Wereldwijde mobiliteit onder vrouwelijke wetenschappers versnelt
Internationale mobiliteit wordt steeds meer erkend als een strategie voor wetenschappers om hun professionele netwerken uit te breiden en dat kan helpen om de genderkloof in academische carrières te verkleinen. Met behulp van bibliometrische gegevens van meer dan 33 miljoen Scopus-publicaties schetsen onderzoekers van het Duitse Max Planck Instituut en de Universiteit van Oxford een wereldwijd beeld van genderpatronen in transnationale mobiliteit van 1998 tot 2017.
Vrouwen blijven geconfronteerd met barrières
In de afgelopen 50 jaar boekten vrouwen enorme vooruitgang in het wetenschappelijke werkveld, onder andere op het gebied van technologie, engineering en wiskunde. Desondanks worden vrouwen nog steeds geconfronteerd met barrières om deel te nemen, erkenning te krijgen en vooruitgang te boeken in de wetenschappelijke arena. Ondertussen wordt in het huidige tijdperk van globalisering internationale mobiliteit steeds meer erkend als een belangrijke strategie voor wetenschappers die deel willen nemen aan wereldwijde netwerken en samenwerkingen om hun carrière te bevorderen.
Hoewel de populatie van vrouwelijke wetenschappers en academici meer dan verdubbelde sinds 1993 en er een breed scala aan programma’s is gelanceerd ter bevordering van gendergelijkheid in de academische wereld, blijven genderongelijkheden bestaan in bijna alle facetten van de academie. In 2016 bekleedden vrouwelijke onderzoekers 41 procent van de academische posities in de 28 landen van de Europese Unie. In veel Europese landen, waaronder Nederland en Duitsland, vervulden vrouwen echter minder dan één op de vijf senior academische posities.
De genderkloof wordt snel kleiner
De onderzoekers constateren dat vrouwelijke wetenschappers nog steeds ondervertegenwoordigd zijn in internationaal mobiele onderzoekers en over kortere afstanden migreerden. Echter, deze genderkloof kromp sneller dan de genderkloof in de algehele populatie van onderzoekers. Wereldwijd werden de herkomst- en bestemmingslanden van zowel vrouwelijke als mannelijke mobiele onderzoekers steeds diverser, wat erop wijst dat wetenschappelijke migratie minder ongelijk is geworden en meer geglobaliseerd is.
Deze analyse onthulde een genderkloof in het voordeel van mannen onder alle gepubliceerde onderzoekers en een nog grotere genderkloof bij internationaal mobiele onderzoekers. Echter, het tempo van de toename van vrouwelijke vertegenwoordiging onder wereldwijd mobiele onderzoekers overtrof het tempo van de toename onder alle wetenschappers, wat suggereert dat vrouwelijke onderzoekers over de onderzoeksperiode heen, in zowel absolute als relatieve termen, meer internationaal mobiel zijn geworden.
Toenemende feminisering
Deze trends wijzen op bredere patronen van toenemende feminisering van internationale migratie voor wereldwijde wetenschappelijke migratie, een specifiek type van hooggeschoolde mobiliteit. De algemene afname van transport- en communicatiekosten, samen met de toegenomen internationale samenwerking tussen universiteiten, heeft waarschijnlijk bijgedragen aan een toename van kennisverspreiding binnen een meer gebalanceerd wetenschapssysteem in een mondiale context.
De veelbelovende trend van het dichten van de genderkloof suggereert dat gerichte beurzen en fellowship-programma’s – gefinancierd door overheden, multilaterale organisaties en private stichtingen – vrouwen hebben geholpen hun academische carrière door middel van verhuizing enigszins te bevorderen.
Echter, door andere factoren, zoals verhuizing om gezinsredenen, worden vrouwelijke onderzoekers vaker tot migratie gedwongen, of ze worden als niet-verplaatsbaar beschouwd en uitgesloten van de selectiepool. Daarom kunnen de verhuisbeslissingen van vrouwelijke wetenschappers niet altijd worden toegeschreven aan hun individuele motivaties voor carrièreontwikkeling.
