‘Studenten leren belangrijke vaardigheden nu vooral buiten opleiding’
Het onderwijs aan universiteiten bereidt studenten onvoldoende voor op maatschappelijke rollen buiten de universiteit. Dat vertelde Edwin van Meerkerk tijdens de Onderwijsdagen van de HAN, de Radboud, het Radboud UMC en ROC Nijmegen. Van Meerkerk, UHD bij het departement Moderne Talen en Culturen van de Radboud Universiteit en lector aan ArtEZ Hogeschool voor de kunsten, is ‘Leadership fellow’ in een Comenius-programma voor onderwijsinnovatie, ‘Hoger onderwijs voor duurzaamheid’ geheten.
“Bij duurzaamheid in het onderwijs gaat het om andere zaken dan de ‘groene duurzaamheid’ waaraan veel mensen waarschijnlijk denken”, legde hij uit. Het feit dat de Verenigde Naties maar liefst zeventien Social Development Goals (SDGs) hebben geformuleerd, toont volgens Van Meerkerk dat de maatschappelijke problemen diverser zijn.
“Je kunt van studenten niet verwachten dat ze na afloop van de opleiding op al die terreinen thuis zullen zijn, maar toch zullen ze bij hun rol als academicus in de samenleving moeten kunnen omgaan met de verbanden tussen die uitdagingen. Ze moeten het probleem waarvoor zij ogenschijnlijk zijn opgeleid niet als enige probleem zien, want dan creëer je meer problemen dan je oplost.”
Studenten leren dit vooral buiten de opleiding
Niet de precieze inhoud van het onderwijs, vooral de competenties die studenten aanleren kunnen dat bewerkstelligen. “Het gaat om de manier waarop ze leren, waarop ze omgaan met informatie, de manier waarop ze zelf nieuwe inzichten produceren, delen en ontwikkelen. Dat zijn competenties die losstaan van de inhoud van de opleiding.”
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Ironisch genoeg leren studenten die competenties nu vooral buiten de opleiding, ziet Van Meerkerk. “Als universiteit hebben we het op open dagen veel over de kritische academicus die in staat is complexe problemen vanuit verschillende perspectieven te behandelen. Uit onderzoek naar academisch onderwijs zie je echter dat dit maar heel beperkt gebeurt. Als studenten dit soort competenties aanleren, gebeurt dat ofwel per toeval ofwel bij een studievereniging, sportvereniging of bijbaan. Als we de ontwikkeling van die competenties zo belangrijk vinden, moeten we dat duidelijker maken in ons onderwijs.”
Dit moeten we niet aan het toeval overlaten
Lisa Westerveld, Kamerlid voor GroenLinks en oud-student van de Radboud Universiteit, weet uit eigen ervaring dat studenten veel kunnen leren buitenom het onderwijs. “Door mijn werk in de Tweede Kamer besef ik steeds beter wat ik heb geleerd tijdens mijn studietijd”, vertelde ze. “Zo was ik actief bij studentenvakbond AKKU en in de medezeggenschap, wat een heel mooie aanvulling was op mijn studie. Bij een studie Filosofie leer je dat er veel verschillende manieren zijn om naar de wereld te kijken; bij de studentenvakbond en de medezeggenschap leerde ik dat ook in de praktijk te gebruiken – bijvoorbeeld tijdens flinke discussies met het college van bestuur, of tijdens het actievoeren. Dat leer je makkelijker in de praktijk dan binnen de studie.”
Het is binnen universiteiten echter moeilijk geworden om uit het keurslijf van kennisverwerving en nominale studieduur te stappen, weet Van Meerkerk. Dat heeft deels te maken met de werkdruk bij docenten, die daardoor minder tijd hebben om op hun onderwijs te reflecteren. Daarnaast hebben medewerkers van universiteiten vaak zelf op een succesvolle manier hun opleiding doorlopen.
“Op dit moment bespreken we te weinig hoe we de grote groep studenten die niet eens aan de universiteit zou willen werken, toch kunnen meenemen in die academische ontwikkeling – en niet alleen studenten bij wie dat vanzelf gaat, bijvoorbeeld omdat ze uit een milieu komen waarbij hen dat van jongs af aan is meegegeven. Ook die andere studenten moeten dit meekrijgen; dat moeten we niet aan het toeval overlaten, bijvoorbeeld doordat ze toevallig bij de juiste studentenvereniging terechtkomen.”
Systeem nu niet gericht op vrije ontwikkeling studenten
Studenten moeten daarbij zelf ook ruimte krijgen om hun weg te zoeken – iets waarin de huidige wet- en regelgeving moeilijk voorziet, zei Westerveld. “Als student kreeg ik alle medewerking van docenten en studiebegeleiders om naast mijn studie actief te zijn. Gezien het bekostigingsmodel, dat gericht is op afstuderen binnen de nominale studieduur, was ik echter heel slecht voor de statistieken. We willen dat studenten de tijd hebben om zichzelf te ontdekken, maar onze wet- en regelgeving is daar helemaal niet op ingericht.”
De keynote van Westerveld, waarin ze ingaat op politiek wensdenken, is hier te bekijken.
