Toetsbekwaamheid in hbo nauwelijks gespreksonderwerp leidingevenden
Na de examenfraude bij Hogeschool Inholland kwam een commissie onder leiding van Jan Anthonie Bruijn in 2012 met een advies om de toetsing bij hogescholen anders in te richten. Zo moest een systeem van certificering de professionaliteit van examinatoren stimuleren. Op het rapport ‘Vreemde ogen dwingen’ van de Commissie-Bruijn volgden meerdere onderzoeken en rapporten die de adviezen uitwerkten.
De beweging die de commissie in 2012 veroorzaakte duurt nog altijd voort. Zo werd onlangs het project ‘Je Ogen Uitkijken’, waarbinnen hogescholen werden geholpen met professionaliseringsactiviteiten op het gebied van toetsing, afgesloten en geëvalueerd. ‘Je Ogen Uitkijken’ werd op verzoek van de Vereniging Hogescholen uitgevoerd door het netwerk Toetsbekwaamheid, geleid door Tamara van Schilt-Mol (HAN) en Liesbeth Baartman (HU).
Professionaliseringsactiviteiten voor toetsbekwaamheid
Ter afronding van het project werd aan medewerkers van alle publieke hogescholen een vragenlijst gestuurd om te inventariseren in hoeverre zulke professionaliseringsactiviteiten in de afgelopen drie jaar bijdroegen aan de ervaren toetsbekwaamheid van professionals in het hbo. Daarbij werd tevens gevraagd welke beweegredenen deze professionals hadden en welke activiteiten volgens hen het nuttigst zijn. Hoe vaak respondenten deelnamen aan bepaalde activiteiten werd echter niet gevraagd.
De vragenlijst is door 510 professionals in het hbo ingevuld. Meer dan negentig procent van hen werkte bij een grote of middelgrote hogeschool. De respondenten vervulden vaak dubbele rollen. Zo was driekwart van de 451 docenten onder de respondenten tevens examinator. Van de 133 examencommissieleden was weer bijna negentig procent tevens docent.
BKE of SKE als minst nuttig voor toetsbekwaamheid ervaren
In de afgelopen drie jaar namen de respondenten vooral deel aan sessies waarbij gezamenlijk toetsen werden besproken (66 procent), intervisies met collega’s (58 procent), bijeenkomsten over toetsing op de hogeschool (55 procent), een Basis Kwalificatie Examinering-traject (49 procent) of experimenten met nieuwe toetsvormen (44 procent).
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Die laatste vorm van professionalisering draagt in de perceptie van de respondenten het meest bij aan hun toetsbekwaamheid. Ook de intervisies of de gezamenlijke besprekingen van toetsen zijn bevorderlijk voor hun kundigheid, denkt meer dan driekwart van de respondenten.
Opvallend genoeg denken de respondenten dat een BKE- of SKE-traject het minst van alle genoemde professionaliseringsactiviteiten bijdraagt aan hun toetsbekwaamheid. Hogescholen zetten juist het zwaarst in op deze vormen van professionalisering. De onderzoekers maken hierbij de kanttekening dat zulke trajecten voor de meeste professionals niet meer vers in het geheugen zullen liggen. Daarnaast maakt een activiteit die individueel heel nuttig wordt geacht, zoals het gezamenlijk bespreken van toetsen, ook deel uit van een BKE-traject, aldus de onderzoekers.
Vertrouwen in duurzame toetsbekwaamheid
In het BKE- en SKE-traject worden vier kwaliteiten onderscheiden (handeling binnen context toetsbeleid, handeling binnen onderwijs- en toetsprogramma, adequate toepassing toetskennis, toetsbekwaam blijven). De professionaliseringsactiviteiten die de 510 respondenten in de afgelopen drie jaar ondernamen hebben vooral bijgedragen aan de kwaliteit ‘toetsbekwaam blijven’, blijkt uit het rapport.
De grote meerderheid (84 procent) van de respondenten heeft sterk het gevoel toetsbekwaam te kunnen blijven. Ook in de mogelijkheden om blijvend kennis en vaardigheden te ontwikkelen en met collega’s samen te werken aan toetsvraagstukken wordt sterk geloofd.
Zelden onderwerp bij gesprek met leidinggevenden
Echter, toetsbekwaamheid is vaak geen onderwerp in gesprekken met leidinggevenden, zo gaf meer dan tweederde van de respondenten aan. Ook meent minder dan de helft van de respondenten meent te kunnen leunen op een inhoudelijke visie op toetsbekwaamheid of inhoudelijke doelstellingen binnen de opleiding.
Dat lijkt niet de enige zwakte op institutioneel vlak. Uit het onderzoek blijkt dat deelname aan professionaliseringsactiviteiten op het gebied van toetsing vooral wordt bepaald door persoonlijke interesse. Tweederde (325) van de respondenten gaf aan vanuit persoonlijke interesse aan professionalisering te doen, hoewel 117 van hen tevens aangaven dat de professionaliseringsactiviteiten verplicht waren.
