‘Blended learning is niet hetzelfde als hybride onderwijs’
Blended learning is in het onderwijs altijd belangrijk geweest, zegt Last. Toch bestaat er veel verwarring over het concept. Door veel voorkomende misvattingen worden digitale methoden doelloos geïmplementeerd onder de noemer ‘blended learning’, terwijl de leerervaring van de studenten centraal zou moeten staan. Bovendien hoeven er niet per se digitale middelen gebruikt te worden om te spreken van blended learning, zolang het maar gaat om verschillende methoden die zinvol worden gemixt, aldus Last
Niet af en toe les via Microsoft Teams
Na de coronapandemie is blended learning op een nieuwe manier onder de aandacht gekomen, stelt de blended learning-specialist van de Universiteit Maastricht. Uit onderzoek van de Onderwijsinspectie bleek dat een meerderheid van de onderwijsinstellingen blended learning na de lockdown had opgenomen in een nieuwe visie op onderwijs. Met blended learning willen instellingen een plek geven aan de lessen die ze tijdens de lockdowns gedwongen hebben geleerd.
Echter, er bestaan een aantal hardnekkige misvattingen over blended learning. Met blended learning gaat het er volgens Last niet om dat studenten af en toe les krijgen via Microsoft Teams, maar staat de verrijking van de leerervaring centraal. Daardoor neemt blended learning volgens Last veel verschillende vormen aan en moeten instellingen en docenten goede afspraken maken. “Als je niet met elkaar duidelijk maakt wat je onder blended learning verstaat, praat je langs elkaar heen”, zegt Last. “Zelfs in de Tweede Kamer is dit een probleem.”
Leerervaring van studenten centraal
Last waarschuwt dat blended learning niet hetzelfde is als hybride onderwijs. Bij hybride onderwijs volgen leerlingen afwisselend online of fysiek onderwijs, wat voor veel extra werk voor docenten kan zorgen als zij gedwongen worden om hun lessen zowel online als fysiek aan te bieden. Bij blended learning gaat het volgens Last niet om het gebruiken van een digitale tool, maar om de vraag hoe een combinatie van methoden de leerervaring van de lerende kan verrijken.
Bij blended learning hoeft dan ook niet per se sprake te zijn van digitale methoden, volgens Last. “Ik hoor wel eens van docenten, ‘ik moet van mijn manager blenden. Welke tool kan ik inzetten? Ik heb wel eens van Kahoot gehoord, kan ik dat gebruiken?’ Zo wordt het gebruik van digitale methoden een doel op zich”, zegt Last. Volgens hem gaat het snel over digitale tools vanwege de gedwongen online lessen in de coronapandemie. “Blended learning is een ontwerpvraagstuk, geen digitaliseringsslag.”
Blended learning kan daarom ook plaatsvinden in het klaslokaal of de collegezaal. Uit eerder onderzoek blijkt dat studenten het best leren als ze niet alleen naar de lesstof luisteren maar ook geactiveerd worden om er zelf over na te denken. Dit kan door interactie tussen studenten te stimuleren of door het aanreiken van middelen waarmee de studenten zelf aan de slag kunnen. Last betoogt daarom dat de leerervaring van de student met zekerheid centraal moet staan om zo te voorkomen dat doelloze nieuwe methoden worden geïntroduceerd.
Methoden die elkaar versterken
Wanneer een docent goed gebruik maakt van blended learning, ontstaat volgens Last een mix van methodes die elkaar aanvullen. Fysiek onderwijs heeft het voordeel van snelle terugkoppeling en online onderwijs biedt studenten de mogelijkheid om de stof in hun eigen tempo en op een zelfgekozen moment tot zich te nemen. “We gooien verschillende ingrediënten bij elkaar, waar we één mengsel van maken”, aldus Last. “De ene keer doet de student iets op school, het andere moment thuis of op de stage. Daar is een logische samenhang van gemaakt.”
Het belangrijkste element van blended learning is de interactie van de student met zowel de docent de leerinhoud en andere studenten, legt Last uit. Hij werkt daarom met een student-gerichte leer-eis en visualiseert het pad dat een leerling aflegt en welke methoden zij gebruikt. Last schetst een situatie waarbij een student zich eerst voorbereidt op de een cursus met behulp van een digitale leeromgeving waar zij een profiel aanmaakt en een introducerende video bekijkt. Vervolgens vindt er een fysieke les plaats, waar zij overlegt met de docent en haar medestudenten, waarna ze naar huis gaat en daar een online opdracht maakt.
“Zo wordt de online leeromgeving niet alleen gebruikt om lessen in Microsoft Teams te volgen”, zegt Last. “De online omgeving wordt benut voor zaken die je in je eigen tempo kan doen en die de bijeenkomsten versterken.” Vervolgens kan een docent nadenken over methodes die de leerervaring nog verder kunnen verrijken.
Blended learning kan bovendien worden ingezet om specifieke leerdoelen te bereiken. Volgens Last klagen docenten vaak over studenten die onvoorbereid naar de les komen omdat ze hun huiswerk niet hebben gemaakt. Door het studieproces van de studenten inzichtelijk te maken, kan de leerervaring versterkt worden. In plaats van de studenten een pdf’je te laten downloaden, kan de docent gebruik maken van een interactieve video waarbij de student tijdens het kijken vragen beantwoordt en stelt. De docent kan dan zien hoe de studenten het doen en daar de volgende les op aanpassen.
Goede faciliteiten nodig
Om een effectieve vorm van blended learning te ontwikkelen is veel tijd nodig, geeft Last toe. Toch kan een docent ook stukje bij beetje steeds meer blended learning toepassen zonder daarbij de gehele lesmethode in één keer op de schop te nemen. Daarnaast zijn er goede faciliteiten nodig, zoals stimulerende lokalen en zalen, werkende ICT-systemen en inroostersystemen die niet alleen aangeven of een ruimte bezet is maar ook aangeven wat een ruimte biedt. Leidinggevenden hebben volgens Last de neiging om docenten de opdracht te geven om te blenden zonder eerst naar deze voorwaarden te hebben gekeken. “De managers moeten in actie komen om deze voorwaarden op orde te maken en de docenten moeten in actie komen om het ontwerp te maken.”
