Studenten selecteren op motivatie is tijdsverspilling
Veel universiteiten en hogescholen gebruiken bij selectie aan de poort motivatiebrieven. In 67 procent van de gevallen in het hbo wordt ‘motivatie’ als selectiecriterium gebruikt. In het wetenschappelijk onderwijs gebeurt dat in 52 procent van de gevallen, zo blijkt uit de laatste jaarlijkse monitor beleidsmaatregelen van afgelopen zomer.
Hoe betrouwbaar is motivatie?
Uit nieuw onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt echter dat selecteren op motivatie negatieve en nadelige impact heeft. De onderzoekers zeggen dan ook dat hoger onderwijsinstellingen persoonlijke motivatiebrieven of gesprekken niet moeten inzetten om studenten aan de poort te selecteren. In dit onderzoek is onderzocht of de gebruikte taal bij de motivatiebrieven de betrouwbaarheid en validiteit verhoogt van het verwachte studiesucces van de studenten tijdens hun latere studie.
De metingen van motivatie zijn onbetrouwbaar, stellen de onderzoekers. Volgens hen is die onbetrouwbaarheid vooral te wijten aan het feit dat zowel de instructie als de beoordeling nogal ongestructureerd van aard zijn. Zo weet de kandidaat onvoldoende wat er opgenomen moet worden in een motivatiebrief en wordt de beoordeling onvoldoende gestructureerd door de . Dit gebrek aan structuur resulteert waarschijnlijk in een lage betrouwbaarheid en een dus lagere voorspellende waarde van ‘motivatie’ voor ‘studiesucces’.
Mannen gebruiken meer zelfbewust taalgebruik
Sommige onderzoeken tonen aan dat mannelijke sollicitanten zich vaker dan vrouwelijke sollicitanten bedienen van taalgebruik dat zelfbewustzijn uitstraalt en de sollicitant in een beter daglicht stelt, schrijven de onderzoekers. Dat zou, hoewel dat niet eerder is onderzocht, leiden tot betere kwalificaties van de motivatiebrieven van mannelijke sollicitanten. Dit soort taalgebruik is bovendien niet gerelateerd aan betere academische prestaties, terwijl mannen hier in de selectie wel meer profijt van kunnen ondervinden.
Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van 806 deelnemers aan de selectie van een bacheloropleiding psychologie. Daarvan werden 627 studenten ook daadwerkelijk toegelaten. Van hen had 45 procent de Nederlandse nationaliteit en 46 procent de Duitse nationaliteit. Alle deelnemers moesten een motivatiebrief van 250 woorden schrijven waarin ze hun motivatie voor de opleiding psychologie omschreven. Deze brieven werden vervolgens beoordeeld zonder dat de beoordelaars kennis hadden van achtergrondkenmerken (zoals gender en eerdere onderwijsprestaties) van de studenten.
De beoordelaars moesten op een vijfpuntschaal beoordelen of een student geschikt was of juist helemaal niet. Om de beoordelingen ook structuur te geven werd er beoordeeld of een student motivatie voor de discipline had, zich bewust was van een toekomstige baan in het vakgebied, de motivatie had om te studeren en beschikte over relevante competenties en vaardigheden zoals schrijfvaardigheid.
Vrouwen werden iets beter beoordeeld
De onderzoekers hebben geen bewijs gevonden van nadelige gevolgen voor vrouwelijke sollicitanten in persoonlijke beoordelingen noch voor het vermoeden dat de mannelijke studenten meer zelfbewuste taal gebruikten in hun persoonlijke verklaringen. In tegenstelling tot de verwachtingen ontdekten de onderzoekers zelfs dat de persoonlijke verklaringen van vrouwelijke studenten iets hoger werden beoordeeld dan die van mannen.
Volgens de onderzoekers heeft dat vooral te maken met het feit dat de vrouwelijke deelnemers een betere schrijfvaardigheid hadden dan de mannelijke deelnemers. Daarnaast waren de verschillen klein. De onderzoekers zeggen dan ook dat er geen vergaande conclusies getrokken moeten worden uit dit deel van het onderzoek.
De onderzoekers hebben echter wel overtuigend bewijs gevonden voor het vermoeden dat ‘motivatie’ geen voorspellende waarde heeft voor studiesucces in het eerste jaar. Ook bleek uitval niet te voorspellen te zijn met het gebruik van motivatie als selectiecriterium. De onderzoekers hebben geprobeerd de beoordelingen van de motivatiebrieven van aankomende studenten te structuren in de beoordeling, maar ook dat leverde geen bewijs dat selectie op motivatie een voorspellende waarde heeft op de uitval en het studiesucces van studenten.
Het is op zijn best tijdsverspilling
De onderzoekers raden daarom af om dergelijke selectiemethoden op motivatie nog langer toe te passen in het hoger onderwijs. Bijna cynisch constateren ze in hun discussie dat de tijd die men besteedt aan het lezen en beoordelen van de motivatie op zijn best tijdsverspilling kan noemen.
Daarnaast zeggen de onderzoekers dat deze vorm van selectie erg gevoelig is voor fraude en plagiaat. Op internet zijn immers tal van voorbeelden te vinden van goede motivatiebrieven. Bovendien is niet verifiëren in hoeverre aankomende studenten hulp en steun krijgen bij het schrijven van een dergelijke motivatiebrief, en kan deze vorm van selectie kandidaten met een lagere sociaaleconomische status op achterstand zetten. Deze kandidaten krijgen ook minder steun bij het schrijven van een motivatiebrief.
