Al langer ontevredenheid over schilderij Universiteit Leiden
Voor wie het heeft gemist: medewerkers van de Universiteit Leiden hebben een schilderij van het universiteitsbestuur uit 1976 van de muur gehaald in het Academiegebouw. Velen dachten dat een tweet van de Leidse promovenda Elina Zorina daartoe de aanleiding was, maar volgens de universiteit gaat het om een spontane actie die niet samenhing met de tweets. Decaan Joanne van der Leun moedigde de actie wel aan op twitter. Dit kwam de universiteit en Van der Leun op veel kritiek te staan. Zo schreef de Leidse hoogleraar Remco Breuker een kritische column en ging PVV-Kamerlid Martin Bosma vol op het klachtenorgel.
De universiteit betreurt de heftige reacties en wil graag terug naar de discussie over de zichtbaarheid van ondervertegenwoordigde groepen in het hoger onderwijs. Promovenda Elina Zorina zelf zegt dat ze gemengde gevoelens had bij de context van het schilderij.
Geen context
Zorina benadrukt dat ze slechts vraagtekens zette bij de context van het schilderij, omdat dat zonder bijschrift vertoond werd terwijl veel andere historische stukken in de inrichting van de instelling wel een beschrijving hebben.
“Bijna ieder kunststuk in het faculteitsgebouw is voorzien van een uitleg over de relatie tot de geschiedenis en tradities van de instelling”, vertelt Zorina aan ScienceGuide. “Dat lijkt mij een goede manier om op het nalatenschap van de Universiteit Leiden te reflecteren, aangezien het een leerzame toevoeging is. Er werd echter geen context gegeven in de kamer met het schilderij van Rein Dool. Het is vrijwel onmogelijk om zelfs maar de handtekening van de schilder uit te maken, laat staan te begrijpen of het gaat om een belangrijk historisch moment of dat het ironisch bedoeld is. Hierdoor staat het schilderij, de plaats ervan en de betekenis erachter open voor interpretatie. Daarom kaartte ik de gemengde signalen aan die ik kreeg van de keuze om het schilderij op deze manier tentoon te stellen.”
De Universiteit Leiden benadrukt dat het schilderij niet is weggehaald naar aanleiding van deze tweets. Het zou gaan om een spontane actie van een aantal medewerkers. Daarbij laat de universiteit achterwege dat de rector (Hester Bijl) aanwezig was. Een woordvoerder laat verder weten dat er al langer een discussie was over het schilderij; “uit verschillende hoeken kwamen opmerkingen over het effect van het donkere stuk in de kleine vergaderruimte.
‘De mannen knallen van de muur’
De Universiteit wijst op eerdere acties naar aanleiding van de beperkte zichtbaarheid van vrouwen in de academische wereld. Zo werden tijdens de actie ‘Ruimte voor vrouwen!’ de oude schilderijen van hoogleraren in de Senaatskamer tijdelijk vervangen door foto’s van vrouwelijke hoogleraren. Later kregen veertien prominente vrouwelijke hoogleraren een permanente plaats in de Senaatskamer. Tot dan toe was het enige schilderij van een vrouwelijke hoogleraar die van Sophia Antoniadis, de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Universiteit Leiden, die aantrad in 1929.
Die actie kreeg veel positieve reacties. De toenmalig minister van OCW, Jet Bussemaker, prees het initiatief van de universiteit: “Op de Nederlandse universiteiten knallen de mannen vanaf alle muren op je af. Daarom is het zo goed dat Leiden in één klap veel vrouwen introduceert. Dit is een belangrijk signaal voor studenten en jonge onderzoekers.”
De afgebeelde vrouwen waren ook zeer verheugd over hun plek in de kamer. “Eind jaren 80 werd ik hoogleraar en toen waren er niet veel meer dan tien vrouwelijke hoogleraren”, vertelde archeoloog Corrie Bakels. “Dat is gelukkig nu totaal anders. Het is belangrijk voor studenten en promovendi dat zichtbaarder wordt dat ook veel vrouwen wetenschap bedrijven.”
Commissie
Het afhalen van Dool’s stemmige, sigaarrokende mannen stuit echter op veel negatieve reacties. Voor sommigen gaat de actie te ver:
Het schilderij is inmiddels teruggehangen. Wel wil de instelling graag een commissie aanstellen die advies kan geven over de omgang met het kunststuk. In de commissie zullen waarschijnlijk kunsthistorici, alumni en andere experts zitten.
