Onderwijsinspectie heeft zorgen over studentenwelzijn
Dit jaar gaat de Inspectie dieper in op belangrijke thema’s zoals kansengelijkheid en goed toegeruste leraren. De regering is verheugd over de positieve ontwikkelingen die blijken uit de Staat van het Onderwijs. Uit de vandaag al verschenen kabinetsreactie blijkt echter ook dat de Inspectie kritisch is, met name wat betreft de achteruitgang van de basisvaardigheden.
Indrukwekkende gezamenlijke prestatie
Uit de Staat van het Onderwijs blijkt allereerst dat de achterstanden als gevolg van de coronacrisis worden ingehaald. De Inspectie constateert dat de inspanningen van scholen om de vertragingen uit de coronaperiode in te lopen, vruchten beginnen af te werpen. “Dit geldt met name voor de leerlingen die dit het meest nodig hebben, zoals die uit sociaaleconomisch zwakkere milieus.”
De gerichte financiering vanuit het Nationaal Programma Onderwijs en de aandacht voor op bewijs gebaseerde maatregelen hebben hieraan bijgedragen, zoals blijkt uit het rapport van de Inspectie. “Dit is een indrukwekkende gezamenlijke prestatie, die ook moed geeft voor de andere uitdagingen waar we voor staan”, zo spreekt het kabinet zichzelf moed in.
De kwaliteit van hogescholen en universiteiten is goed en stabiel, terwijl in het mbo, hbo en wo het tekort aan leraren en docenten minder urgent is dan in het funderend onderwijs. Waar basisschoolleerlingen over het algemeen meer mentaal welzijn ervaren, is dat op de middelbare school en in het vervolgonderwijs veel minder het geval.
Welbevinden studenten in de knel
De Inspectie maakt zich zorgen over het welbevinden van leerlingen en studenten. “Als betrokken overheid delen we die zorg”, zegt het kabinet. “Veel scholen en instellingen maken gebruik van middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs voor interventies op het gebied van welzijn. Bovendien is welbevinden een van de thema’s van de Gezonde School-aanpak in het funderend onderwijs en mbo.”
Om studenten in het eerste jaar meer ruimte te geven om te wennen aan een opleiding en een betere balans te creëren tussen het welzijn van studenten en de voortgang van hun studie, is in het coalitieakkoord aangekondigd dat het bindend studieadvies (bsa) zal worden aangepast. “Hiermee wil het kabinet meer rust en ruimte bieden aan studenten, ook als zij buiten hun schuld of keuze achter dreigen te raken.” Onlangs heeft het kabinet ingestemd met nieuwe voorwaarden voor een bsa met meer flexibiliteit.
Het beeld is zorgwekkend en precair
Een andere grote zorg van de Onderwijsinspectie zijn de basisvaardigheden. “Het algemene beeld van de basisvaardigheden is nog steeds zorgwekkend,” stelt de Inspectie. Met name voor het voortgezet onderwijs laat de Inspectie zien dat de situatie precair is. Veel leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs halen niet het vereiste niveau op het gebied van taal en rekenen, terwijl de beheersing van het Nederlands en rekenen zelfs afneemt in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. “Er is dus duidelijk meer nodig”, erkent het kabinet.
Daarnaast wil de regering dat hogescholen en universiteiten de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands bevorderen onder studenten. De Taalunie heeft vorig jaar een referentiekader ontwikkeld voor een aanbod dat de taalvaardigheid versterkt. In de komende Kamerbrief over de beheersing van de instroom van internationale studenten zal het kabinet nader ingaan op het bevorderen van de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands.
Er moet een duidelijk beroepsbeeld komen
Ook de lerarenopleidingen in het hoger beroepsonderwijs spelen een belangrijke rol bij het verbeteren van de basisvaardigheden, zegt het kabinet. “De lerarenopleidingen hebben een cruciale rol voor een goede start van toekomstige leraren, met name op het gebied van basisvaardigheden zoals taal en rekenen.”
Het is aan schoolleiders om te zorgen voor goede faciliteiten voor professionalisering en begeleiding. De Inspectie roept op tot samenwerking bij het aanpakken van de grootste uitdagingen in het onderwijs. Er moet een duidelijk beroepsbeeld worden gecreëerd, waarin de vereisten voor een leraar worden vastgesteld.
Aandacht voor medezeggenschap
De Inspectie vraagt tot slot in de Staat van het Onderwijs ook aandacht voor medezeggenschap in het hoger onderwijs. Volgens de Inspectie is het essentieel voor hoogwaardig en robuust hoger onderwijs dat de driehoek van zeggenschap, toezicht en medezeggenschap in balans is. Het ministerie van OCW belooft om voor de zomer een visiebrief uit te brengen over medezeggenschap in het hoger onderwijs.
Met dit rapport in handen hopen de ministers van OCW, Wiersma en Dijkgraaf, dat zij volgend jaar nog meer resultaten kunnen behalen. “De grootste uitdagingen worden niet binnen één jaar opgelost, noch zonder ruimte om te experimenteren. We werken samen en moeten gezamenlijk ontdekken wat werkt, en dat vervolgens toepassen. Als we dat doen, zijn we ervan overtuigd dat we bij de volgende Staat van het Onderwijs nog veel meer positieve ontwikkelingen zullen zien, en dat we de juiste koers volgen. We doen het niet voor minder.”
