Geloof verbreiden zonder blind te zijn voor de ander
Tijdens de Dies Natalis van de PThU in de Utrechtse Jacobikerk heeft professor dr. Benno van den Toren de leeropdracht Wereldwijde perspectieven op de lokale missionaire roeping van de Protestantse Kerk in Nederland aanvaard. De Dies is in Utrecht gehouden met het oog op de komende verhuizing van de PThU naar de Domstad.
Anglicaanse marks of mission
Van den Toren benoemt de missionaire opdracht op basis van vijf Anglicaanse ‘marks of mission’. Het betreft verkondiging, opbouw van gelovigen, dienst, gerechtigheid, en de integriteit van de schepping.
Hij signaleert dat Nederlandse christenen en voorgangers vaak aarzelen om hun geloof in het publieke domein te delen. Er is een aantal redenen voor de terughoudendheid om de betekenis van Christus breed te delen. De missionaire mindset lijkt gevoelig te zijn voor de angst het beeld te scheppen zich af te zetten tegen andere geloven.
Bovendien is in veel westerse landen religie een individuele aangelegenheid geworden, die in het privé-domein hoort. Te veel de eigen uniciteit benadrukken, beperkt echter vernieuwende inzichten. Internationale observaties bevestigen dit. Terwijl theologieën en praktijk uit andere contexten ons juist een spiegel voorhouden, aldus Van den Toren.
Verkondigen en openstaan
Hij constateert dat de relaties met religieuze en levensbeschouwelijke anderen in de westerse theologie wordt gezien als een tegenstelling tussen ‘openness en commitment’, openheid en toewijding. Hoe verkondig je het geloof, terwijl je wel open blijft staan voor de visie van anderen?
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Van den Toren kan putten uit een groot aantal persoonlijke, internationale contacten met andere geloofsgemeenschappen. Hij heeft in Maleisië ervaren dat christelijke gemeenschappen in een multireligieuze omgeving (hindoeïstisch, Boeddhistisch, Chinees en islamitisch) met grote openheid de betekenis van Christus wel kunnen delen. Ze deden dat ook nog eens vanuit een minderheidspositie.
In West-Europa lijkt een groeiend besef te ontstaan dat religieuze pluriformiteit tot een aarzeling leidt om het evangelie te delen als een boodschap die relevant is voor anderen. De relatie met religieuze en levensbeschouwelijke anderen, wordt in de westerse theologie soms gezien als een tegenstelling tussen ‘openness en commitment’. Door de auteur weergegeven als openheid en toewijding.
Verzuiling heeft secularisatie verlaat en verhevigd
Van den Toren heeft langdurig aan de Faculté de Théologie Evangélique de Bangui in de Centraal Afrikaanse Republiek gedoceerd en was daarnaast in de praktijk als missionaris lokaal werkzaam. Ook heeft hij lesgegeven in Engeland. Hij is daar jarenlang aan Wycliffe Hall verbonden geweest, een permanent Private Hall van de University of Oxford.
Door zijn ervaringen in Engeland is hij ervan overtuigd dat onze verzuiling en aansluitende ontzuiling een grote invloed heeft gehad op de Nederlandse missionaire praktijk. Door de verzuiling is de secularisatie later ingezet, maar uiteindelijk wel veel radicaler doorgevoerd. Mede daardoor is het gevoel ontstaan dat het christelijk geloof tot het verleden behoort. De verzuiling heeft er ook toe bijgedragen dat er geen traditie is opgebouwd door christenen om in gesprek te gaan over de moderne waarden in de samenleving. Zo schreven christelijke auteurs voor een christelijk publiek. Net als socialistische schrijvers hun eigen doelgroep kenden, aldus de spreker.
In het kader van de leeropdracht stelt Van den Toren zich de vraag of het excentrisch karakter van ons bestaan in de interreligieuze dialoog behulpzaam is of juist belemmerend werkt. Voor de roeping van de kerk betekent excentrisch bestaan dat de genade als grondtoon leidend is in het bestaan. Hij wil ook onderzoeken wat de betekenis is van excentriciteit van ons bestaan voor brede maatschappelijke vragen.
