Uitgesteld bsa: meer studievoortgang en beter propedeuserendement
Vanwege de grote invloed van de coronamaatregelen op het hoger onderwijs spraken hogescholen en universiteiten in zowel 2020 als 2021 af om het bindend studieadvies (bsa) voor eerstejaars studenten met een jaar uit te stellen. Eerstejaars studenten in 2020-2021 en 2021-2022 kregen daardoor twee jaar de tijd om aan de bsa-norm van hun opleiding te voldoen.
Onderzoekers van Fontys Hogescholen hebben onderzoek gedaan naar het effect van dat uitgestelde bsa op de doorstroom en het propedeuserendement binnen hun hogeschool. In het onderzoek (pdf) analyseerden ze de data van alle voltijd bachelor-studenten van opleidingen met een eenduidige bsa-norm. Data van studenten met vrijstelling van het bsa, bijvoorbeeld vanwege persoonlijke omstandigheden, werd niet gebruikt. Zodoende omvatte de onderzochte groep zo’n zeventig procent van de instromers uit de cohorten 2017, 2018, 2019 en 2020.
Verlies van stok achter de deur door uitstel bsa
Onder cohort 2019, het eerste cohort dat te maken kreeg met een uitgesteld bsa, lag zowel het aantal behaalde studiepunten (ECTS) als het propedeuserendement lager dan het jaar ervoor. Het gemiddelde aantal behaalde ECTS daalde met vier, voornamelijk omdat minder studenten het volledige aantal van zestig ECTS behaalde. Het propedeuserendement, het aandeel studenten dat alle eerstejaars vakken in het eerste studiejaar afrondt, daalde van 48 procent van cohort 2018 naar 31 procent van cohort 2019. Het aantal studenten dat al in het eerste jaar aan de bsa-norm voldeed, die soms lager is dan zestig ECTS, lag voor cohort 2019 op 42 procent. Dat is negentien procentpunt minder dan voor cohort 2018.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Volgens sommige studenten uit cohort 2019 betekende het uitgestelde bsa een verlies van een stok achter de deur, vertelden ze aan de onderzoekers. Zo kozen ze er sneller voor om niet deel te nemen aan herkansingen. De gedaalde motivatie van henzelf of studiegenoten leidde tevens tot spanningen tijdens groepswerk. Andere studenten vertelden juist baat te hebben gehad bij het uitstel van het bsa. Zo konden ze beter wennen aan het hbo en hadden ze meer tijd om te bepalen of de opleiding bij hen paste.
In 2020 trokken het aantal behaalde ECTS, het propedeuserendement en het aandeel studenten dat voldeed aan de bsa-norm weer iets bij, maar niet tot op het niveau van 2017 en 2018.
Bsa niet bepalend voor doorstroom
Het uitgestelde bsa leidde ertoe dat meer studenten doorstroomden naar het tweede studiejaar. Normaliter was dat zo’n 63 procent, maar in cohort 2019 bedroeg dat 71 procent. De uitval en het wisselen van studie lagen voor cohort 2019 juist lager dan in de jaren ervoor. Deze cijfers zijn bij zowel Fontys als bij de HAN, Zuyd Hogeschool en Avans zichtbaar, schrijven de onderzoekers.
Het grootste gedeelte van die doorstromers (68 procent van cohort 2019 en 65 procent van cohort 2020) naar het tweede studiejaar bestond uit studenten die nog niet hadden voldaan aan de bsa-norm. Die percentages zijn veel hoger dan in cohort 2018; daar lag het aandeel doorstromers die niet hadden voldaan aan de bsa-norm op zo’n 32 procent. De reden van dat verschil tussen cohorten laat zich makkelijk raden: het uitgestelde bsa voor de cohorten 2019 en 2020.
Interessant genoeg stroomden eerstejaars studenten die verder van de bsa-norm verwijderd bleven minder vaak door naar het tweede studiejaar. “De aanwezigheid van een bsa‐norm is niet an sich bepalend voor doorstroom naar jaar twee”, schrijven de onderzoekers. Studenten die verder onder de bsa-norm zaten, kwamen vaak zelf al tot de beslissing om na het eerste studiejaar te stoppen.
Na het tweede studiejaar heeft negen procent van de overgebleven studenten uit cohort 2019 een negatief bsa gekregen.
Propedeuserendement na twee jaar hoger
Het propedeuserendement voor cohort 2019 lag na het eerste studiejaar nog zeventien procentpunt lager lag dan het propedeuserendement voor cohort 2018. Na het tweede studiejaar was dat verschil verdwenen. Uit cohort 2018 haalde zo’n 48 procent de propedeuse in het eerste jaar; zo’n zestien procent deed dat in het tweede jaar. Voor cohort 2019 was dat respectievelijk 31procent (lager dan 2018) en 33 procent (veel hoger dan in 2018).
Het propedeuserendement na twee studiejaren voor cohort 2019, dat een uitgesteld bsa kreeg, lag daarmee hoger dan het propedeuserendement voor de cohorten 2018 en 2017. Daarnaast was het aantal overgebleven studenten na twee jaar hoger voor cohort 2019 dan voor de (pre-corona) cohorten 2018 en 2017.
Effecten uitgesteld bsa staan niet los van andere omstandigheden
De onderzoekers voorzien hun resultaten van de kanttekening dat de effecten van het uitgestelde bsa nooit volledig losstaan van de coronamaatregelen en bijvoorbeeld welzijnsproblematiek bij studenten. “Slechts een paar van de vele voorbeelden zijn het niet doorgaan van het centraal examen in 2020, de zeer beperkte mogelijkheden voor studiekiezers om zich bij onderwijsinstellingen op locatie te oriënteren, het veelal verplicht moeten volgen van online onderwijs voor zittende studenten, en het niet kunnen doorgaan van stages en praktijkopdrachten”, schrijven ze.
