Werkdruk schaadt Nederlandse universiteiten op internationale arbeidsmarkt
Vergeleken met de rest van de internationale academische arbeidsmarkt vormt de hoge werkdruk in Nederland een groter probleem in het aannemen van wetenschappers door hoger onderwijsinstellingen. Dat blijkt uit een Noors onderzoek waarin medewerkers die betrokken zijn bij de aanneemprocedure werden gevraagd naar de belangrijkste belemmeringen in het aantrekken van wetenschappelijk talent. De onderzoekers vergeleken resultaten uit het VK, Noorwegen en Nederland. Voor instellingen in het VK is de hoogte van het salaris een grotere belemmering en voor instellingen in Noorwegen vormt een minder goede internationale reputatie vaker een belangrijke barrière.
Natuurkunde en economie
Aan het onderzoek deden 718 respondenten mee, die allemaal betrokken zijn bij de aanneemprocedure van hun instelling, maar geen leidinggevende positie bekleden. Volgens de onderzoekers kunnen collega’s op hetzelfde niveau namelijk beter inschatten wat de belangrijkste belemmeringen zijn. De deelnemers kwamen uit het VK, Noorwegen of Nederland en waren werkzaam in de disciplines natuurkunde of economie.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
De respondenten moesten een of twee van de belangrijkste barrières identificeren die het moeilijker maken voor de instelling om wetenschappelijk talent aan te nemen. Zij konden kiezen uit een lijst van zeven factoren, zoals hoogte van het salaris, competitie van non-academische werkgevers en hoogte van de werkdruk.
Landelijk beleid
Uit het onderzoek blijkt dat in Nederland de werkdruk de belangrijkste belemmering vormt voor academici. De respondenten uit het VK en Noorwegen vonden respectievelijk salaris en internationale reputatie de belangrijkste factoren in het aantrekken van wetenschappelijk talent. Volgens de onderzoekers is dit in lijn met eerder onderzoek dat uitwijst dat het vooral in Nederland moeilijk is om een balans te vinden tussen onderzoek en onderwijs. Volgens hen is het ook te verklaren dat de werkdruk minder problematisch is in Noorwegen, gezien het landelijke beleid voor de balans tussen werk en privé.
Uit het onderzoek bleek daarnaast dat de relevantie van een barrière verschilt tussen disciplines. De helft van de economen gaf het salaris aan als belangrijkst, terwijl dat voor maar een kwart van de natuurkundigen gold. Ook de internationale reputatie van de instelling werd veel vaker door economen geïdentificeerd als het belangrijkste probleem. De verklaring van de onderzoekers hiervoor is dat economie hiërarchischer en individueler is dan natuurkunde.
Concurrentie
De mogelijkheid voor carrièreontwikkeling was daarentegen relevanter voor de natuurkundigen. Volgens de onderzoekers komt dat doordat onderzoek in natuurkunde veel vaker wordt uitgevoerd door grote teams. Natuurkundigen vinden het belangrijker om vooruitzicht te hebben op een goede loopbaan omdat ze meer druk voelen om uit te blinken binnen die grote groepen. Daarnaast zijn ze vaker gespecialiseerd, waardoor ze zich minder breed kunnen profileren en ze minder alternatieven hebben om de carrièreladder te beklimmen.
In de natuurkunde ervaren de respondenten daarnaast concurrentie met niet-academische werkgevers. Uitdagingen op de arbeidsmarkt hebben dus niet alleen te maken met de context van de academische wereld, maar ook de gehele publieke en private sector.
Brexit
Over het algemeen kwam het salaris naar voren als de belangrijkste barrière voor instellingen om academici aan te nemen. Beperkte mogelijkheden voor carrièreontwikkeling en een minder goede internationale reputatie kwamen uit op respectievelijk de tweede en derde plaats. Voor ongeveer zestien procent van de respondenten was de belangrijkste hindernis dat ze überhaupt geen nieuwe vaste werknemers mochten aannemen.
De onderzoekers hadden in de enquête geen optie meegenomen die ging over de locatie van de instelling. Toch gaf vijf procent van de respondenten dit zelf aan als een belangrijke barrière in een open vraag. In Noorwegen en Nederland gaat het om de geografische locatie, maar voor academici in het VK is vooral de strenge immigratiewetgeving een probleem. Een deelnemer wees erop dat de Brexit hier een rol in speelt.
Vaste positie
De onderzoekers wijzen erop dat het aannemen van goede academici zeer belangrijk is voor een instelling. Hoewel de academische arbeidsmarkt grotendeels internationaal is, moeten hoger onderwijsinstellingen die wetenschappelijk talent willen aantrekken rekening houden met unieke uitdagingen voor hun discipline, land en instelling. Volgens de onderzoekers kunnen Nederlandse instellingen hun aanneemprocedure ook verbeteren door een duidelijkere loopbaan aan te bieden met zicht op een vaste positie.
