Houd niet alleen de student verantwoordelijk voor diens motivatie
In het huidige hoger onderwijs verwachten docenten veel zelfstandigheid van studenten. Ze worden verwacht zelf planningen te maken en de leerstof tot zich te nemen. De motivatie die hiervoor nodig is wordt door docenten ook van de studenten zelf verwacht, schrijven de onderzoekers. Volgens de zelfdeterminatietheorie komt motivatie voort uit drie psychologische basisbehoeften; de behoefte aan autonomie, de behoefte om jezelf capabel en in controle te voelen en de behoefte aan steun van anderen. Docenten kunnen studenten motiveren door consistent deze behoeften te ondersteunen.
In vijf verschillende onderzoeken bekeken de onderzoekers of en hoe het gedrag van docenten de motivatie van studenten beïnvloedt. In alle onderzoeken ging het om het perspectief van de student, dat op verschillende manieren in kaart werd gebracht. Uit eerder onderzoek bleek reeds dat studenten die positiever zijn over hun docenten en gemotiveerd zijn ook beter presteren.
Ondersteunen of ondermijnen
Docenten kunnen de motivatie van studenten zowel positief als negatief beïnvloeden. In de onderzoeken werd daarom onderscheid gemaakt tussen docentbenaderingen die de basisbehoeften van de student ondersteunen en benaderingen die deze behoeften ondermijnen. Docenten kunnen de autonomie van studenten ondersteunen door keuzes aan te bieden, de relevantie van de taak uit te leggen en door kritiek toe te staan. De behoefte aan controle kan ondersteund worden door een duidelijke structuur en duidelijke verwachtingen. Tot slot kan de docent betrokkenheid tonen door beschikbaar te zijn voor hulp.
De onderzoekers schrijven dat een docent de autonomie van een student beschadigt door te werken met straffen en beloningen en in te spelen op gevoelens van schaamte en schuld. Verder kan een docent de motivatie ondermijnen door ambigue verwachtingen te scheppen en onverschillig te reageren. Dit soort gedragingen zijn vaak niet bewust gekozen, schrijven de onderzoekers, maar veeleer resultaat van behaalde overtuigingen of gewoontes. “Zo kunnen docenten heel controlerend worden omdat zij de overtuiging hebben dat studenten orde en dwang nodig hebben of dat een docent die controle neemt, wordt ervaren als een betere docent”, staat in het verslag.
Conflict schaadt de motivatie
Hoewel deze onderzoeken vooral gaan over het gedrag van docenten, de docentenbenaderingen, zijn er meer factoren die de motivatie van studenten beïnvloeden. Zo is de interactie tussen studenten belangrijk, maar ook de context van de school. De studies gaan niet zozeer in op studentenrelaties onderling, maar wel op de relaties met alle andere medewerkers van de instelling.
Zo blijken studenten die meer conflict met medewerkers ervaren minder autonomie en meer externe controle te ervaren. Volgens het onderzoek kwam dit doordat deze studenten minder behoefte-ondersteunende ervaringen hadden met docenten, wat de motivatie schaadt. Tegelijkertijd onderdrukt vertrouwen in de welwillendheid van de medewerkers de relatie tussen autonomie en motivatie. Met andere woorden, vertrouwen kan zorgen voor een ‘zeg-maar-wat-ik-moet-doen-mentaliteit’, waardoor autonomie minder belangrijk is, aldus de onderzoekers.
Wees vooral consequent
De onderzoekers raden docenten aan om behoefte-ondersteunende benaderingen te gebruiken om hun studenten te motiveren. Ze moeten daarbij letten op het ondersteunen van de autonomie, het toepassen van structuur en het bevorderen van de betrokkenheid. Ze raden het gebruik van controle, zoals straffen en belonen, af, omdat dit leidt tot minder duurzame vormen van motivatie.
Daarnaast is het belangrijker om consequent te zijn dan het is volledig te zijn. Een docent hoeft niet iedere les alle basisbehoeftes voor motivatie te ondersteunen, maar kan kiezen welke benadering gepast is. Een docent hoeft dus niet telkens opnieuw de relevantie van een taak uit te leggen, maar kan in plaats daarvan een andere ondersteunende benadering inzetten, zoals het geven van informatieve feedback. “De motiverende docentbenaderingen kunnen worden gezien als een repertoire dat docenten kunnen inzetten”, zeggen de onderzoekers.
