‘Experiment met toelatingstoetsen pabo wordt spannend’
Aangezien een kwart van de aspirant-studenten voor de pabo niet aan de opleiding mag beginnen omdat zij niet slagen voor de toelatingstoetsen, heeft het ministerie van OCW samen met lerarenopleiders een experiment opgezet waarin studenten ook tijdens hun eerste studiejaar nog aan de toelatingseisen mogen voldoen. Onder leiding van Simone Fomenko, hoofdbestuur primair onderwijs bij de Algemene Onderwijsbond (AOb) gingen meerdere betrokkenen hierover met elkaar in gesprek.
Toelatingstoetsen komen uit een andere tijd
“De toelatingstoetsen stammen uit 2015, een moment waarop er een grote roep was om iets aan het niveau van de instroom te doen”, schetst Gert Mallegrom ter introductie. Hij is opleidingsmanager van de pabo en de Ad pedagogisch educatieve professional van Inholland en spreekt namens het Landelijk overleg opleidingen basisonderwijs (LOBO). “Hoewel er veel discussie was, zijn toen de toelatingstoetsen in het leven geroepen. Inmiddels zijn alle pabo’s een accreditatieronde verder, waarbij de accreditatiecommissies hebben vastgesteld dat de kwaliteit bij eigenlijk alle pabo’s goed is. Daarnaast is de wereld van opleidingen nu anders dan in 2015, bijvoorbeeld door de komst van de Ad.”
Ondertussen is men steeds kritisch naar de toelatingstoetsen blijven kijken, vertelt Mallegrom. “In Nederland is besloten dat de pabo een hbo-opleiding is. Toch is er vrijwel geen andere hbo-opleiding waarbij je nog andere papieren dan een havo-diploma moet meenemen om toegelaten te worden. Je kunt je dus afvragen of dat klopt.”
Versoepeld toelatingsbeleid in coronatijd werkte goed
Waar het gebruik van toelatingstoetsen om meerdere redenen zou kunnen worden ontraden, leidt het er volgens Mallegrom ook toe dat jaarlijks een grote groep potentieel goede aspirant-studenten voor de poort afvalt. Om de pabo voor een breder publiek toegankelijk te maken wil het ministerie van OCW experimenten uitvoeren waarin pabo-studenten pas voor het eind van het eerste studiejaar aan de toelatingseisen moeten voldoen – een plan dat is afgestemd met het LOBO.
“De toelatingseisen worden niet afgeschaft, we bieden alleen meer tijd om daaraan te voldoen”, benadrukt Mallegrom. “In de afgelopen twee jaar, tijdens de coronacrisis, hebben we gezien dat dit ook echt werkt. Studenten hoefden toen pas in het eerste half jaar van hun studie aan de toelatingseisen te voldoen, waardoor vijftien procent van de studenten die normaal gesproken voor de poort was afgevallen nu toch aan die eisen heeft kunnen voldoen. Die groep kunnen we nu binnenhouden en opleiden; dat is winst.”
Toelatingstoetsen kunnen eerste studiejaar verzwaren en verlichten
In het voorziene experiment richten pabo’s hun meting van kwaliteit vooral op de achterkant van de opleiding, oftewel op de uitstroom. “Daarom zie ik het als onze opdracht om de pabo voor een breed publiek toegankelijk te maken. Er is in dit land ook een brede discussie over kansengelijkheid; daar moeten we als pabo ook aan meedoen”, aldus Mallegrom.
Esther Keun, opleidingsdocent bij de pabo van de HAN en aanwezig namens het netwerk lerarenopleiders van de AOb, vertelt echter dat zijzelf en veel van haar collega’s zich grote zorgen maken over een hernieuwde overladenheid van het curriculum. Het tegengaan van een overladen curriculum was immers één van de redenen om de toelatingstoetsen in te voeren.
“Ik me veel zorgen over de manier waarop we als pabo’s onze studenten tegelijkertijd met het normale curriculum én met de toelatingseisen gaan confronteren”, vertelde Keun. “En wie gaat die extra-curriculaire lessen verzorgen?”
