Vier op de vijf verpleegkundestudenten hebben spier- of gewrichtsklachten
Dat verpleegkundigen een groter risico lopen op klachten in spieren of gewrichten, wat voor zorgprofessionals een reden kan zijn om een andere baan te zoeken of te stoppen met werken, is al langer bekend. Deze klachten kunnen zelfs al beginnen tijdens de studiefase. Naar de effecten hiervan op studiesucces is echter nog heel weinig onderzoek gedaan. Onderzoekers uit Rotterdam hadden het vermoeden dat fysieke klachten een rol kunnen spelen bij de grote uitval van verpleegkundestudenten, en hebben dit onderzocht.
Uit het onderzoek blijkt dat het aantal studenten met fysieke klachten vele malen groter is dan het aantal studenten dat uitvalt of de intentie heeft om te stoppen. Hoewel hieruit blijkt dat fysieke klachten nauwelijks een rol spelen in de uitval van studenten, legt het wel een groter probleem bloot – zeker aangezien bijna elke student met klachten aangeeft dat de klachten te maken hebben met de studieactiviteiten. Hier moet dan ook meer aandacht voor komen vanuit verpleegkundeopleidingen, schrijven de onderzoekers.
Dat de uitval niet gerelateerd was aan de fysieke klachten kan volgens de onderzoekers ook te maken hebben met de onderzoeksmethode. De onderzoekers hebben namelijk alleen naar derdejaarsstudenten een enquête gestuurd. Deze studenten zijn al zo ver in hun vierjarige opleiding dat de onderzoekers speculeren dat de studenten wel hun bachelor afmaken, maar daarna geen baan zoeken in de verpleegkunde. Echter hebben ze geen cijfers beschikbaar om deze bewering te controleren.
Mannen ondervinden discriminatie
De onderzoekers hebben wel andere mogelijke factoren gevonden die bijdragen aan de hoge uitval. Zo zijn mannelijke studenten eerder dan vrouwelijke studenten geneigd alsnog te stoppen in hun derde studiejaar. Een gebrek aan mannelijke rolmodellen speelt hierin een rol, evenals genderdiscriminatie. Deze barrières kunnen meespelen in een voortijdige uitval.
Daarnaast is vrije beslissingsruimte een belangrijk onderdeel van uitval. Volgens de onderzoekers zijn verpleegkundestudenten die niet voldoende vertrouwd worden om in de praktijk hun eigen keuzes te maken vaker geneigd om te stoppen met hun studie. Dit hangt dus sterk af van de praktijkbegeleider of docent van de student.
Studenten kunnen beter bij de ouders blijven
Andere factoren zijn juist belangrijk om de uitval van studenten tegen te gaan. Zo hebben studenten die meer steun van collega’s krijgen ook een hogere kans op het succesvol afronden van de studie. Dat klinkt logisch, maar toch kunnen verpleegkundeopleidingen samen met zorginstituten meer doen om sociale steun voor studenten veilig te stellen, schrijven de onderzoekers.
Ook de woonsituatie van studenten blijkt belangrijk voor het afronden van de opleiding. Bij de studenten die uitvielen bleek dit voor een deel veroorzaakt te worden doordat ze niet meer bij hun ouders woonden. Ook hier hadden de onderzoekers enkele ideeën over de oorzaken daarvan. Zo zouden studenten die bij hun ouders wonen meer steun krijgen dan studenten die op zichzelf wonen, en hebben ze daarnaast vaak minder verantwoordelijkheden buiten de opleiding.
En, zo denken de onderzoekers, juist hierin kunnen de fysieke ongemakken wellicht een rol spelen. De zware fysieke activiteiten tijdens de opleiding kunnen ervoor zorgen dat de balans tussen werk, opleiding en vrije tijd verstoord wordt. Studenten die niet thuis wonen zullen meer tijd besteden aan het huishouden of aan een bijbaan, wat botst met de studieactiviteiten.
Fysieke klachten kunnen leiden tot mentale klachten
Zo blijken psychologische en sociale factoren voor het afronden van een verpleegkundeopleiding eigenlijk belangrijker te zijn dan fysieke factoren. Fysieke ongemakken of klachten kunnen er echter wel toe leiden dat studenten in een neerwaartse spiraal belanden, wat uiteindelijk een mogelijke reden is voor uitval.
Hoewel er dus geen direct verband is tussen uitval en spier- of gewrichtsklachten bij verpleegkundestudenten, vinden de onderzoekers de gevonden percentages schrikbarend hoog – te meer omdat fysieke klachten er wel toe kunnen leiden dat verpleegkundigen tijdens hun carrière eerder beslissen om een ander werkveld te zoeken. De onderzoekers roepen onderwijsinstellingen daarom op om meer aandacht te schenken aan de juiste fysieke training van studenten. Hiermee kan ook op een vroegtijdige opsporing van fysieke klachten worden gericht. Daarnaast is het bieden van sociale en psychologische steun een belangrijke manier om de uitval van verpleegkundestudenten tegen te gaan, aldus de onderzoekers.
