Lage studieresultaten houden niet altijd verband met geringe beheersing leerstrategieën
Recent onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van strategieën om het eigen leren te reguleren samenhangt met betere studieprestaties. Met deze strategieën van zelfregulering duidt men studiegedrag aan waarin de student bewust komt tot studiehandelingen zoals het organiseren van informatie en het samenvatten van studiemateriaal. Studenten zouden tenminste in enige mate zelfgereguleerde leerstrategieën moeten kunnen gebruiken om goede cijfers te halen; zo toonde Scandinavisch onderzoek een positief verband aan tussen het bewust kiezen voor studiehandelingen en de hoogte van cijfers voor toetsen.
De relatie tussen zelfgereguleerde leerstrategieën en studiesucces is echter complex, schrijven onderzoekers van de HAN, de Universiteit Maastricht en de Open Universiteit. Studiesucces wordt beïnvloedt door meer dan alleen het gebruik van zelfgereguleerde leerstrategieën. Daarnaast houdt niet elk van deze strategieën verband met hogere cijfers. Wie wil weten in hoeverre studenten vaardig zijn in het gebruik van zelfgereguleerde leerstrategieën, moet daarom niet alleen naar hun cijfers kijken, aldus de onderzoekers. Ook het doel waarmee ze studeren doet ertoe.
Sommigen vinden een zesje genoeg
In hun zoektocht naar het verband tussen deze strategieën en studiesucces gebruiken de onderzoekers kwantitatieve en kwalitatieve data over achttien tweede- en derdejaars hbo-studenten die een lerarenopleiding volgen. Naast administratieve, studie-gerelateerde informatie gebruiken de onderzoekers data uit een gesprek dat elk van deze studenten met de onderzoekers heeft gevoerd. De gemiddelde leeftijd van de participanten was 21,8 jaar oud; acht identificeerden zich als man, tien als vrouw.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Bij het analyseren van de data richtten de onderzoekers zich op het doel dat studenten zich stelden en op de mate waarin zij bewust voor bepaalde zelfgereguleerde leerstrategieën kozen. Het doel dat studenten zich stellen heeft grote invloed op de moeiten die ze zich willen getroosten tijdens het studeren, schrijven de onderzoekers. Een student die het alleen om een voldoende voor een toets te doen is, zal zich minder inspannen dan een student die duurzame kennis wil verwerven. De eerste groep is het vooral om een prestatie te doen; de tweede groep wil zich persoonlijk ontwikkelen.
Ook met betrekking tot de mate waarin bewust werd gebruikgemaakt van zelfgereguleerde leerstrategieën maakten de onderzoekers onderscheid. Hoewel alle studenten tenminste sommige van deze strategieën gebruikten, soms zelfs in samenwerking, maakten maar weinigen van hen daarin bewuste keuzes. Degenen die dat wel deden, bereidden zich goed voor op lessen en pasten hun leerstrategieën steeds aan op de omstandigheid. Daarnaast bleken zij in staat te zijn om van leerstrategie te veranderen wanneer de studieresultaten slechter waren dan gewenst. Ook kozen zij, in tegenstelling tot studenten die niet bewust voor zelfgereguleerde leerstrategieën kiezen, bewuste keuzes voor samenwerkingen met medestudenten.
Vier soorten studenten
Op basis van de data onderscheiden de onderzoekers vier soorten studenten langs de lijnen van het doel waarmee ze studeren en het gebruik van zelfgereguleerde leerstrategieën. Zo is er een groep die alleen studeert om een voldoende te halen en niet bewust kiest voor leerstrategieën. Vaak hebben deze studenten gemerkt dat hun huidige inspanningen afdoende zijn om voldoendes te halen, schrijven de onderzoekers. Ze voelen zich niet geprikkeld om iets anders te doen en zijn soms weinig geïnteresseerd in hun studie. Hun leerstrategieën beperken zich meestal tot overlezen en noteren.
Er zijn ook studenten die niet bewust kiezen tussen zelfgereguleerde leerstrategieën maar zich wél zo goed mogelijk willen ontwikkelen. Als zij niet bewust voor een strategie kiezen of van strategie veranderen, is dat omdat ze daartoe niet in staat zijn, en niet omdat ze onwillig zijn. Dat gebrek aan vermogen compenseren ze vaak door extra hard te werken. Hun voorbereiding op een toets wordt dan ook gekenmerkt door veel inspanning met een weinig doordachte aanpak. Hun cijfer kan dan wel hoog zijn, de efficiëntie van hun aanpak is twijfelachtig, aldus de onderzoekers.
De groep studenten die wél in staat is bewust voor bepaalde zelfgereguleerde leerstrategieën te kiezen heeft het aanmerkelijk makkelijker. Diegenen van hen die het vooral om het slagen voor een toets te doen is (de derde groep), kunnen hun leerinspanningen zo doelmatig mogelijk inrichten, bijvoorbeeld door zich alleen te richten op de makkelijkere onderdelen van een vak. Hen die het vooral om persoonlijke ontwikkeling te doen is (de vierde groep), kiezen juist voor strategieën die helpen bij het verwerven van meer kennis.
Staar je niet blind op lagere cijfers
Hoewel de onderzoeksresultaten data laten zien van studenten die hoge cijfers halen en heel bewust kiezen voor bepaalde zelfgereguleerde leerstrategieën, geeft het ook blijk van studenten die heel bewust kiezen voor dergelijke strategieën om juist precies een voldoende te halen, meer niet. Van een direct verband tussen studiesucces en de mate van beheersing van zelfgereguleerde leerstrategieën lijkt dus geen sprake, aldus de onderzoekers. Het verschil in hun prestaties wordt evengoed veroorzaakt door de mate waarin zij zich inspannen. Met voldoende inspanning blijken ze een gebrek aan beheersing van zelfgereguleerde leerstrategieën zelfs te kunnen compenseren. Dat neemt niet weg dat studenten die deze strategieën wel goed beheersen veel beter in staat zijn om richting te geven aan hun leerinspanningen.
Het onderscheiden van studenten in de vier hierboven beschreven groepen kan echter van grote waarde zijn bij het begeleiden van studenten, schrijven de onderzoekers. Die informatie kan worden gebruikt bij het ondersteunen van studenten die een gebrekkige beheersing van zelfgereguleerde leerstrategieën tonen. Die ondersteuning kan zeker zinvol zijn, maar moet wel op de juiste groep studenten worden gericht – niet op studenten met lage cijfers, maar op studenten met een geringe beheersing van zelfgereguleerde leerstrategieën.
