Kabinet ziet af van meerjarige verhoging basisbeurs
Uit de voorjaarsnota blijkt dat “het geld van studenten”, zoals de minister dat noemt, wordt gebruikt om de staatsschuld te lenigen. Er was echter beloofd dat dit geld zou worden ingezet om de basisbeurs nog twee jaar langer met 165 euro per maand te verhogen.
Verhogen van de basisbeurs
Met de invoering van de basisbeurs is besloten om de korting op het collegegeld in het eerste studiejaar af te schaffen. Voor zorgopleidingen en lerarenopleidingen betrof dit zelfs de eerste twee jaar. Een deel van deze opbrengsten is gebruikt om de aanvullende beurs uit te breiden. Een deel van dit geld zou echter ook gebruikt worden om de tijdelijke koopkrachtmaatregelen van het kabinet te verlengen – bijvoorbeeld de verhoging van de basisbeurs voor het jaar 2023-2024.
Op initiatief van coalitiepartijen CDA, D66 en CU heeft de Kamer de minister gevraagd een deel van het vrijvallende bedrag van deze bezuiniging te gebruiken om niet alleen in 2023-2024 de basisbeurs tijdelijk te verhogen, maar daar bovenop ook in de twee daaropvolgende jaren. Het was de hoge inflatie die de partijen daartoe bewoog. Dat laatste blijkt nu niet door te gaan en de verhoging blijft daarmee beperkt tot 1 jaar.
Al bij het bespreken van de hoofdlijnen van de basisbeurs vorig jaar april, zei minister Dijkgraaf op het voorstel van het CDA dat het geld dat vrijkomt door de afschaffing van de halvering van het collegegeld terug moet vloeien naar studenten. “Als je van dat instrument gebruik zou willen maken, dan moet dat naar mijn mening absoluut 100% naar de studenten terugvloeien,” zo zei de minister.
Ik heb zeer scherp de wens van de Kamer op het netvlies
De minister heeft ook tijdens de begrotingsbehandeling in november toegezegd dat hij zich bij de behandeling van de voorjaarsnota zou inzetten om de vrijgevallen middelen te gebruiken voor die verlengde verhoging. Het geld was tenslotte van de studenten, zo zei de minister. “Ik heb zeer scherp op mijn netvlies dat de Kamer een duidelijke opdracht heeft gegeven: het geld dat beschikbaar is gekomen door de halvering van het collegegeld, is van de studenten en moet ook bij hen blijven.”
Paul van Meenen (D66) vond deze toezegging echter niet genoeg en diende een motie in om de verhoging formeel vast te leggen. Dat vond de minister net te ver gaan. “Bij de voorjaarsbesluitvorming is mijn inzet dan ook om de middelen waarnaar in deze motie wordt verwezen, op die manier te besteden. Ik dank uw Kamer dus voor dit verzoek en beschouw dit als een belangrijke steun in de rug bij de integrale afwegingen waar het kabinet dit voorjaar voor staat. Het voorstel is dus welkom, maar komt eigenlijk net iets te vroeg”, zei hij destijds.
Buitengewoon gemotiveerd
Van Meenen nam genoegen met deze toezegging en zag af van het in stemming laten komen van zijn motie. “Het is goed om te horen dat de minister buitengewoon gemotiveerd is om dit te doen. Daar ben ik heel blij mee”, liet hij optekenen
Jeanet van der Laan, de woordvoerder hoger onderwijs van D66, heeft bij de behandeling van het wetsvoorstel voor de basisbeurs zelfs een haakje in de wet weten te krijgen waarmee deze verhoging van de basisbeurs probleemloos door te voeren is.
“Bij de Voorjaarsnota zouden we deze verhoging willen verlengen, iets wat we hebben aangekondigd bij de afgelopen Onderwijsbegroting. Ik weet dat dit bij de Voorjaarsnota wordt besloten. Daar is de minister heel helder in geweest”, zo zei Van der Laan twee maanden geleden. “Maar ik wil er wel graag op voorbereid zijn. Ik wil namelijk voorkomen dat, mocht het lukken bij de Voorjaarsnota, er dan gezegd wordt: ‘we zouden het graag willen, maar de wet is er niet klaar voor’”
Daarom diende zij samen met het CDA en de ChristenUnie een amendement in om de wet gereed te maken voor de eventuele verlenging van de verhoging. Dat amendement werd aangenomen.
Geld van student wordt nu uitgegeven aan begrotingstekort
De minister was het eens met dit voorstel van de Kamer en gaf steun aan dit amendement. Daarmee lag alles klaar om de korting van het collegegeld om te zetten in een hogere basisbeurs voor de komende jaren. Nu blijkt echter dat het kabinet vooralsnog anders heeft beslist. Het ‘geld van de studenten’ wordt nu ingezet om de tekorten op de begroting in te lossen als gevolg van de gestegen rentelasten die het kabinet voor de kiezen krijgt.
Andere bezuinigingen op het gebied van hoger onderwijs betreffen onder meer een korting van 20 miljoen op de kwaliteitsafspraken. Daarnaast valt op dat het kabinet geen geld vrijmaakt voor extra loon- en prijsbijstellingen, terwijl nu onderhandeld wordt over nieuwe CAO’s binnen universiteiten en hogescholen. Deze beslissingen van het kabinet zal een grote hypotheek leggen op de onderhandelingen, want de werkgevers kunnen daarmee niet op meer geld rekenen voor extra salaris.
