Pieter Omtzigt waarschuwt universiteitsbestuurders over internationalisering
Binnenkort stuurt de minister zijn langverwachte brief over de internationalisering van het hoger onderwijs naar de Kamer. Dat kan weleens de belangrijkste brief uit zijn nog prille politieke carrière zijn; de inhoud zal in verregaande mate bepalen hoe ons hoger onderwijs zich de komende jaren zal ontwikkelen. Vooralsnog is echter onduidelijk wat het hoger onderwijs kan verwachten, hoewel Robbert Dijkgraaf eerder liet doorschemeren een uitzondering te overwegen voor grensregio’s.
Nog steeds geen reactie
Tijdens een recent Kamerdebat, aangevraagd omdat de minister wat dubbelzinnig was over de al dan niet toegestane werving van internationale studenten door hogescholen en universiteiten, wist Kamerlid Pieter Omtzigt een Kamermeerderheid te krijgen voor een motie die stelt dat het Nederlands als voertaal moet worden gehandhaafd – wat conform de wet is. Tijdens de stemming vroeg Omtzigt de minister om binnen een week te zeggen hoe hij deze motie gaat uitvoeren.
Nu, vier weken later, is er nog steeds geen antwoord van de minister. Omtzigt is daarom maar in de pen geklommen om Kamervragen te stellen. Allereerst vraagt hij waar de reactie van de minister blijft en hoe de minister denkt deze motie uit te gaan voeren. Er zit immers haast achter, zo laat de parlementaire eenpitter aan ScienceGuide weten. “Als je vraagt om binnen een week een reactie te krijgen, dan moet die er ook komen; zo liggen de verhoudingen.”
Wij zijn de wetsgeschiedenis ingedoken
Voor zijn uitvoerige set aan Kamervragen heeft Omtzigt de wetsgeschiedenis erbij gepakt, die teruggaat tot de jaren negentig van de vorige eeuw, en hij heeft onder andere eerdere stukken van WHW-expert Peter Kwikkers geciteerd. Die moeten aantonen dat de wet nu niet wordt uitgevoerd en gehandhaafd. “Wij zijn diep de wetsgeschiedenis ingedoken, en die is vrij duidelijk. Er moet een dwingende reden zijn om onderwijs in het Engels te geven. Jezelf verschuilen achter het argument dat de wet nu niet duidelijk is, is geen optie. De wetsgeschiedenis is heel helder: er moet worden lesgegeven in het Nederlands, punt. Hoe duidelijk wil je het hebben?”
Het argument dat het extracurriculair bevorderen van het Nederlands via taalcentra en trainingen dan voldoende is, ook door de minister gebruikt, gaat er bij Omtzigt niet in. “Nederlandse taalcursussen voor buitenlandse studenten, of voor Nederlandse studenten die alleen maar in het Engels leskrijgen, voldoen dan echt niet. Het verbaasde me dan ook dat de minister dat beweerde tijdens het debat.”
Er is nu een Kamermeerderheid
De politiek draait voor een belangrijk deel om goed kunnen tellen. Er tekent zich een meerderheid af die strenger wil ingrijpen, zo stelt Omtzigt vast. “En lange tijd waren het alleen de SP, het CDA en de PVV, maar nu zijn ook de VVD en een aantal kleinere partijen aan boord gekomen.”
Overigens herhaalt Omtzigt het betoog dat hij in de Kamer hield: dit betekent niet dat de politiek aan micromanagement moet doen. “Je wilt niet als Kamer per opleiding gaan bepalen waar Engels als voertaal gebruikt mag worden. Als blijkt dat er bij Lucht- en Ruimtevaart een hoge uitzondering gemaakt moet worden, dan gaan wij daar als Kamer toch niet over debatteren?”
Ook als je drie jaar gastdocent bent?
Dat geldt ook de vraag wanneer een gastcollege echt een gastcollege is. “Daar kan ik ook honderd varianten op bedenken. Een Nobelprijswinnaar die een college komt geven? Natuurlijk is dat een gastcollege – maar hoe zit het als iemand drie jaar gastdocent is bij de universiteit? Als op een gegeven moment hele opleidingen Psychologie in het Engels zijn, dan zeg ik: ‘kom op, dat kan niet’.”
