Instellingen moeten aan de slag met onverschillige studenten
Uit een recent onderzoek waarover ScienceGuide schreef, blijkt dat Nederlandse en Finse studenten over het algemeen weinig motivatie hebben om de wereld te verbeteren. In hun paper sporen de onderzoekers instellingen aan om tegenwicht te bieden aan de dominante ‘neoliberale ideologie’. Instellingen zijn verplicht om studenten maatschappelijke verantwoordelijkheid bij te brengen, zo is in 2019 nog in de wet opgenomen.
Uit een ander onderzoek van de VU blijkt dat de maatschappelijke betrokkenheid onder studenten bij Economics and Business Administration het laagst is. Ook onder geneeskundestudenten viel de maatschappelijke betrokkenheid lager uit dan verwacht. De VU en de HAN doen al hard hun best om hun studenten bewuster te maken van hun eigen perspectief en hun rol in de maatschappij.
Zelfzuchtig
De VU-onderzoekers legden een enquête voor aan ruim 1.500 studenten. De deelnemers gaven hun mening over stellingen over hun persoonlijkheid en maatschappelijke betrokkenheid (civic-mindedness). Het concept van maatschappelijke betrokkenheid werd onderverdeeld in dienstbaarheid (service motivation) en maatschappelijk zelfvertrouwen (civic efficacy). Om de dienstbaarheid te meten kregen de studenten stellingen als, ‘Ik heb carrièredoelen die verder gaan dan mijn eigenbelang’, en voor maatschappelijk zelfvertrouwen kregen zij stellingen als, ‘Ik heb het gevoel dat ik weinig kan doen om onze maatschappij te veranderen’.
Uit de enquête blijkt dat VU-studenten van de opleidingen Economie en Business Administration het laagst scoren op het gebied van dienstbaarheid. Deze studenten scoren ook lager dan gemiddeld op maatschappelijk zelfvertrouwen. Uit eerder onderzoek blijkt dat economiestudenten over het algemeen egoïstischer zijn en vaker betrokken zijn bij corruptie, schrijven de onderzoekers. Hun onderzoek wijst uit dat dit waarschijnlijk geen gevolg is van de manier waarop deze studenten worden opgeleid, maar van het feit dat zelfzuchtige mensen sneller voor een economische studie kiezen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Opvallend genoeg scoren studenten uit de geesteswetenschappen het hoogst op dienstbaarheid, nog hoger dan studenten met een studie in de gezondheidszorg. Professionals in dit veld worden juist gezien als zorgzaam, schrijven de onderzoekers. Hun onderzoek impliceert dat zorgstudenten niet voor deze studies kiezen vanuit een intrinsieke motivatie of om een maatschappelijk dienstbaar te zijn.
Leven in armoede
In het kader van maatschappelijke en persoonlijke ontwikkeling biedt de VU al een cursus aan voor bachelorstudenten, genaamd ‘Broader Mind’. “Studenten vertelden dat ze weliswaar veel leren aan de universiteit, maar ook heel veel dingen niet leerden”, vertelde Govert Buijs, onlangs op de VU Education Day. De studenten wilden werken aan vragen als: ‘Wat vind ik belangrijk in het leven?’, ‘Hoe deel ik mijn leven in?’, en ‘Hoe werk ik het best met anderen samen?’. Buijs en zijn collega’s maakten daarom een cursus waarin ze studenten helpen met reflecteren op zichzelf en hun houding tegenover anderen.
Aan het begin van de cursus kiezen de studenten welke thema’s ze willen behandelen. In twee verschillende ‘tracks’ zitten thema’s zoals ‘Success & Failure’, ‘Rebellion’, ‘Digital World’ en ‘Poverty’. Bij dat laatste onderwerp ziet Buijs regelmatig grote verschillen in perspectieven en nieuwe inzichten bij de studenten. Sommige studenten hebben persoonlijk meegemaakt hoe het is om in een arm gezin op te groeien, vertelde Buijs. Andere studenten hadden daar juist totaal geen beeld van, omdat hun ouders alles voor hen betalen.
“We analyseren het daarnaast ook als een maatschappelijke kwestie. Stel, je bent een arts of een advocaat, dan is de sociale achtergrond van je patiënt of je cliënt heel belangrijk.” Tijdens een van de bijeenkomsten simuleren de studenten de omgang met geld in een huishouden met een klein budget. De studenten moesten bijvoorbeeld keuzes maken over hun woonplaats ten opzichte van hun werk en daarin meenemen hoeveel geld ze dan moeten besteden aan woon- en reiskosten. In een andere situatie moesten ze overwegen of ze hun kind naar een verjaardag lieten gaan als ze geen geld hadden voor een cadeautje. Volgens Buijs kunnen de studenten zo even ervaren hoe het echt is om in armoede te leven.
Bijsturen
Ook de HAN richt zich op de maatschappelijke betrokkenheid van hun studenten. Onlangs werd Thomas Lans benoemd tot lector Kansrijk Ondernemen. Tijdens zijn lectorale rede pleitte hij voor een sociale opvatting van ondernemerschap. “Inmiddels zijn de maatschappelijke problemen zo groot dat ondernemingen niet langer ten koste van de maatschappij kunnen functioneren maar juist ten dienste moet staan van de maatschappij”, vertelde Lans.
Instellingen lijken bewuster te worden van de rol die ze spelen in de maatschappelijke ontwikkeling van hun studenten. De VU-onderzoekers wijzen erop dat studenten in hun opleiding nog bijgestuurd kunnen worden wat betreft hun maatschappelijke betrokkenheid. Bij het ontwikkelen van cursussen kunnen docenten ruimte overlaten voor deze onderwerpen.
