Duitse hogescholen verwelkomen internationale studenten wel
In het positiepaper ‘Internationale studenten als vakkrachten van morgen’ schetst DAAD de nood aan buitenlandse beroepsopgeleiden. Net als in de EU en wereldwijd stijgt de behoefte aan vaklui in Duitsland, met een verwacht tekort in 2026 van 240.000 werklieden. Tegelijkertijd is er, evenals in Nederland, een terugloop onder binnenlandse studenten bij beroepsopleidingen. Voor de Bondsregering is de beste oplossing om meer internationale studenten in het beroeps- en hoger onderwijs te lokken en te behouden, aldus DAAD.
Plan om internationale studenten in Duitsland te houden
Duitsland is na de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië het op drie na populairst als gastland voor studenten. De voorbije tien jaar is het aantal internationale studenten in Duitsland gestegen van 42.000 naar 75.000 per jaar, met jaarlijks zo’n 50.000 afgestudeerden. Hiervan volgt ruim 50 procent een technische of natuurwetenschappelijke opleiding; circa 40 procent volgt een opleiding tot ingenieur. Velen van hen kiezen Duitsland vanwege de academische kwaliteit en de studieomstandigheden, of willen er blijven door de beroepsperspectieven.
“Hogescholen zijn migratiemagneten en -motoren voor de aanwas van vakkrachten” – DAAD
Niettemin is de uitval onder deze groep veel hoger dan bij Duitse studenten. Tijdens de studie valt zo’n 45 procent van de internationale bachelor- en zo’n 31 procent van de masterstudenten uit. Ook blijkt tien jaar na aankomst nog slechts een derde van hen in Duitsland te werken. DAAD wil die situatie met hulp van politiek, hbo en het bedrijfsleven verbeteren. Hiertoe benoemt het drie pijlers van succes: studentenwerving, studievoortgang en arbeidsmarktaansluiting.
Succespijlers
Qua studentenwerving wil DAAD de aantrekkelijkheid van het Duitse studieaanbod verhogen. Dat aanbod moet dan ook meer Engelstalig worden, in grote tegenstelling tot het streven in Nederland. Internationale studenten dienen wel Duits te leren tijdens hun verblijf, of liever nog daaraan voorafgaand middels een digitaal oriëntatieaanbod. Tevens moeten buitenlandse kwalificaties beter erkend worden, waarbij persoonlijke interesse zwaarder moet wegen dan vooropleiding. Ook kan het visumproces eenvoudiger, en moet de toekenning van beurzen kansengelijkheid en excellentie verder bevorderen.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Voor de verhoging van studiesucces zet DAAD in op ondersteuningsaanbod, (digitale) Welcome Centres en sociaalpsychologische integratie van internationale studenten. Zo combineert men de aanpak van internationalisering en diversiteit. Ook moet iedere hogeschool nu een Internationaal Career Centre en een digitaal alumniportal krijgen, zodat de student journey van de opleiding tot het langdurig verblijf in Duitsland voorspoediger verloopt.
De aansluiting op de arbeidsmarkt kan profiteren van de eerdergenoemde cursussen Duits. Hierbij is het tegenstrijdig dat deze juist van belang zijn voor Engelstalige opleidingen, die eerder nog werden bevorderd. De Duitse middenstand blijkt echter toch aan de thuistaal te hechten. Als tegenprestatie kan het bedrijfsleven zelf investeren in taalcursussen, maar ook in practica, stages en studiebeurzen. Dit baat ook de arbeidsmarktrelevantie van competenties. Tevens wordt voorkomen dat promovendi en postdocs Duitsland ontvluchten, aangezien slechts 7 procent van de professoren internationaal is.
Eerlijke migratie?
In tegenstelling tot andere landen is Duitsland zich wel bewust van de internationale studiecontext. Zo zoekt het aansluiting bij de Talent Partnerships van de Europese Commmissie. DAAD zegt verantwoordelijkheid te nemen ten opzichte van het globale zuiden door het onderschrijven van eerlijke migratie. De Duitse marketing en agendering van internationalisering moet niet leiden tot een brain drain in arme landen. DAAD beoogt een win-win-winsituatie, waarbij het individu wint aan beroepsperspectief, Duitsland aan vakmensen en het herkomstland aan internationaal netwerk.
Tegelijkertijd klinkt het nodige opportunisme door in de Duitse doelstellingen. Zo blijkt het netwerk voor het land van herkomst vooral te bestaan uit Duitse multinationals en partnerschappen. Ook wordt gewag gemaakt van tweerichtingsverkeer tussen Duitsland en het buitenland, maar dat geldt pas na een Duits verblijf van tien jaar, als de migratiecijfers niet meer meetellen. Ten slotte is de wederkerigheid volgens DAAD ook geborgd als de internationale vaklui geld overmaken aan het thuisfront.
“De versterking van opleidingscapaciteiten in partnerlanden vormt een kernaspect van een integraal en globaal vakkrachtconcept voor Duitsland” – DAAD
In dit internationaliseringsproces ziet DAAD voor zichzelf een rol als bemiddelaar tussen politiek, hbo en bedrijfsleven. Qua eerlijke migratie wil het werken aan een expatnetwerk, dat uitwisselingen tussen Duitse en internationale contacten kan faciliteren. Hiertoe kan tevens een alumniportal van nut zijn. Ook voorziet DAAD een behoefte aan beurzen voor internationalisering, bijvoorbeeld ten behoeve van studentvluchtelingen. Verder wil het de vooropleidingen van internationale studenten beter erkennen en waarderen.
Microcredentials in Duitsland
Over dit onderwerp van kwalificaties gaat ook een ander onderzoek van DAAD naar zogenoemde microcredentials. Dit zijn kleine leereenheden van doorgaans tussen de 1 en 5 ECTS. Na aanbeveling van de Europese Commissie is het aanbod hiervan in een jaar tijd sterk gestegen: van 20 procent in 2022 tot 34,5 procent in 2023. De interesse om in de toekomst microcredentials aan te bieden nam toe van 43,9 procent naar 59,7 procent. Meer theoretisch ingestelde instituten toonden nog sterkere stijgingen: in 2023 had 54,3 procent van hen aanbod en 78,2 procent interesse.
Opvallend genoeg was er bij hogescholen in de kunst en de muziek geheel geen aanbod of interesse. Voor andere hogescholen lag de motivatie in het bieden van wetenschappelijke vervolgopleidingen, het bevorderen van internationalisering of mobiliteit en – in mindere mate – het ondersteunen van een leven lang leren. Voor DAAD bestaat het nut van de microcredentials vooral in de gelijkheid, erkenning en kwaliteitsgarantie van opleidingen binnen de Europese hogeronderwijsruimte.
