Toekomstbestendige docent is tevens ICT’er, dataverzamelaar en mediawijs

Nieuws | de redactie
25 mei 2022 | Als het onderwijs flexibel en op maat toegesneden wordt, moeten docenten over allerhande ICT-vaardigheden beschikken. Dat blijkt uit een kader voor ICT-vaardigheden van docenten, opgesteld door onderzoekers van de HAN. Docenten moet niet alleen hun onderwijs kunnen ontwerpen, uitvoeren en innoveren met ICT, ze moeten tevens in staat zijn hun studenten wereldwijs te maken in een digitale samenleving.
“Wil een docent ICT kunnen inzetten om het onderwijs te ontwerpen, studenten wereldwijs te maken en het onderwijs te innoveren, dan zal een docent tenminste digitaal geletterd moeten zijn.” Beeld: Karolina Grabowska

Het gaat misschien ver om te zeggen dat een toekomstbestendige docent een halve ICT’er moet zijn, maar het toenemend flexibel en op maat gesneden hoger onderwijs vraagt veel ICT-vaardigheden van docenten. Dat blijkt uit het ‘Raamwerk docentcompetenties voor onderwijs met ICT’, vrucht van de zone docentprofessionalisering van het Versnellingsplan en opgesteld door onderzoekers van de HAN. In dit raamwerk worden vereiste ICT-vaardigheden van docenten in het hoger onderwijs omschreven. Daarnaast bevat het document gedragsindicatoren waarmee kan worden beoordeeld in hoeverre een docent deze vereiste vaardigheden al dan niet beheerst.  

Onderwijs ontwerpen en uitvoeren met ICT 

Het raamwerk onderscheidt vier verschillende dimensies waarop de ICT-vaardigheden betrekking hebben. Zo moet een docent ten eerste ICT kunnen gebruiken om innovatief te zijn in het ontwerp en de uitvoering van onderwijs. Daarbij horen bijvoorbeeld de gedragsindicatoren ‘heeft kennis van onderwijskundig ontwerpen van ict-rijke leerarrangementen’ en ‘ontwikkelt en combineert regelmatig digitale content’. Binnen de dimensie van onderwijsontwerp en –uitvoering wordt ook het belang van aandacht voor inclusie en het welzijn van studenten bij onderwijs met ICT benoemd – iets waaraan het na de plotselinge overgang naar digitaal onderwijs tijdens de coronacrisis vaak ontbrak.  

Daarnaast moeten docenten vaardige dataverzamelaars en –analisten worden; ze moeten het leerproces van studenten kunnen verbeteren door gegevens over deze studenten te verzamelen en te analyseren. Aan de hand van die data moeten de beginsituaties en ontwikkelingsbehoeften van studenten in kaart kunnen worden gebracht 

Docent moet rolmodel zijn  

De opstellers van het raamwerk zien voor docenten de taak weggelegd om studenten toe te rusten voor een leven in de digitale samenleving. “Docenten spelen een rol bij het ontwikkelen van digitale geletterdheid van studenten voor leven, leren en werken”, schrijven zij. Een docent moet zelfs als rolmodel fungeren en “Studenten begeleiden bij het weloverwogen omgaan met internet en sociale media”.   

Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.

De voorwaarden vindt u hier.

Daarnaast wordt van docenten verwacht dat ze aandacht hebben voor de ICT-vaardigheden die studenten in hun vakgebied nodig hebben. Studenten moeten daarom vertrouwd worden gemaakt met bestaande technologieën en de ruimte worden gegeven om te experimenteren met nieuwe technologieën. 

ICT-vaardigheden vragen om voortdurende docentprofessionalisering 

Niet alleen de studenten moeten kennis opdoen van bestaande en nieuwe ICT-toepassingen, ook docenten moeten op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rondom ICT in hun vakgebied: het onderwijs. Dat raakt regelrecht aan hun professionele identiteit, aldus de opstellers van het raamwerk. Het is dus aan docenten zelf om te identificeren op welk gebied ze zich verder professioneel moeten ontwikkelen ten aanzien van onderwijs met ICT.  

Het gesprek met collega’s neemt een belangrijke plaats in bij die voortdurende professionalisering. Zo wordt van docenten verwacht dat ze hun visie op en gebruik van ICT in het onderwijs met anderen delen en met anderen in gesprek gaan over mogelijkheden voor en ervaringen met onderwijsinnovatie met ICT. Ook het samenwerken in multidisciplinaire groepen om het onderwijs met behulp van ICT kan van docenten worden verwacht. 

Eisen aan mediawijsheid en gebruik sociale media door docenten 

Wil een docent ICT kunnen inzetten om het onderwijs te ontwerpen, studenten wereldwijs te maken en het onderwijs te innoveren, dan zal een docent tenminste digitaal geletterd moeten zijn. Digitale geletterdheid is daarom de vierde dimensie van ICT-vaardigheden waarover een docent moet beschikken. Zo moet een docent zich oriënteren op verschillende online onderwijsomgevingen, op de hoogte zijn van relevantie technologische ontwikkelingen en bewust en kritisch kunnen omgaan met internet en sociale media.  

Aan die laatste bekwaamheid hebben de opstellers van het raamwerk een omvangrijke lijst van gedragsindicatoren toegevoegd. Zo moet een docent op de hoogte zijn van mediatechnieken die worden ingezet om jongeren te bereiken en beïnvloeden en beseffen dat de samenleving vraagt om nieuwe mediavaardigheden.  

Opvallend is de vereiste dat een docent veel gebruikmaakt van sociale media voor de eigen professionele ontwikkeling maar tevens regelmatig de effecten van het toenemend mediagebruik op de maatschappij benoemd in de klas. Daarnaast wordt van docenten verwacht dat ze in hun mediagebruik een onderscheid kunnen maken tussen werk en privé.  


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK