Een postdoc kan beter niet zwanger worden
De lijst met vooroordelen en drempels voor vrouwen in de wetenschap is lang. Met hetzelfde CV worden mannelijke kandidaten als meer competent gezien dan vrouwen. Studenten geven vrouwelijk docenten structureel lagere waarderingen dan mannelijke docenten. Mannelijke onderzoekers publiceren vooral met andere mannen, en vrouwen krijgen minder credit voor hun rol in wetenschappelijke studies. Vrouwen verdienen minder dan mannen in dezelfde positie. Als vrouwen kinderen krijgen, heeft dat een sterk negatief effect op hun carrière – een effect dat afwezig is als mannen kinderen krijgen.
Je zou denken dat we alles op alles zetten om die drempels weg te nemen en vrouwen te behouden in de wetenschap. Ja, er wordt op diversiteit gelet bij het aannemen van mensen, en er zijn speciaal voor vrouwelijke wetenschappers bedoelde posities en beurzen. We worden doodgegooid met vrouwennetwerken, workshops over unconscious bias, inspiratiebijeenkomsten. Maar de regels en voorzieningen die ervoor zorgen dat vrouwen geen nadeel hebben in hun carrière ten opzichte van mannen? Daar kan nog veel verbeterd worden.
Zwanger worden als postdoc
Dit werd mij afgelopen jaar pijnlijk duidelijk toen bleek dat we het contract van een postdoc in mijn groep niet konden verlengen met de duur van haar zwangerschaps-, bevallings-, en ouderschapsverlof.
Deze vrouwelijke postdoc was op een tijdelijk onderzoekscontract aangesteld binnen een extern gefinancierd project. Na anderhalf jaar werd ze zwanger en nam ze zestien weken zwangerschaps- en bevallingsverlof, aangevuld met opgebouwde vakantie, en daarna nam ze één dag per week ouderschapsverlof op. Dat alles deed ze in de volle overtuiging dat haar contract verlengd zou worden met dit genomen verlof en de ‘verloren’ tijd aan het eind van het project weer ingezet kon worden. Dat is ons ook steeds door HR verteld; het zou de standaardprocedure zijn om het contract te verlengen met het opgenomen verlof.
Probleem is al jaren bekend
Na acht maanden uitstel en onduidelijkheid over contractverlenging, liepen we uiteindelijk toch tegen een muur aan. Als gevolg van de flexwet mogen werknemers niet langer dan vier jaar in tijdelijke dienst zijn. Er is daarin geen uitzondering voor zwangerschaps- en bevallingsverlof.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Het duurde lang voordat we hierachter kwamen. Te lang – te meer omdat dit, blijkt nu, een bekend probleem is, ook binnen mijn universiteit. In 2017 is dit probleem zelfs expliciet opgelost voor promovendi, maar niet voor postdocs. Al in 2017 verzochten vakbonden en werkgevers de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dringend om de wet zo aan te passen dat verlenging bij zwangerschaps- en bevallingsverlof ook voor postdocs geen probleem is.
Het is nu vijf jaar later, en dit is niet opgelost.
Zwangere postdoc wordt benadeeld
Voor mijn postdoc betekent dit dat ze haar onderzoek niet volgens planning kan afronden en een stuk eerder op zoek moet naar een andere baan. Voor mijn project betekent dit dat het beloofde werk niet gedaan kan worden. Het betekent stress en verdriet voor ons en het team. Stress en verdriet, maar vooral: woede.
Deze starre flexwet betekent dat postdocs die zwanger worden (of adopteren) direct benadeeld worden. Dit verlies van werk- en contracttijd zal tevens doorwerken in het vervolg van hun carrière in een extreem competitief werkveld. Dit betekent ook dat het aan externe geldschieters beloofde werk niet uitgevoerd kan worden. Het betekent een verlies van tijd en geld betekent, twee zaken die extreem schaars zijn in de wetenschap, en een verlies van talent, met name vrouwelijk talent. Direct, door de effecten van deze regeling, maar vooral indirect, door verlies van motivatie en vertrouwen in een carrière in de wetenschap.
Regel dit in de nieuwe cao
Een carrière in de wetenschap vraagt om extreem veel intrinsieke motivatie en is, met name voor vrouwen, moeilijk te combineren met het hebben van een gezin. Daarom maakt dit ons zo woedend, want – en dit is het állerergste – dit betekent misschien ook dat werkgevers minder geneigd zijn een vrouwelijke postdoc aan te nemen. Dit bekende, concrete, makkelijk oplosbare probleem is immers nog steeds niet opgelost.
De cao-onderhandelingen zijn begonnen. Om postdocs die zwanger worden niet te benadelen moet het mogelijk zijn om een contract te verlengen tot na de limiet van vier jaar die gegeven wordt in de flexwet, zoals dat eerder al is geregeld voor promovendi. Zorg daar alsjeblieft voor.
