Er komt een volgende ronde van prestatieafspraken in het hoger onderwijs
De verantwoordingsafspraken worden door minister Dijkgraaf bekendgemaakt in zijn hoofdlijnenbrief over het hoger onderwijs en wetenschap. De afspraken vormen een van de weinige onderdelen van zijn beleid dat al enige concrete afbakening kent. De rest van de brief bestaat vooral uit voornemens, overwegingen, verkenningen en onderzoeken waarmee de minister nu nog bezig is.
Deze onbepaaldheid is in lijn met het open regeerakkoord waarbij de Kamer een meer nadrukkelijke rol moest krijgen bij de invulling van de concrete plannen van dit nieuwe kabinet. In juni van dit jaar hoopt de minister een uitgewerkt en concreet plan te hebben, een financiële bijlage incluis.
Nieuwe verantwoordingsafspraken
Het plan om de kwaliteitsafspraken over investeringen in het hoger onderwijs nu om te bouwen naar verantwoordingsafspraken is echter al wel concreet. Daarmee lijkt de minister tegemoet te komen aan de wens van de VVD, die in het verkiezingsprogramma de wens heeft staan om meer directe afspraken met instellingen te maken op het gebied van aansluiting op de arbeidsmarkt. Zo wil de VVD dat er met hogescholen bindende afspraken over hun opleidingenaanbod worden gemaakt.
Volgens Dijkgraaf betekent dit dat er ook tussen instellingen afspraken over de taakverdeling moeten worden gemaakt. Dit lijkt terug te grijpen op het idee van Frans van Vught uit 2010, toen instellingen met financiële prikkels werden gestimuleerd om strategische keuzes te maken in hun onderwijs- en onderzoeksaanbod.
Samenwerking en taakverdeling
Het ziet ernaar uit dat Dijkgraaf dit pad verder in wil slaan als hij het heeft over verantwoordingsafspraken. “Dit vergt samenwerking en taakverdeling tussen instellingen en zorgt ervoor dat kennisinstellingen en regio’s hun sterktes maximaal benutten. Ik heb het
vertrouwen dat de hoger onderwijsinstellingen met een passend instrumentarium de verantwoordelijkheid nemen om in goede samenwerking met elkaar deze keuzes te maken.”
Zo eenduidig mogelijke eisen
Toch lijkt Dijkgraaf niet voornemens te zijn om deze afspraken af te dwingen met financiële prikkels, zo wordt duidelijk uit zijn hoofdlijnenbrief. “Bij het maken van verantwoordingsafspraken behorend bij de instrumenten is de afweging om een passende balans tussen vertrouwen en rekenschap te kiezen. Om doelmatigheid en doeltreffendheid van de inzet te blijven bewaken is helderheid nodig over de verantwoordingseisen. Dit betekent zo eenduidig mogelijke eisen, met een proportionele administratieve last.”
Of studenten net als bij de kwaliteitsafspraken inspraak krijgen in de verantwoordingsafspraken is niet duidelijk. Studenten kregen die inspraak omdat GroenLinks, de VVD, PvdA en D66 de basisbeurs hadden afgeschaft. In ruil daarvoor kregen zij inspraak in de bestedingen van de investeringen die betaald konden worden met de opbrengsten van het leenstelsel.
Deze plannen werden gecontroleerd door de NVAO. Ook over die controle staat niets in de hoofdlijnenbrief. Evenmin komt ter sprake wat de rol van de NVAO wordt bij een nieuw systeem van kwaliteitszorg, waarbij het de eerdere wens is van OCW om de opleidingsaccreditaties af te schaffen.
Extra geld voor praktijkgericht onderzoek staat nog in de sterren
Of er vanuit het regeerakkoord ook geld wordt gereserveerd voor het praktijkgericht onderzoek bij hogescholen blijft nog een overweging van de nieuwe minister, zo schrijft hij in de brief. Uit het onderzoek van PwC bleek namelijk dat niet alleen universiteiten maar ook hogescholen te maken hebben met tekorten. Specifiek voor het praktijkgericht onderzoek was er volgens de consultants 200 miljoen nodig per jaar extra nodig.
Buiten dat wil de minister voor het onderzoek de lijn doorzetten van zijn voorganger: meer inzetten op Open Science en het Erkennen en Waarderen-programma samen met universiteiten verder uitwerken.
Ook gaat Dijkgraaf verkennen of er bij NWO specifieke gebieden aan te wijzen zijn waarin geïnvesteerd kan worden. Daarmee moet Nederland gaan uitblinken in een aantal onderzoeksgebieden, zo zegt de D66-minister.
Volgende week maandag debatteert de Kamer over de hoofdlijnenbrief