Volgens Omtzigt legt de mate van internationalisering op dit moment te veel druk op het hoger onderwijs. Zo komen er veel meer studenten naar Nederland dan dat Nederlandse studenten naar het buitenland gaan. “De verhoudingen zijn helemaal zoek. Ik pleit echt niet voor een 1-op1-beleid. Als je mijn CV kent, weet je dat ik in Italië heb gestudeerd, in Engeland en in Kopenhagen. Ik heb heb zelfs niet eens in Nederland gestudeerd. Je zult van mij dus ook geen betoog horen dat iedereen maar in eigen land moet studeren.”
In Twente was men niet blij
Hoe kijken de hoger onderwijsinstellingen in zijn omgeving naar zijn kritiek op de internationalisering? “Die waren niet enthousiast,” vertelt Omtzigt, “maar ik heb een publiek belang te dienen. Dat zeg ik ook al tien jaar tegen de hoger onderwijsbestuurders hier in Twente. De UTwente was not amused, bij Saxion waren ze ook niet blij met mijn motie. Docenten van Saxion, die zijn het overigens wel met mij eens; ook bij de Utwente zijn er docenten die het met mij eens zijn.”
“Ik vind het echt van de zotte dat wij in Twente buitenlandse studenten van over de hele wereld aantrekken, maar dat studenten uit Twente na de afschaffing van de uitwonendenbeurs hier geen Rechten of Economie konden studeren in eigen taal.”
Wat is nu onze kerntaak?
In zijn omgeving kent hij vwo-gediplomeerden die toch maar kozen voor een opleiding bij hogeschool Saxion omdat zij geen grote schuld wilden opbouwen door op kamers te gaan, zo legt het Twentse Kamerlid uit. “Tegelijkertijd hebben we een universiteit in Twente die wereldwijd studenten werft. Dan denk ik: wat is nu onze kerntaak? Gaan we de Bulgaarse of Italiaanse middenklasse nog meer bevoordelen dan nu?”
Wie in Nijmegen of Groningen woont, kan prima Economie studeren en thuis blijven wonen. “Als je in Twente woont, dan kan dat niet. Als je hier in Twente woont, moet je naar de VU; daar kun je vanuit Enschede rechtstreeks met de trein naartoe. Dat gaat nu ook een beetje de goede kant op met de nieuwe samenwerking met de VU”, zo stelt hij tevreden vast.
Dat is vragen om ellende
De nieuwe basisbeurs, die onder voorwaarden ook beschikbaar wordt voor buitenlandse studenten, zal het probleem rondom de instroom alleen maar verergeren, vreest Omtzigt. “Dat is vragen om ellende. Wij gaan grote groepen Italianen, Roemenen en Bulgaren krijgen die erachter komen dat ze in aanmerking komen voor een Nederlandse basisbeurs. Ik zie andere landen dit niet doen.”
Op de vraag hoe dit gestopt kan worden, is het antwoord van Omtzigt helder. “Dit krijg je waterdicht door studies gewoon weer in het Nederlands te verzorgen.”
Wie echt reden heeft om zich voor langere tijd in Nederland te vestigen, zal met Omtzigt geen moeilijkheden krijgen, benadrukt hij. “Kom dan lekker hier naartoe, dan krijg je nog een beurs ook. Doe je dat niet, en vertrek je weer na je studie, dan zijn we alleen bezig met het subsidiëren van de Roemeense, Italiaanse en Bulgaarse middenklasse. Dat kan niet de bedoeling van zijn het publieke geld dat wij aan het hoger onderwijs geven.”
Straks is onze enige hoop nog de woningnood
Daarom zit er heel veel haast achter deze motie, zegt het Kamerlid uit Enschede. “Anders komen we van een heel koude kermis thuis, en komen universiteiten waarschijnlijk op hun knieën naar Den Haag. Onze enige hoop is dan de woningnood waardoor die buitenlandse studenten hier geen kamer weten te vinden; maar dat is toch niet hoe je beleid moet willen maken?”
Het stoort Omtzigt enorm dat de overheid het schip op verschillende dossiers door de wal laat keren. “Als deze motie niet wordt uitgevoerd, dreigt dat ook hier weer te gebeuren. Ik hoop dat die universiteitsbestuurders dat tijdig inzien. Daar ben ik echter nog niet helemaal gerust op; daarom spreek ik jou nu ook.”