Juist het eerste studiejaar, waarin studenten hun propedeuse moeten halen, is namelijk erg zwaar, hoort Keun van haar studenten. “Nadat de toelatingstoetsen werden ingevoerd, zagen we een enorme toename in het aantal studenten dat het eerste studiejaar haalde. Hoe moeten ze nu het eerste jaar doorkomen als ze én de toelatingstoetsen én het zware programma van de propedeuse moeten doen?”
We bevelen nog steeds aan om toelatingstoetsen voor de poort te halen
Dat de toelatingstoetsen in het experiment ook na de poort gehaald kunnen worden betekent niet dat studenten de toelatingstoets maar moeten uitstellen, werpt Mallegrom tegen. “We bevelen nog steeds aan om voor de poort de toelatingstoetsen te halen, dus we moeten niet het beeld schetsen dat straks alle studenten tijdens het eerste jaar die toetsen nog moeten maken. Dat zal een klein gedeelte van de studenten zijn.”
Voor deze studenten zou het makkelijker kunnen zijn om hun toelatingstoetsen later in het eerste studiejaar te doen, denkt Mallegrom. De stof die bij de toelatingstoetsen wordt afgetoetst overlapt namelijk voor een groot gedeelte met de stof die in het eerste jaar tijdens didactische vakken wordt behandeld.
“We zeggen niet ‘je hebt nu je toelatingstoetsen behaald, verder besteden we geen aandacht meer aan wereldoriëntatie’. Als je de kennisbasis voor de opleiding zelf bekijkt, wordt veel van die stof ook betrokken bij de toelatingstoets. Vóór de poort zitten studenten niet in die onderwijscontext, maar als je eenmaal studeert, kun je de stof veel beter toepassen. Ik denk daarom dat het maken van die toelatingstoetsen makkelijker is als je dat later in het eerste studiejaar doet.”
We houden studenten een worst voor
Voor instromers vanuit het mbo is dat sowieso beter, denkt Coba van der Veer, docent bij de pabo van de CHE en coach en begeleider van eerstejaars studenten. “Je kunt een mbo-student inderdaad niet met een boek het bos in sturen en ‘zoek het maar uit’ zeggen; die heeft goede inhoudelijke lessen nodig.” Zij pleit daarom voor voorbereidende vakken en modules vóór de poort van de pabo. “Die zou ik graag al in het mbo zien, gegeven door een vakdocent.” In een andere pilot van OCW zal daarmee worden geëxperimenteerd, hoewel veel pabo-opleidingen hieromtrent reeds samenwerken met mbo-instellingen.
In haar werkomgeving ziet Van der Veer regelmatig pijnlijke voorbeelden van zeer geschikte instromers uit het mbo die toch uitvallen. Zo vertelt ze over een mbo-student die alleen de toelatingstoets voor geschiedenis niet binnen de gestelde termijn haalde en daarom de opleiding moest verlaten, terwijl ze het didactische vak geschiedenis al met vlag en wimpel had gehaald. “Dat vind ik spijtig, want ik zie heel veel potentie in de mbo-student die naar de pabo gaat. Er vallen echter nog te veel mensen af.”
Ook zij heeft daarom haar bedenkingen bij de opzet van het experiment met de termijn waarbinnen de toelatingstoetsen moeten worden behaald. “Als ik zie dat studenten binnenkomen en een jaar heel hard werken om stages en studiepunten te halen en uiteindelijk nog steeds kunnen uitvallen omdat ze nog kunnen zakken voor die toelatingstoetsen, dan vind ik dat hen een worst wordt voorgehouden. Ik weet dat instromers uit het mbo vaak heel hard werken, die bijten zich vast als terriërs, maar ze kunnen na een jaar hard werken dus alsnog moeten vertrekken. Dat vind ik pijnlijk.”
Het is snel en het is spannend
En dan zijn er nog de zorgen over de termijn waarop dit experiment begint. “Het start al in september! Dat is heel snel”, benadrukt Keun. “Bij mijn pabo zeggen ze allemaal dat het heel spannend wordt.”
Dat bevestigt Mallegrom. “Dat is ook snel en het is ook spannend, dat zal ik niet ontkennen. Maar gelukkig hoeven we het niet alleen te doen. We zijn met veel pabo’s, dus het zal erom gaan de kracht van die grote groep te benutten.”
