‘Is het hoger onderwijs wel kritisch genoeg op ChatGPT?’

Nieuws | de redactie
21 februari 2023 | Het is veelbetekenend dat niemand ook maar de suggestie oppert om de ontwikkelingen op het gebied van AI te remmen. Dat zei Steven Dorrestijn, lector Ethiek en Technologie bij Saxion, tijdens een debat over ChatGPT en het hoger onderwijs. Microsoft ziet in het GPT-3-model juist de opmaat naar een nieuw soort economie, vertelde Rob Elsinga namens het technologiebedrijf.
Beeld: Mimi Thian

Is het hoger onderwijs nog kritisch genoeg ten aanzien van ChatGPT? “Ik zag dat het eerst insloeg als een bom, maar de laatste weken hoor ik vooral de wens om dit zo goed mogelijk te gaan gebruiken. Ik vraag me dan wel af of de kritische houding niet is ondergesneeuwd. Natuurlijk kan het straks ‘eind goed’ zijn, maar is het dan ook ‘al goed’?”, vroeg Saxion-lector Steven Dorrestijn bij aanvang van een debat over ‘Leren in tijden van ChatGPT’. 

De komst van dergelijke AI-toepassingen lijkt een ontwikkeling die niet te stoppen is. Niettemin is het opvallend dat vrijwel niemand voorstelt om tenminste te probéren het tij te keren. “Dat zegt veel”, vindt Dorrestijn. Het is tevens opmerkenswaardig dat ChatGPT een fenomeen is waarbij het nu eens niet de student maar juist de onderwijsinstelling is die zich zorgen moet maken over de invloed ervan.  

“Bij learning analytics of online proctoring is het andersom; daar rijst de vraag of wij niet te dicht op de huid van de student zitten. Nu gaat het andersom; nu staan wij erbij te kijken en vragen wij ons af welke gevolgen dit heeft voor ons.” 

Microsoft en ChatGPT 

De aangeschoven Rob Elsinga, National Technology Officer bij Microsoft Nederland, zal wellicht sowieso wat minder kritisch kijken naar ChatGPT. Microsoft zit inmiddels voor 11 miljard dollar in OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT. Toch werd ook Elsinga overdonderd door de chatbot, vertelde hij.  

“Ze hebben het behoorlijk goed stilgehouden. Ik wist wel dat we in 2019 een miljard hadden gestoken in OpenAI, en het AI-Community team bestond al, dus het was niet dat ik helemaal niets wist, maar het verraste me dat de toepassing deze kracht heeft.” 

ChatGPT is maar één van de mogelijkheden 

De aanwezige medewerkers en studenten van Saxion bleken vooral bezig met de mogelijke inzet van ChatGPT in het onderwijs en de gevaren of kansen die dat oplevert. Zo lichtten meerdere medewerkers, waaronder een voorzitter van een examencommissie en meerdere onderwijskundigen, kort toe voor welke moeilijke vragen ChatGPT hen stelt. “Sorry”, betoonde Elsinga met een kwinkslag zijn medeleven. 

“ChatGPT is eigenlijk een demo van OpenAI, een voorbeeld van wat mogelijk is”

De chatbot zelf is echter maar van beperkt belang, legde de Microsoft-man tussen de regels uit. “ChatGPT is eigenlijk een demo van OpenAI, een voorbeeld van wat mogelijk is. Het model dat eronder ligt, kan echter worden gebruikt voor allerlei applicaties – niet alleen voor taal, zoals bij ChatGPT het geval is, maar ook voor stem of beeld. Wij gaan ervan uit dat we de komende jaren dus een stroom aan nieuwe toepassingen zien.” 

Opmaat naar een nieuwe economie 

Binnen Microsoft heerst het geloof dat de economie zich richting een digitale of data-economie ontwikkelt. Kunstmatige intelligentie zal daarin een belangrijke rol spelen, verwacht het bedrijf. Nu is al goed voor te stellen hoe een taalmodel zoals ChatGPT helpt bij het verwerken van een offerte en alvast de grove lijnen van een reactie klaarzet, gaf Elsinga tijdens de bijeenkomst als voorbeeld.  

