Nauwgezetheid geeft vrouwelijke student voorsprong
Vrouwelijke studenten zijn in de meerderheid, halen hogere cijfers, halen meer studiepunten en studeren vaker af dan hun mannelijke studiegenoten in het hoger onderwijs. Maar waarom? Onderzoekers van de Universiteit Utrecht (pdf) hebben een verklaring gezocht in het verschil tussen de nauwgezetheid van vrouwelijke en mannelijke studenten.
Nauwgezetheid (conscientiousness in het Engels) is een conceptuele optelsom van werklust, betrouwbaarheid, georganiseerd zijn, ambitie, zelfdiscipline en doorzettingsvermogen. Uit onderzoek is gebleken dat nauwgezetheid het persoonlijkheidskenmerk is de dat studiesucces als beste voorspelt. Daarnaast is meermaals gebleken dat vrouwen wat nauwgezetter zijn dan mannen.
Nauwgezetheid en culturele achtergrond
In het onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen de rol van nauwgezetheid bij studenten met een westerse etnische achtergrond enerzijds en studenten met een niet-westerse etnische achtergrond anderzijds. De rol die nauwgezetheid speelt in het verklaren van de verschillende prestaties van vrouwelijke en mannelijke studenten kan namelijk per groep verschillen, schrijven de Utrechtse onderzoekers. Uit de onderzoeksresultaten kwam echter geen verschil tussen deze groepen naar voren.
Helemaal nieuw is het onderzoek naar nauwgezetheid, genderverschillen en academische prestaties overigens niet, vertellen de onderzoekers bij het bespreken van bestaande literatuur. Zo bleek uit Portugees onderzoek in 2016 dat jongere mannen vaker dan jongere vrouwen tekenen geven van onordelijkheid (disconstraint in het Engels), wat de betere prestaties van vrouwelijke studenten kon verklaren. Met betrekking tot nauwgezetheid bleek uit eerder Amerikaans onderzoek al dat deze factor verklarend kan zijn voor het feit dat vrouwelijke studenten vaak beter presteren dan verwacht.
Vrouwen rapporteren grotere nauwgezetheid dan mannen
Voor het onderzoek werden middels een enquête en online registers de data verzameld van 4719 studenten, waaronder 358 studenten met een niet-westerse migratieachtergrond, die zich in 2015 als eerstejaars inschreven bij de Universiteit Utrecht. De gebruikte enquête, waarin de nieuwe studenten werd gevraagd de eigen nauwgezetheid te beoordelen, was onderdeel van de matching voor de opleiding. Ook de studieresultaten gedurende het eerste studiejaar werden gebruikt voor het onderzoek.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Zowel vrouwelijke studenten met een Nederlandse of westerse migratieachtergrond als vrouwelijke studenten met een niet-westerse migratieachtergrond rapporteerden tijdens de enquêtering een hogere nauwgezetheid (respectievelijk 3,87 en 3,92 op een schaal van vijf) dan mannelijke studenten met die kenmerken (respectievelijk 3,58 en 3,64). Daarnaast was het gemiddelde cijfer van vrouwelijke eerstejaars studenten hoger dan dat van hun mannelijke studiegenoten (een 6,97 tegen een 6,85) en behaalden de vrouwelijke studenten gemiddeld meer studiepunten (52,62 tegen 48,79).
Nauwgezetheid verklaart relatie gender en academische prestatie
Na statistische analyse van de data concluderen de onderzoekers dat de relatie tussen gender en academische prestatie geheel gemedieerd wordt door de persoonlijkheidstrek ‘nauwgezetheid’. Daarnaast concluderen ze dat dit geldt voor alle studenten, ongeacht hun al dan niet aanwezige migratieachtergrond.
De onderzoekers sluiten nochtans niet uit dat ook andere persoonlijkheidstrekken die vrouwen vaker of meer hebben, zoals samenwerkings- en communicatievaardigheden, een rol spelen in het verschil tussen de academische prestaties van vrouwen en mannen. Toch heeft ‘nauwgezetheid’ bovenop en onafhankelijk van cijfers op de middelbare school een effect op academisch succes, wat tenminste aantoont dat persoonlijkheidskenmerken belangrijkere voorspellers voor academisch succes zijn dan prestaties in het verleden.
Mannen mogelijk in het nadeel bij selectie
Juist omdat het nauwgezetheid is wat een verschil in academische prestaties verklaart, zijn deze onderzoeksuitkomsten extra relevant, schrijven de onderzoekers. Tijdens de periode vol coronamaatregelen is het onderwijs immers in toenemende mate online aangeboden, wat een groter appèl op de onafhankelijkheid en zelfdiscipline van studenten betekent. Studenten die minder nauwgezet zijn, kunnen daarbij in het nadeel zijn.
Daarnaast lijken deze onderzoeksresultaten te suggereren dat een beoordeling op nauwgezetheid tijdens procedures voor toelating en selectie in het nadeel is van mannelijke aspirant-studenten, met een mogelijk lagere instroom van mannelijke studenten als gevolg. Nochtans is men in het Europese hoger onderwijs steeds meer geïnteresseerd in het gebruik van niet-cognitieve maatstaven, schrijven de onderzoekers. Sommige onderzoekers pleiten er zelfs voor om ‘nauwgezetheid’ als maatstaf te gebruiken bij toelatings- en selectieprocedures in het hoger onderwijs.
Meten kan hulpbehoefte in kaart brengen
Tegelijkertijd kan het meten van nauwgezetheid bij toelatingsprocedures in kaart brengen welke studenten ondersteuning op dit onderdeel nodig hebben. Nauwgezetheid blijkt immers een belangrijke persoonlijkheidstrek te zijn voor academisch succes; wie het ontbeert, heeft minder kans op slagen en zou baat kunnen hebben bij ondersteuning.
Tot op heden is er echter nog geen specifieke, op bewijs gebaseerde interventie die de nauwgezetheid van studenten kan verhogen. Daar ligt dus een opdracht voor toekomstig onderzoek, schrijven de onderzoekers. Slaagt men in het ontwikkelen van bijvoorbeeld een training die de nauwgezetheid van studenten kan verhogen, dan zal dit hun academische prestaties verbeteren.
