Centres of Expertise belangrijke groeibriljanten voor praktijkgericht onderzoek
Wie ‘praktijkgericht onderzoek’ zegt, moet misschien in toenemende mate ‘Centres of Expertise’ zeggen. Deze samenwerkingsverbanden tussen hogescholen, bedrijven, overheden en andere organisaties groeien in aantal en omvang. Zo zijn inmiddels 550 van de 700 lectoren uit het hbo betrokken bij een Centre of Expertise (CoE) en besteden lectoren gemiddeld meer dan de helft (gemiddeld 0,5 Fte) van hun aanstelling (gemiddeld 0,63 Fte) aan deze CoE’s.
Driekwart lectoren betrokken bij Centres of Expertise
Onlangs evalueerde de Vereniging Hogescholen, conform een afspraak in het Sectorakkoord, de stand van zaken rond Centres of Expertise. Uit die evaluatie blijkt dat er in 2019 er 37 van deze samenwerkingsverbanden waren. Nu zijn dat er 50. Bij zo’n CoE zijn gemiddeld elf lectoren, 58 docent-onderzoekers (voor gemiddeld 0,25 Fte) en 127 professionals betrokken.
Daarnaast zijn gemiddeld 8 tot 15 opleidingen (van één of meerdere hogescholen) en 668 studenten aan een CoE verbonden. Daarmee zijn Centres of Expertise belangrijke vehikels voor praktijkgericht onderzoek en de wisselwerking met het onderwijs.
In de tweede ronde van aanvragen voor het Nationaal Groeifonds waren hogescholen de grote afwezigen, constateerde ScienceGuide destijds. Centres of Expertise waren wel bij elf aanvragen betrokken. Zo deden achttien Centres mee in de aanvraag ‘Opschaling PPS in het beroepsonderwijs’, geïnitieerd door Katapult. Hun verzoek werd gehonoreerd met 210 miljoen euro, waarmee vijftien publiek-private samenwerkingen kunnen worden opgeschaald.
Jaarlijks bijna 50 miljoen publiek geld in Centres of Expertise
Sinds 2019 loopt de Rijksbekostiging voor Centres of Expertise via de lumpsum van hogescholen. Elk Centre krijgt nu gemiddeld 971.000 euro per jaar vanuit hogescholen. Dat is iets minder dan de jaarlijkse één miljoen euro die de samenwerkingsverbanden eerder direct vanuit het Rijk kregen.
Met subsidies, werkveldpartners en eigen projecten, waaronder Leven Lang Ontwikkelen-activiteiten, zetten Centres of Expertise ook nog gemiddeld 1,74 miljoen euro om. De gemiddelde totaalomzet per CoE ligt daarmee op 2,84 miljoen.
In totaal investeren hogescholen jaarlijks 48,5 miljoen euro in Centres of Expertise.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
De Haagse Hogeschool en de Hogeschool van Amsterdam hebben beiden zeven Centres of Expertise. Ook de Hogeschool Arnhem Nijmegen (6), Fontys Hogeschool (4) en Avans Hogeschool (4) zetten ruim in op deze samenwerkingsverbanden.
Haal de financiering Centres of Expertise weer uit de lumpsum
Twee jaar geleden bepleitte Pieter Moerman (Katapult) nog dat de financiering van Centres of Expertise weer uit de lumpsum moet worden gehaald. Daarmee zou de inspraak en sturing van bedrijven binnen een CoE beter geborgd zijn en wordt het voor bedrijven aantrekkelijker om deel te nemen, betoogde hij.
In zijn proefschrift constateert Moerman namelijk dat de activiteiten binnen een CoE zich gemakkelijk naar de voorkeur van de sterkste partner plooien – meestal de hogeschool. Zo stuurden onderwijsinstellingen de activiteiten vaak richting het bestaande onderwijs, terwijl er bij bedrijven juist behoefte was aan Leven Lang Ontwikkelen.
“Als er te veel verantwoordelijkheid bij de bestuurders komt te liggen, krijg je die eeuwige controle-reflex van het hoger onderwijs, waardoor men niet écht buiten de gebaande paden gaat stappen”, aldus Moerman. Daarnaast zou financiering via de lumpsum een gebrek aan financiële prikkels om te presteren betekenen. “Uiteindelijk zie je, als het puntje bij het paaltje komt, dat een publiek-private samenwerking minder serieus genomen wordt als er geen echte financiële prikkels zijn.”
Overzicht van praktijkgericht onderzoek
Over het praktijkgericht onderzoek bij hogescholen mag meer en beter gecommuniceerd worden, klonk eerder al tijdens het congres van Regieorgaan SIA. “Binnen hogescholen is ongelooflijk veel kennis beschikbaar, maar die is nu vaak geïsoleerd in een paar projecten in een regio”, zei lector Marc Mobach (Hanzehogeschool) toen. “Als er in Zeeland iets heel goeds gebeurt, zouden we dat ook in Friesland of Groningen kunnen doen, maar er zijn dan wel mensen nodig die zulke projecten kunnen vinden en dat zodanig kunnen verpakken dat het door anderen gevonden wordt.”
Ook aan “een soort geverifieerde Google voor praktijkgericht onderzoek”, waar overzichtelijk is welk praktijkgericht onderzoek bij welke hogeschool wordt verricht, bleek behoefte te zijn.
Het nog in oprichting zijnde platform Publinova moet die rol deels vervullen. Voor partijen buiten het hbo heeft de Vereniging Hogescholen een Atlas Praktijkgericht Onderzoek. De Netwerkkaart van Katapult geeft zelfs een overzicht van alle publiek-private samenwerkingsvormen binnen het (hoger)beroepsonderwijs.
Nieuw geld gaat naar kwaliteit
In de nabije toekomst moeten de Centres of Expertise groeien in aantal en omvang, maar zullen nieuwe financiële middelen eerst worden ingezet om de kwaliteit te verbeteren, aldus de Vereniging Hogescholen. Daarnaast zullen de Centres of Expertise en belangrijke rol krijgen binnen de vormgeving van Professional Doctorate-trajecten en zullen de Centres intensiever samenwerken met hbo-opleidingen.
