Robbert Dijkgraaf wordt de nieuwe minister van OCW
Dijkgraaf is bij het grote publiek bekend van zijn televisieoptredens. Momenteel heeft hij ook zitting in de beoordelingscommissie van het investeringsfonds, dat opgericht is door Wopke Hoekstra en de inmiddels afgetreden oud-minister Eric Wiebes.
Naïeve Nederlandse zero-sum-benadering
In 2019 heeft Dijkgraaf zich nog kritisch uitgelaten over de herverdelingsoperatie van zijn voorganger minister Van Engelshoven. Zij heeft geld weggehaald bij de geestes- en sociale wetenschappen en geneeskundeopleidingen om dit vervolgens te investeren in de technische universiteiten en de techniekopleidingen in het hoger onderwijs. Deze naïeve Nederlandse zero-sum-benadering wordt als een volstrekt onhaalbaar kruideniersbeleid gezien in de Verenigde Staten, zo zei Dijkgraaf vanuit Princeton in zijn NRC-column. “Heeft u wel eens een cadeautje aan een kind gegeven door het af te pakken van een ander?”, zo schreef hij.
“Ik vind het jammer dat de disciplines nu zo keihard tegen elkaar worden uitgespeeld. Zo’n academisch kooigevecht kent uitsluitend verliezers”, zei Dijkgraaf ook. Deze herverdeling is in het onlangs gepresenteerde regeerakkoord overigens niet teruggedraaid en gaat vanaf volgend jaar in.
Kan regeerakkoord verder zelf uitwerken
Het wordt voor de snaartheoreticus de uitdaging om het regeerakkoord, dat op veel onderdelen nog niet is uitgewerkt, zelf vorm te geven. Zo wil het kabinet de komende tien jaar 5 miljard extra investeren in het hoger onderwijs en de wetenschap. Het is echter nog niet duidelijk hoe dit geld verdeeld gaat worden. Welk deel van dit geld gaat naar het praktijkgericht onderzoek in het hbo, hoeveel van dit tijdelijk geld kunnen universiteiten verwachten en hoe zal de verdeling zijn van eerste geldstroomonderzoek en tweede geldstroom?
De koepels, de Vereniging Hogescholen en de Universiteiten van Nederland (de oude VSNU), verwachten snel door Dijkgraaf uitgenodigd te worden om samen te bepalen hoe dit geld besteed gaat worden.
LSVb gaat als eerste demonstreren tegen beleid van Dijkgraaf
De andere grote beleidswijziging die de oud UvA-hoogleraar moet gaan doorvoeren is de hervorming van de studiefinanciering. In het regeerakkoord is afgesproken dat binnen een paar jaar de basisbeurs weer ingevoerd moet worden. Daarnaast is er 1 miljard uitgetrokken om de leenstelselgeneratie te compenseren. Nog voordat Dijkgraaf met de nieuwe ministersploeg op het bordes van Huis ten Bosch staat, heeft de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) al aangekondigd begin februari te gaan demonstreren omdat zij deze compensatie veel te mager vinden.
Een andere uitdaging voor Dijkgraaf wordt het nieuwe beoordelingssysteem Erkennen en Waarderen in de wetenschap – beleid dat geïnitieerd is door universiteiten, NWO en de KNAW, waarbij het de bedoeling is dat wetenschappers niet alleen beoordeeld worden op citaties van hun wetenschappelijke publicaties maar tevens op hun onderwijsprestaties en de maatschappelijke impact van hun onderzoek.
Onlangs is er bij de KNAW, waarvan Dijkgraaf lange tijd president was, een interne bijeenkomst geweest over dit nieuwe Erkennen en Waarderen. Daar is een stevige discussie gevoerd tussen verschillende leden van de KNAW, en het verzoek aan universiteiten was om niet in door te slaan in Erkennen en Waarderen omdat dit de vooraanstaande positie van de Nederlandse wetenschap kan schaden. Het is de vraag hoe Dijkgraaf in deze discussie staat en of hij in staat is om de rijen te doen sluiten.
