrijven de onderzoekers. Studenten zijn zich er vaak niet van bewust dat dit überhaupt een vorm van omkoping is. De onderzoekers noemen dat verontrustend. Het gebruik van emotionele en manipulatieve beïnvloedingstactieken is immers gericht op het ontvangen van onwettige privileges ten opzichte van de medestudenten. Daarmee worden de eerlijkheid, de gelijke behandeling van studenten en het vertrouwen in examens in het hoger onderwijs ondermijnd
Studenten zien ‘zwarte omkoping’, het daadwerkelijk met geld omkopen van een docent, echter wel als onethisch . Studenten uit alle drie de landen zijn daarom veel minder geneigd om daadwerkelijk over te gaan tot financiële omkoping.
Onterecht wordt het als marginaal probleem gezien
De onderzoekers stellen dat omkoping ten onrechte als een marginaal probleem wordt gezien. Het vindt volgens hen op grote schaal plaats en zou voorkomen kunnen worden door bij het nakijken van tentamens of eindwerken strenger het vier-ogen-principe toe te passen. Als studenten examenresulaten willen bespreken, kan dat bijvoorbeeld gedaan worden met twee docenten. Zo kan vaker worden voorkomen dat een van de vormen van omkoping succesvol door studenten wordt ingezet.
In het hoger onderwijs zou men zich niet alleen moeten concentreren op de meest voor de hand liggende manier van omkoping met daadwerkelijk geld, benadrukken de onderzoekers. Docenten en studenten moeten ook bewust worden gemaakt van de meer subtielere manieren van omkoping zoals de witte en grijze manier van omkopen middels emotionele chantage of het aanbieden van de helpende hand aan docenten. Uit het onderzoek blijkt immers dat deze twee manieren van omkoping door studenten vaak wel als acceptabel worden gezien en die van het daadwerkelijk aanbieden van geld niet.
Emotionele omkoping is ongepast en mogelijk strafbaar
Hoger onderwijsinstellingen zouden daarom baat kunnen hebben bij het promoten van bewustmakingscampagnes en workshops die docenten in staat stellen deze beïnvloedingstactieken beter te herkennen. Universiteiten zullen ook baat hebben bij het voorlichten van studenten waarin hen wordt uitgelegd dat dergelijke emotionele beïnvloedingstacktieken ongepast en mogelijk strafbaar zijn en niet in overeenstemming zijn met de ethische gedragscode van de instelling.
Ook moeten hoger onderwijsinstellingen actief transparante gedragscodes onder de aandacht van studenten en docenten brengen. Daarnaast moeten er heldere regels komen waarin wordt uiteengezet hoe een hoger onderwijsinstelling moet omgaan met omkoping – ook als dat emotionele omkoping is. Naast deze formele regels moet er ook een open en transparante cultuur in het hoger onderwijs zijn waar men elkaar aanspreekt op omkoping. Bovendien moet er volgens de onderzoekers beleid geformuleerd worden om omkoping en wangedrag tegen te gaan.
