Universiteiten zitten met rankings in de maag

Nieuws | door Frans van Heest
27 juli 2022 | Wetenschappers moeten op een andere manier erkend en gewaardeerd worden, maar dat zet druk op de positie van de universiteit op de rankings. Tegelijkertijd erkennen universiteiten dat een hoge positie helpt bij het aantrekken van wetenschappelijk talent en internationale studenten.
foto: Wally Gobetz

Nu de meeste Nederlandse universiteiten niet meer stijgen op internationale rankings, is er een herbezinning aan de gang over hoe er tegen deze rankings moet worden aangekeken. Hier is geen gemakkelijk antwoord op te geven, omdat universiteiten ook erkennen dat de rankings belangrijk zijn voor het aantrekken van wetenschappelijk talent en van internationale studenten.  

Rankings op impact ontbreken nog 

De Universiteit Twente wil bijvoorbeeld meer inzetten op impact, maar dat wordt in de rankings nog onvoldoende gewaardeerd, zo constateren zij in het meest recente jaarverslag. “Het is voor de UT de vraag of zij volledig over kan schakelen naar externe verantwoording op basis van impact, terwijl goede verantwoordingssystemen en rankings op deze basis nog ontbreken, en waarderingssystemen op andere bases nog intact zijn.” 

Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.

De voorwaarden vindt u hier.

De Twentse universiteit is zich ervan bewust dat de transitie naar een nieuwe vorm van Erkennen en Waarderen ook voor wetenschappers nadelig kan uitpakken. “Voor een individuele onderzoeker kan het nadelig zijn als men zich volledig richt op impact, terwijl het nieuwe erkennen en waarderen nog niet volledig is doorgevoerd. We zijn een voorloper in Erkennen en Waarderen en zijn ons bewust van het knelpunt in relatie tot internationale waarderingsmaatstaven.” 

Raden van Toezicht ook in de maag met rankings 

De UT ziet dat zij slechter presteert in de rankings in vergelijking met andere Nederlandse universiteiten, waardoor het profiel van de Twentse universiteit niet optimaal is. “Dit kan gevolgen hebben voor het aantrekken van wetenschappelijk talent. Dit moet volgens de universiteit in verschillende gremia op de agenda komen. Ook kan ervoor gekozen worden om voor meer impact-indicatoren te kiezen.” Het afgelopen jaar heeft de Raad van Toezicht veel aandacht besteed aan de positie van de UT in de rankings. 

Ook bij de Vrije Universiteit is de Raad van Toezicht voortdurend in gesprek over de positie op de rankings. “De positie van de VU in verschillende relevante rankings is een terugkerend onderwerp in de vergaderingen van de Kwaliteitscommissie, waarbij het spanningsveld tussen de aandacht voor ranglijsten en de beweging richting nieuwe vormen van erkennen en waarderen van wetenschappers een belangrijk onderwerp van gesprek was.” 

Maar net als vorig jaar is de Vrije Universiteit zeer bereid om als gevolg van de nieuwe manier van Erkennen en Waarderen een lagere positie op de rankings te accepteren. Dit kan wel gevolgen hebben voor wetenschappers op de VU, zo stelt de Amsterdamse universiteit. 

Financiële continuïteit onder druk 

De Radboud Universiteit ziet een daling op de rankings wel als een concreet risico. “Binnen en buiten Nederland heeft de universiteit te maken met concurrentie. Dat betreft de positie in de keuzegids, rankings en het aantrekken van de beste studenten en medewerkers. Het risico is dat de universiteit deze concurrentieslag onvoldoende 

wint, waardoor de financiële continuïteit en kwaliteit van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke impact onder druk komen te staan.” 

Toch zijn er ook universiteiten die de spanning tussen Erkennen en Waarderen en rankings niet benoemen. De Universiteit van Tilburg – traditioneel de slechts presterende Nederlandse universiteit op de internationale rankings – presenteert in het jaarverslag een uitgebreide data-analyse over de positie van de Brabantse universiteit in verschillende internationale rankings. 

Zijn we een bedrijf of een universiteit? 

Tilburg gaat in hun jaarverslag uitgebreid in op welke onderwerpen ze als universiteit goed scoren. Toch is de Tilburg Young Academy  (TYA) niet altijd blij met deze focus op de rankings. Laatst maakten zij nog bezwaar tegen een bericht van de universiteit waar een bepaald resultaat in een subject-ranking enthousiast werd gedeeld. De jonge Tilburgse academici stelden dat er helemaal geen wetenschappelijk bewijs is voor de geldigheid van dergelijke rankingsen dat het commerciële partijen zijn die hier geld mee verdienen. “Zijn we een bedrijf of een universiteit?” Zo vroeg de TYA zich af.  

De oudste universiteit van het land, Universiteit Leiden, stelt dat de instelling zich committeert aan de uitgangspunten van Open Science en aan een nieuwe manier van Erkennen en Waarderen. Dit zal op termijn mogelijk effect hebben op de positionering van de universiteit in de rankings.  

Ook de EU wil minder aandacht voor rankings 

De discussie over rankings en universiteiten laaide laatst op door een nieuw plan van de Europese Commissie (pdf) om tot een nieuwe manier van onderzoeksbeoordeling te komen. Op die manier zou er meer diversiteit moeten komen in onderzoeksloopbanen, door minder aandacht te besteden aan kwantitatieve onderzoeksindicatoren van tijdschriften en rankings.  

Er moet meer naar de kwaliteit van het onderzoek worden gekeken en niet zozeer naar de impactfactor van een tijdschrift waarin onderzoek gepubliceerd wordt, zo staat in het vorige week gepubliceerde statement. In de overeenkomst die dit najaar finaal bekrachtigd wordt, staat dat onderzoekers zich minder hoeven te houden aan indicatoren die door commerciële bedrijven zijn opgesteld, zoals uitgevers en de rankingsorganisaties.  

Minister Dijkgraaf heeft onlangs toegezegd dat hij met een visie komt over rankings in relatie tot het Erkennen en Waarderen-programma.  


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK