“Goed onderwijs maak je niet alleen in de klas”
Met de fusie tussen NHL Hogeschool en Stenden Hogeschool in 2018 voerde NHL Stenden een nieuw onderwijsconcept in: Design Based Education (DBE). Bijna vier jaar later is daar officieel een lector aan gewijd. Migchiel van Diggelen was al sinds maart 2021 werkzaam bij de hogeschool maar werd onlangs officieel geïnaugureerd als lector Design Based Education bij het gelijknamige lectoraat.
Van Diggelen werkte eerder bij de faculteit Industrial Design van de TU Eindhoven en maakte daar kennis met een onderwijsvorm die sterk lijkt op DBE. Daarnaast begeleidde hij daar een grootschalige onderwijsontwikkeling en ontwikkelde hij de methodiek ‘group concept mapping’ om vlot ideeën en opvattingen boven tafel te krijgen. Zijn werk als lector bij NHL Stenden combineert hij met een aanstelling als docent en onderzoek bij de faculteit Onderwijswetenschappen van de Open Universiteit.
Trots op Design Based Education
“Wij hebben met Design Based Education een bijzonder onderwijsconcept voor de gehele hogeschool ingevoerd”, memoreerde bestuurder Oscar Couwenberg in zijn welkomstwoord. “Onze studenten werken in multidisciplinaire teams aan actuele vraagstukken uit de praktijk. Samen met medestudenten, docenten en het werkveld gaan zij in ateliers middels een iteratief ontwerpproces aan de slag; stap voor stap en met voortschrijdend inzicht naar een optimaal resultaat.”
Naast de trots op het vernieuwende onderwijsconcept benoemde Couwenberg ook de uitdagingen van DBE. “Het brengt veranderingen met zich mee voor het leren, voor docenten en voor leeromgevingen. Welke veranderingen zijn dat precies? Hoe kun je als docent goed invulling geven aan je rol als begeleider? En wat ís DBE precies?”
Van Diggelen, de drieëndertigste (associate-)lector van NHL Stenden, zal zich met zijn lectoraat richten op het theoretiseren, borgen en doorontwikkelen van Design Based Education. Dat vertelde hij in zijn rede ‘Design Based Education: towards the next step’, die hij tot zijn vreugde uitsprak voor een volle zaal met veel collega-lectoren en collega’s van andere hogescholen en universiteiten. “Dat vind ik heel prettig. Het betekent dat de verbinding tot stand komt, en dat is precies wat ik wil.”
Design Based Education betreft hele organisatie
Hoewel hij onderzoek doet naar een onderwijsconcept, had Van Diggelen een reden om bij zijn inauguratie niet specifiek over onderwijs te spreken. “Natuurlijk gaat DBE over onderwijs, maar goed onderwijs maak je niet alleen in de klas. Goed onderwijs is breder; daarvoor is de hele hogeschool nodig.” Daarom kiest hij er bewust voor om zich nog niet te richten op de individuele onderdelen van DBE. De sleutel voor duurzaam doorontwikkelen ligt namelijk in het systeem, betoogde hij.
Na een jaar lang verkenningen binnen NHL Stenden te hebben gedaan, deelde Van Diggelen een aantal constateringen. Zo merkte hij dat DBE door de buitenwacht als erg mooi en innovatief wordt gezien en dat het onderwijsconcept kan rekenen op overwegend positieve geluiden bij accreditaties. “Ik ben hier echter ook om kritische punten te benoemen,” kwam hij ter zake. “Er is heel veel moois, maar in deze context moet ik ook kritisch zijn.”
Onderwijsinnovatie is moeilijk en vraagt veel tijd
Zo constateerde de nieuwe lector dat er binnen NHL Stenden verschillende beelden van DBE bestaan. “Het woord ‘atelier’, bijvoorbeeld, heeft veel betekenissen die in de praktijk in nog veel meer smaken en kleuren terugkomen. Op zich is verschil niet erg, maar het is wel handig om het eens te zijn over een onderwijskundige basis. Dat is nog voor verbetering vatbaar – vaak omdat het te maken heeft met opvattingen of het gebrek aan kennis van alternatieven.”
Verschillen tussen de wijze waarop DBE is beoogd en de wijze waarop het wordt geïnterpreteerd zijn niet erg, benadrukte hij. “Dat is inherent aan onderwijsontwikkeling. Het is de kunst om die verschillen zichtbaar te maken en hen betekenis te geven. Dat is wat we willen gaan doen. Daarnaast zijn die verschillen tekenen van een zoektocht naar afstemming tussen enerzijds de vragen vanuit het domein en anderzijds hetgeen DBE te bieden heeft. Onderwijsinnovatie is moeilijk en vraagt veel tijd. Dat moeten we goed onthouden.”
Doorontwikkelen is verduurzamen
In de afgelopen periode constateerde Van Diggelen tevens dat docenten behoefte hebben aan houvast. “Hoe begeleid ik? Wanneer doe ik het goed? Wat wordt er überhaupt van mij verwacht? Hoe leg ik DBE simpel uit aan mijn eerstejaars studenten?” Docenten zijn echter niet de enige groep met een behoefte aan duidelijkheid, vertelde Van Diggelen. Op alle niveaus van de organisatie is er behoefte aan duidelijkheid over de consequenties van DBE.
Het gebrek aan eenduidige onderwijskundige bases en de behoefte aan duidelijkheid vormen twee belangrijke redenen voor de doorontwikkeling van het onderwijsconcept, aldus de nieuwe lector. Doorontwikkeling is echter ook essentieel voor het verduurzamen van de onderwijsvernieuwing waarop men bij NHL Stenden zo trots is, benadrukte hij. “Innovaties die niet worden ondersteund door onderzoek doven in het algemeen uit. Gebrek aan kennis over effectiviteit heeft vaak als gevolg dat er geen systematische kennisgroei plaatsvindt. De betrokkenheid bij en het enthousiasme voor de innovatie is dan vooral gebaseerd op het geloof erin. Ik denk dat we daarvoor moeten oppassen.”
