Nederlandse universiteiten dalen op vrijwel alle domeinen in de QS-ranking
De QS-ranking rangschikt universiteiten aan de hand van reputatie, citaties, H-index en internationale samenwerking. Hoewel individuele Nederlandse opleidingen hier en daar nog wel stijgen, zoals sommige bestuurders en communicatieafdelingen van universiteiten trots laten weten, is er grosso modo een achteruitgang op vrijwel alle domeinen. Op het gebied van natuurwetenschappen weten de universiteiten van Delft, Leiden, Utrecht, Groningen en Wageningen zich nog te verbeteren. Op alle andere domeinen, zoals sociale wetenschappen, gezondheidszorg en techniek, laten de Nederlandse universiteiten een daling zien.
Delft blijft toonaangevend
In de categorie ‘engineering’ is de TU Delft wereldwijd nog steeds toonaangevend, hoewel die van plaats 10 naar plaats 13 zakt. De Universiteit Eindhoven daalt van plaats 58 naar 78 en de Universiteit Twente valt nu buiten de top-100 op plaats 129, waar zij vorig jaar nog op 96 stonden.
Bij de Geesteswetenschappen is een soortgelijk beeld te zien. De hoogst genoteerde instelling, de UvA, daalt van plaats 21 naar 29. Alleen de Universiteit Maastricht weet zich te handhaven, op een plaats binnen een bereik van 401-450. De TU Delft, die vernieuwend en interdisciplinair onderzoek doet op het gebied van de geesteswetenschappen, weet zelfs een plek te winnen en klimt van 74 naar 73.
De UvA het FC Bayern München onder de Nederlandse universiteiten
In de categorie ‘Life Sciences’, waar Nederlandse universiteiten het best presteren met zes universiteiten in de top-100, is ook een daling te zien en ook is dit een meerjarige ontwikkeling. Vijf jaar geleden stonden acht universiteiten in de top-100, nu zes. Ook hier presteert de UvA weer als beste en is die gestegen van plaats 68 naar plaats 61. Overigens, de UvA lijkt op dit punt het FC Bayern München te worden onder de Nederlandse universiteiten, langjarig op eenzame hoogte: op drie van de vijf domeinen presteert de UvA al jaren het beste.
Deze daling hoeft geen probleem te zijn volgens Nederlandse universiteiten. Uit het recent verschenen jaarverslag van Erkennen en Waarderen blijkt dat er inmiddels een werkgroep is samengesteld om dit onderwerp verder uit te diepen. In de politiek is namelijk discussie ontstaan of het Erkennen en Waarderen-programma niet op gespannen voet staat met de indicatoren van de meeste rankings, zoals publicaties en citaties.
Rankings hebben invloed op universitair beleid
De expertgroep stelt dat de rankings vooral gebruikt worden door internationale studenten en wetenschappelijk talent. De expertgroep verwacht tevens niet dat E&W een grote invloed zal hebben op de positie van Nederlandse universiteiten op de rankings. Een belangrijke conclusie is wel dat rankings invloed hebben op het universitair beleid en dat ze relevant blijven juist doordat universiteiten deze beïnvloeding toelaten.
Ook constateert de expertgroep dat rankings geen betrouwbare meetlat zijn voor kwaliteit. Wel zijn er zorgen bij de expertgroep dat de rankings de implementatie van Erkennen en Waarderen kunnen hinderen. Individuele wetenschappers en universiteiten worden nog altijd aangespoord om een publicatie-strategie te volgen die vooral de positie van de instelling op de rankings verbetert.
Cultuurverandering is een hele uitdaging
Dit vraagt dus om een hele cultuurverandering, zo stelt de expertgroep vast. “Het realiseren van zo’n cultuurverandering is een significante uitdaging. Het vereist internationale samenwerking tussen organisaties die gezamenlijke maar soms ook deels tegengestelde belangen hebben.”
De cultuurverandering die de expertgroep voor ogen staat, kan worden gezien als onderdeel van een bredere cultuurverandering waarin academische instellingen richting nieuwe manieren van Erkennen & Waarderen bewegen en steeds meer aandacht voor Open Science hebben. Ook is de hoop dat er in Europa eveneens een andere blik ontstaat op de rol van de rankings.
