Beschadigde minister wil meer regie bij de lerarenopleidingen
Waar Dijkgraaf nog wat weifelend en afwachtend zijn ministerschap doorloopt, daar heeft zijn VVD-collega voor primair en voortgezet onderwijs er meer de wind onder. Dit blijkt ook weer uit de meest recente visiebrief over de grote hervormingen in het onderwijs die Wiersma wil doorvoeren.
Slaande deuren en huilende ambtenaren
Voor al die daadkracht wordt wel een prijs betaald door de ambtenaren van OCW. Minister Wiersma sloeg met deuren, schreeuwde en bracht ambtenaren tot tranen, zo bericht de Telegraaf. Vooral veel jonge en beginnende ambtenaren moesten het ontgelden. Voor minister Dijkgraaf is dit een vervelende haar in de soep, omdat hij zeer binnenkort met zijn visiebrief over sociale veiligheid in het hoger onderwijs en onderzoek komt.
Afgelopen weekend zei Dijkgraaf nog in de Balie dat er een cultuurverandering nodig is in de wetenschap om van deze giftige en onveilige cultuur af te komen, waar vooral jonge onderzoekers het slachtoffer van zijn. Als ambtenaren maanden later – nadat Wiersma zelf zegt dat hij zijn houding heeft aangepast en beterschap heeft beloofd – toch het wangedrag van de minister aan de Telegraaf melden, dan doet dat wel iets met de geloofwaardigheid van het OCW-beleid rondom sociale veiligheid.
Het is de vraag of Wiersma nog de tijd krijgt om zijn veelbelovende agenda uit te voeren. Hij wil meer grip krijgen op de uitgaven voor onderwijs en de verantwoordelijkheid voor het onderwijs weer meer terugleggen bij het ministerie in plaats van bij de besturen en de koepels.
In de maand april doet ScienceGuide onderzoek naar de ervaringen met en opvattingen over het Erkennen en Waarderen-programma. Alle wetenschappers van universiteiten en kennisinstellingen worden uitgenodigd de enquête in te vullen. Klik hier voor de enquête (en hier voor de Engelstalige versie).
Wat autonomie en vrijheid heet, is eigenlijk de boel aan zijn lot overlaten en dat moet anders, zo zegt Wiersma. De kansenongelijkheid is immers alleen maar toegenomen de afgelopen twintig jaar. Tot die conclusie komt de minister na een kritisch Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO), waarbij gekeken wordt hoe het beleid beter vormgegeven kan worden. Wiersma wil daarbij samen met zijn collega Dijkgraaf ook expliciet kijken naar de lerarenopleidingen.
Een actievere houding van de overheid
De opleidingen voor leraren zijn te versnipperden reageren te traag op nieuwe ontwikkelingen, zo staat in het IBO. De overheid moet meer sturen op wat aankomende leraren leren op een lerarenopleiding. Voor het optimaliseren van de samenwerking tussen beroepsgroep, besturen, lerarenopleidingen en het ministerie past ook een actievere opstelling van de overheid ten aanzien van de verwachtingen aan leraren en hun opleiding.
Zorgwekkend is zo bezien dat lerarenopleiders hun studenten bij afstuderen lang niet altijd startbekwaam achten wat betreft onderdelen van de vakdidactische vaardigheden in taal- en rekenonderwijs, noch qua taal- en rekenvaardigheden van de studenten zelf, zo staat in het IBO.
Meer regie is gewenst
Een betrokken rol voor de overheid bij de lerarenopleiding is daarom passend, zegt Wiersma in zijn brief, die bij docenten enthousiast ontvangen is en bij de koepels VO-raad en PO-Raad tot grote kinnesinne heeft geleid. “We delen de conclusie van het IBO dat meer regie vanuit de overheid gewenst is om samenhang te versterken, focus aan te brengen en daarmee ontwikkeling te versnellen ten aanzien van het lerarenbeleid. De leraar is namelijk bepalend voor de kwaliteit van het onderwijs”, zo stelt Wiersma in zijn brief aan de Kamer.
Om tot betere afstemming en regie te komen wordt een nieuw gremium ingesteld. “In een in te richten curriculumberaad stemmen we af wat in de initiële lerarenopleidingen thuishoort, en hoe nieuwe inzichten en behoeftes vanuit werkveld of maatschappij gestructureerd in te bedden zijn in lerarenopleidingen, inductietrajecten en professionalisering. Belangrijke ingrediënten voor dit overleg komen vanuit verschillende invalshoeken.”
Landelijk kennis- en coördinatiecentrum
Daarbij komt ook meer aandacht voor basisvaardigheden, zo zegt de minister voor primair en voortgezet onderwijs. “De lerarenopleidingen herijken de kennisbases, aansluitend op de kerndoelen en examenprogramma’s in het funderend onderwijs en ontwikkelen een raamplan voor alle lerarenopleidingen. Hiermee stellen we heldere landelijke kaders voor de kwaliteit waarbij we extra aandacht hebben voor de basisvaardigheden. Daarbij onderzoeken we de mogelijkheid om de kennisontwikkeling te versterken en samenwerking op het niveau van lerarenopleiders en onderzoekers landelijk te borgen, in een landelijk kennis- en coördinatiecentrum.”
Het centrum legt verantwoording af over de uitvoering van de opdracht en waar nodig kan het Rijk de opdracht aanpassen, beperken of uitbreiden. Het centrum stelt experts van hogescholen en universiteiten en andere relevante partijen in het onderwijs aan, en laat hen samen opleidingskaders en landelijke instrumenten voor kennisdeling ontwikkelen.
Minister kan meer samenhangend sturen
Via het landelijk coördinatiecentrum en het curriculumberaad kan de minister als opdrachtgever meer samenhangend sturen op het proces van vernieuwing van de inhoud en het niveau van de lerarenopleidingen, inductie en daaraan verbonden voortgaande professionaliseringsmogelijkheden, zo staat in het IBO-rapport.
Het IBO stelt voor om het curriculum van de lerarenopleiding ook wettelijk vast te leggen. Zo sturen de lerarenopleidingen niet zelf op de inhoud, maar het Rijk. Het voordeel hiervan is dat het meer rust en duidelijkheid geeft voor scholen, leraren en lerarenopleidingen.
Waar men nog niet uit is, is of er een landelijk verplicht curriculum moet komen voor de lerarenopleiding. Dit wordt overgelaten wordt aan minister Dijkgraaf. “Het IBO oppert om ook te kijken naar een landelijk verplicht curriculum voor lerarenopleidingen. In aanvulling op de maatregelen in het werkplan verkent de minister van OCW de komende maanden of andere vormen van regie meerwaarde kunnen hebben voor de kwaliteit van de lerarenopleidingen, rekening houdend met de uitgangspunten en context van het stelsel voor hoger onderwijs en de wensen van besturen en vak- en beroepsorganisaties.”
