Koepels en kennis vissen achter het net bij Europees herstelfonds
Nederland zou aanvankelijk 5,8 miljard kunnen aanvragen uit het Europese herstelfonds, dat is opgericht om lidstaten te helpen de gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden. Later is het bedrag voor Nederland teruggebracht naar 4,9 miljard, omdat de Nederlandse economie beter presteert dan werd verwacht .
Geen van de plannen is gehonoreerd
Na het instellen van het Europese herstelfonds in het voorjaar van 2020 is er veel werk verzet door de kenniscoalitie, bestaande uit VNO-NCW, KNAW, NWO en de koepels Universiteiten van Nederland en de Vereniging Hogescholen, om aanspraak te maken op geld uit Brussel. Uit de conceptplannen die deze week door Sigrid Kaag aan de Kamer zijn gestuurd wordt duidelijk dat geen van deze plannen zijn gehonoreerd.
Veel van de plannen die het kabinet zelf heeft ingediend bij de Europese Commissie bouwen op bestaand beleid of komen voort uit het regeerakkoord van Rutte IV. Het kabinet wil vooral geld steken in windmolenparken, hybride warmtepompen en nieuwe ICT bij Defensie. Het ministerie van Economische Zaken was verantwoordelijk voor het indienen van de plannen bij het Ministerie van Financiën, die de plannen moest keuren en bij goedkeuring naar Brussel moest sturen. De plannen van OCW zijn in samenwerking met de kennissector ingediend.
Zestig procent voor kennis
Uit interne documenten van OCW wordt duidelijk dat de kenniscoalitie vanaf het voorjaar van 2020 geprobeerd heeft om een groot deel van het budget van het herstelfonds in handen te krijgen. Pieter Duisenberg, de voorzitter van de Universiteiten van Nederland (UNL), heeft er in interne overleggen meermaals op aangedrongen om het geld vanuit het herstelfonds vooral te gebruiken voor investeringen in onderzoek en wetenschap. De inzet van UNL was dan ook om zestig procent van de toen nog 5,8 miljard bedragende pot in te zetten voor onderzoek en innovatie, in de hoop dat ook andere Europese landen zouden volgen.
Bovendien vond de VSNU het van belang dat de brede wetenschap gebruik zou kunnen maken van de investeringen in het herstelfonds. Zo zou het plan voor rolling grants, ontwikkeld door de commissie Weckhuysen, hiermee deels gefinancierd kunnen worden, evenals een plan van de KNAW om onderzoekers vanuit de eerste geldstroom langjarig onderzoeksfinanciering te geven om zo te voorkomen dat ze afhankelijk worden van projectfinanciering.
125 miljoen voor praktijkgericht onderzoek
Al in een vroeg stadium werd duidelijk dat er ook een plan was om geld vanuit het Europese herstelfonds te gebruiken voor praktijkgericht onderzoek. Het was de bedoeling dat 125 miljoen van de Brusselse miljarden hieraan ten goede zou komen.
De Vereniging Hogescholen heeft zelf ook een voorstel gemaakt voor OCW. Dat betrof een investering van 125 miljoen voor het praktijkgericht onderzoek, verdeeld over vijf jaar. Er werd voorgesteld om dit geld te verdelen via Regieorgaan SIA en hun RAAK-programma.
Geld reserveren voor SURF
Het was verder de bedoeling om met het geld van het Europese herstelfonds fors te investeren in de digitale infrastructuur van de kennisinstellingen, door geld te reserveren voor SURF. Ook zou er geld aangevraagd zijn voor onderzoeksfaciliteiten.
Deze financiering blijkt er nu allemaal niet te komen, hoewel de directie Onderzoek en Wetenschapsbeleid nog verwachtte dat er rondom de digitale infrastructuur en de financiering via SURF wel degelijk grote kansen waren op honorering waren. De investeringen in een onderzoeksinfrastrctuur werden als minder kansrijk gezien.
De hogere legerleiding heeft zich hierbij neergelegd
Uit de interne stukken wordt duidelijk dat ook vanuit OCW nog volop geprobeerd is om deze aanvragen gehonoreerd te krijgen, maar dat mocht niet baten. “De hogere legerleiding heeft zich hier dan ook bij neer moeten leggen”, zo meldt ambtelijk OCW aan de VH en Regieorgaan SIA, die teleurgesteld waren dat er geen geld kwam voor het praktijkgericht onderzoek.
De hoop is nu dat de kennissector, naast het geld dat ze al extra krijgen naar aanleiding van het regeerakkoord, ook geld zullen krijgen uit het Groeifonds van 20 miljard dat is ingesteld door het vorige kabinet. Binnenkort wordt bekend welke aanvragen uit de tweede aanvraagronde gehonoreerd worden.
