Merendeel universiteiten ontbeert sluitend promotiereglement
Bij een gecentraliseerde status van de doctoraatstitel hoort een geharmoniseerd promotiereglement van universiteiten. Dat schrijft het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) in haar jongste rapport over promotiereglementen van Nederlandse universiteiten.
Promotiereglementen Nederlandse universiteiten vergeleken
Enige tijd geleden kreeg een Tilburgse promovenda haar bul niet uitgereikt omdat haar verdediging van het proefschrift, dat reeds unaniem was goedgekeurd, volgens de promotiecommissie niet afdoende was. Zo’n afwijzing naar aanleiding van de verdediging komt vrijwel nooit voor, maar bleek wel mogelijk te zijn.
Voor het PNN was het reden om de promotiereglementen van Nederlandse universiteiten met elkaar te vergelijken. Die zijn nogal heterogeen en bevatten vaak decentrale en moeilijk vindbare regelingen, schrijft het netwerk. “Bovendien zijn de criteria voor de verlening van het doctoraat niet altijd gespecificeerd, waardoor de kans bestaat dat een promovendus zonder duidelijke rechtsgang of beroepsmogelijkheid faalt op de verdediging”, zoals de Tilburgse promovenda uit ervaring weet.
Ook internationaal verschillen promotiereglementen, bleek recent uit onderzoek.
Onduidelijke criteria
Uit het PNN-onderzoek blijkt dat slechts één universiteit heeft gespecifieerd hoeveel wetenschappelijke artikelen tijdens een promotietraject moeten worden gepubliceerd. Het vereiste aantal proposities in een proefschrift varieert juist sterk in de verschillende promotiereglementen. Zo stelt twee derde van de universiteiten de een eis tussen de vier en twaalf proposities. Vier van de vijftien universiteiten stellen geen vastgelegde eis.
De samenstelling van de promotiecommissie is wel vaak uitvoerig beschreven. Daarnaast heeft de commissie die verantwoordelijk is voor de beoordeling van het proefschrift bij dertien van de vijftien universiteiten ook inspraak in de beoordeling van de verdediging.
Verdediging bij meest universiteiten niet louter ceremonieel
Meer dan de helft (acht van de vijftien) universiteiten heeft niet beschreven op welke specifieke criteria de verdediging van een promovendus wordt beoordeeld en op basis van welke criteria de doctoraatstitel al dan niet wordt toegekend, schrijft het PNN. Niettemin is het bij veertien van de vijftien universiteiten mogelijk om de doctoraatstitel onthouden te worden vanwege een onvoldoende verdediging. Een verdediging mag dan vooral een ceremoniële formaliteit lijken, een slechte verdediging kan toch roet in het eten gooien.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Waarom die verdediging onvoldoende is, zal een negatief beoordeelde promovendus dus niet kunnen weten. Ook de eerdergenoemde Tilburgse promovenda weet niet waarom haar verdediging negatief werd beoordeeld, liet ze aan Univers weten. Evenmin is in enig promotiereglement een procedurele route uitgewerkt die gevolgd kan worden na een onvoldoende geachte verdediging.
Leg ceremoniële karakter verdediging vast
In de aanbevelingen uit het rapport roept het PNN onder andere op om de promotiereglementen van informatie over de afwijzing of verlening van het doctoraat te voorzien. Zo moeten de fundamentele criteria voor het al dan niet verkrijgen van de doctoraatstitel geharmoniseerd worden. “Momenteel gaan instellingen uit van verschillende combinaties van drie overkoepelende criteria: de kwaliteit van het proefschrift, de kwaliteit van de verdediging en/of het oordeel van de promotor. Aangezien instellingen een identieke doctoraatstitel toekennen, zien we het risico dat de beschermde, gecentraliseerde status van de doctoraatstitel wordt ondermijnd”, aldus het PNN.
Daarnaast wil het netwerk expliciet in doctoraatsreglementen vastgelegd zien dat de verdediging van een proefschrift een ceremonieel karakter heeft. Doen instellingen dat niet, dan moeten ze tenminste duidelijk maken welke vervolgstappen en mogelijkheden er zijn voor hoger beroep indien promovendi de doctoraatstitel na de verdediging wordt onthouden.