“Laatst sprak ik een bedrijf dat windparken bouwt op zee. Als die reageren op een tender van de Nederlandse overheid, moeten ze duizenden pagina’s aan documenten doorspitten. Als je daarvoor een taalmodel kunt gebruiken, kan dat enorm veel werk schelen.” 

Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.

De voorwaarden vindt u hier.

Terwijl enkele aanwezige studenten pleitten voor het gebruik van ChatGPT bij het maken van verslagen en aanwezige medewerkers zich daarbij aansloten of ertegen waarschuwden, trok de Microsoft-man wat ruimere lijnen. Hij hield een warm pleidooi voor hoger onderwijs dat studenten opleidt om de mogelijkheden op het gebied van kunstmatige intelligentie te vertalen naar nieuwe bedrijfsmodellen.  

Verantwoordelijkheden rond ChatGPT 

Een AI-model dat ook code kan schrijven, beeld kan samenstellen of stemmen kan imiteren, brengt echter gevaren met zich mee. Elsinga is een van de mensen binnen Microsoft Nederland die zich bezighouden met de invloed van opkomende technologieën op de samenleving. “Ik ben er nu zo’n anderhalf jaar mee bezig. Eerst was het iets dat in een hoekje van de organisatie lag, maar nu groeit het onderwerp enorm. We snappen allemaal heel goed wat de intended use is, maar hoe gaat het echt gebruikt worden – bijvoorbeeld als het om het verspreiden van misinformatie gaat?” 

Ook bij ICT-coöperatie SURF wordt hard nagedacht over de implicaties van AI-toepassingen zoals ChatGPT, vertelde Duuk Baten, adviseur responsible AI bij SURF en vorig jaar één van de auteurs van het rapport ‘De belofte van AI in het onderwijs’.  

“We zijn deels bezig met het blussen van dit brandje, maar we kijken tegelijkertijd wat verder vooruit. Als we de hele onderwijssector in Nederland zien, wat moeten we dan als SURF organiseren om grip te houden op deze situatie? We kunnen bijvoorbeeld lobbyen bij de overheid om zelf zo’n model te ontwikkelen en wat meer publieke regie te houden, of in Europees verband iets te proberen. We schaken dus op twee borden tegelijk.” 

Zo moet goed duidelijk zijn wie verantwoordelijk is voor de uitkomsten van het gebruik van ChatGPT, bepleitte Baten. Zo gebruikt de chatbot nu soms teksten die auteursrechtelijk beschermd zijn. “Wie is er dan verantwoordelijk voor het oneigenlijk gebruik van het intellectueel eigendom van een ander? Dat taalmodel zélf is niet verantwoordelijk; de verantwoordelijkheid ligt óf bij jou als schrijver/gebruiker, óf bij een bedrijf dat achter het taalmodel zit – in dit geval Microsoft of OpenAI.” 

Experimenteren en reguleren 

Binnen SURF is, na een oproep van bestuurders uit het hoger onderwijs, het thema ‘publieke waarden’ breed opgepakt. Timo Kos, bestuurder bij Saxion, is één van degenen die daarover hebben meegedacht. Hij deelde de overtuiging dat er nood is aan regulering. “Niet alleen nationaal, maar ook Europees en misschien wereldwijd. Dit soort technologieën bieden kansen, maar je kunt er ook een dystopisch toekomstbeeld bij bedenken – bijvoorbeeld een samenleving waar trollenlegers allerlei onjuiste informatie de wereld in sturen”, aldus Kos.  

Niettemin heeft Saxion zich nu al tot een AI-toepassing zoals ChatGPT te verhouden. “We bezien dit als een nieuwe ontwikkeling die kansen biedt en zorgen geeft”, vertelde Kos daarover. “Het roept allerlei nieuwe vragen over bijvoorbeeld toetsen op. Ik bekijk vooral hoe we als organisatie ons lerend vermogen hierin kunnen verhogen.” 

Omgaan met dit soort ontwikkelingen is een spel tussen experimenteren en begrenzen, maakte Kos duidelijk. “Je moet tegelijkertijd experimenteren en nadenken over vangrails, begrenzingen en airbags. Mooi, die technologie, maar doordenken we ook wat er gebeurt als we dat loslaten op de samenleving?” 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK