OCW moet meer regie nemen bij de lerarenopleidingen
Naar aanleiding van een advies van de Onderwijsraad over reken- en taalvaardigheden in het onderwijs werd er in de Tweede Kamer een hoorzitting georganiseerd waarin dat advies werd uitgediept. Kamerleden bleven soms nog wat verbaasd achter, maar de boodschap is duidelijk: de overheid moet meer regie nemen bij de lerarenopleidingen.
Dat er zorgen zijn over het niveau is volgens Edith Hooge, de voorzitter van de Onderwijsraad, niet nieuw. Nu moet de overheid echter ook blijvend aandacht hebben voor dit thema. “We zien de afgelopen decennia dat er vaker zorgen zijn over het niveau van taal, rekenen en wiskunde van Nederlandse jongeren. Dan worden er allemaal maatregelen genomen, maar verslapt de aandacht ook weer snel. Die pendulebeweging willen we met dit advies doorbreken. Er is een ander perspectief nodig”, aldus Hooge.
Ook vanuit het hoger onderwijs werd onlangs opgeroepen om serieus met de taalvaardigheid van studenten aan de slag te gaan.
De beschikbare cijfers stemmen somber
De nood is hoog, zo waarschuwde Hooge de Kamerleden. “Het gaat niet goed met de beheersing van taal en rekenen van Nederlandse jongeren. Het ziet er gewoon niet goed uit. De beschikbare cijfers stemmen somber. Veel leerlingen in het primair onderwijs halen de streefniveaus niet op veel onderdelen. We zien een neergaande lijn over de hele linie.”
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Dat is nogal wat, legde Hooge uit. “Taal en rekenen zijn essentiële vaardigheden. Het belang daarvan kan eigenlijk nauwelijks worden overschat. Als mensen niet goed kunnen lezen of slecht grafieken kunnen lezen, komen ze ook niet verder in andere vakken. Dan komen ze niet verder op school, niet in hun stages en later ook niet in de samenleving.”
Rijksoverheid moet strakke regie voeren
In het advies staat dan ook klip-en-klaar wat de overheid moet doen om deze trend te keren. “Wij adviseren de Rijksoverheid om een strakke regie te voeren en strakke einddoelen en niveaus op te stellen. Garandeer dat er goede en bekwame leraren worden aangesteld die bekwaam zijn om taal, rekenen en wiskundeonderwijs te geven wanneer zij van de lerarenopleidingen komen.”
Daar ligt dan ook een duidelijke verantwoordelijkheid voor de lerarenopleidingen. “Wij bevelen aan om hoge eisen te stellen aan het uitstroomniveau van taal, rekenen en wiskunde aan de lerarenopleidingen. Er zijn namelijk zorgen over de vakdidactische en vakinhoudelijke vaardigheden in taal, rekenen en wiskunde”, aldus Hooge.
Lerarenopleiders twijfelen ook over het niveau
Voor het advies heeft de Onderwijsraad onderzoek gedaan bij de lerarenopleidingen zelf. Daar blijkt men ook niet altijd veel fiducie te hebben in de kwaliteit van de afgestudeerde studenten. “We constateren dat een aanzienlijk deel van de studenten het diploma wel haalt terwijl lerarenopleiders hen niet op alle onderdelen startbekwaam achten”, vertelde Hooge.
“Lerarenopleiders geven ook aan dat niet alle onderdelen voor taal, rekenen en didactiek voldoende aandacht krijgt tijdens de opleiding. Op grond van deze indicaties is ons advies: bewaak de kwaliteit van de uitstroom. Zorg dat er op de lerarenopleidingen bij hogescholen, zoals de pabo en tweedegraads lerarenopleidingen Nederlands en Wiskunde, een centrale examinering van de taal- en rekenvaardigheden komt. Daarnaast moeten ook de vakinhoudelijke didactische vaardigheden getoetst worden.”
Iedereen doet te weinig en te veel mensen doen het verkeerde
Dit horende kwam Peter Kwint van de SP tot een puntige conclusie. “Iedereen doet te weinig en te veel mensen doen het verkeerde. En als ze dan het goede doen, doen ze het goede te weinig. Volgens mij moet er een meer sturende rol komen voor de overheid, meer landelijke regie, meer controle op de methode en vakbekwaamheid. Heeft de overheid haar taak enigszins verwaarloosd, of, laat ik het beter zeggen, moeten wij onze taak beter doen?”
Volgens de voorzitter van de Onderwijsraad, de hoeder van Artikel 23, hoort die sturende rol bij het grondwettelijke takenpakket van de overheid, zo antwoordde zij op Kwint.
“Het staat ook in Artikel 23 van de Grondwet, de Rijksoverheid heeft van oudsher te sturen in ons onderwijsstelsel. Dat betekent dat de overheid een aantal heel duidelijke aangrijpingspunten heeft., namelijk de einddoelen en niveaus- – juist omdat we de verdere vormgeving van het curriculum op school en de opleiding overlaten aan de professie. In de grondwet staat ook dat de overheid een taak heeft om te sturen op de bekwaamheid van leraren. Wij wijzen er de Rijksoverheid op dat ze glashelder moeten zijn over de einddoelen en niveaus die leerlingen en studenten moeten beheersen.”
Kunnen de accreditaties niet achterwege blijven?
Roelof Bisschop van de SGP vroeg zich af of deze eindtoetsing op de lerarenopleidingen geen gevolg moet hebben voor de opleidingsaccreditaties. “Ik snap die gedachtegang van centrale toetsing, maar we hebben nu juist een stelsel van accreditatie opgetuigd. De NVAO gaat die opleidingen langs en houdt deze kritisch tegen het licht. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar? Zou die accreditatie niet achterwege kunnen blijven voor dit type opleidingen als daarvoor in de plaats centrale toetsing komt?”
Volgens Hooge kunnen die twee systemen prima naast elkaar bestaan. “Ons voorstel staat niet in de weg van een systeem van extern toezicht in het hoger onderwijs, waarbij met accreditaties toezicht wordt gehouden op de kwaliteit van het onderwijs van de lerarenopleidingen en de pabo’s. Die kunnen gewoon op dezelfde wijze blijven bestaan.”
De sector heeft hard gewerkt maar het is niet genoeg
Volgens de Onderwijsraad heeft de sector niet stilgezeten de afgelopen tien jaar, maar is het nog niet genoeg. “De examinering is nu onder de hoede van de sector zelf. De lerarenopleidingen en de pabo’s hebben de afgelopen tien jaar hard gewerkt om dat goed op orde te brengen. Wij gaan daar een stap verder in en zeggen: zorg dat je dat ook borgt en het onder de hoede van de overheid brengt met een college voor toetsen. Daarbij redeneren we opnieuw vanuit de verantwoordelijkheid van de rijksoverheid voor de bekwaamheid van leraren.”
Daarmee zou de instroomtoets voor de pabo vervangen kunnen worden, legde Hooge uit. Recent is besloten dat die toets ook gedurende het eerste jaar afgenomen kan worden. “Ons advies is om ook ruimte te geven aan de instroomkant. Om te kunnen investeren in tijd en onderwijs aan al die jonge mensen die graag docent willen worden. Als ze nog wat deficiënties hebben, kunnen die er misschien wat langer over doen, om toch goed beslagen ten ijs te komen op dat centraal examen.”