Samenwerkingen tussen universiteiten en fossiele industrie in kaart gebracht
De Universiteiten van Nederland (UNL) hebben tot op heden het geluk gehad dat zij als organisatie niet kritisch onder de loep zijn genomen. Anders zou ook Pieter Duisenberg, de voorzitter van zowel UNL als de Raad van Commissarissen van de Gasunie, worden aangemerkt als betrokkene bij deze vervuilende samenwerking tussen universiteiten en de fossiele industrie. Tim van der Hagen, recentelijk benoemd als lid van de RvC van de Gasunie en tevens voorzitter van de TU Delft, wordt wel genoemd als iemand met dergelijke affiliaties.
Kom zelf ook met onontdekte samenwerkingen
In een online databank hebben verscheidene wetenschappers en actiegroepen de samenwerkingen tussen de fossiele industrie en universiteiten in kaart gebracht. Op de website mappingfossilities.org is informatie te vinden over deze samenwerkingsverbanden. De verbanden variëren van wetenschappelijk onderzoek dat gesponsord wordt tot gastcolleges en financiering van hoogleraren tot steun aan studieverenigingen. Wetenschappers en studenten worden opgeroepen om ook zelf samenwerkingsverbanden te melden die nog niet in de database zijn opgenomen.
Uit de database wordt duidelijk dat met name de technische universiteiten veel nauwe samenwerkingsverbanden hebben met oliebedrijven zoals Shell en Aramco, het Saoedi-Arabische olie en gasbedrijf met de hoogste winsten ter wereld. Maar alle universiteiten in Nederland hebben banden met de fossiele industrie, zo blijkt uit het voorlopige overzicht, dat nog uitgebreid wordt op basis van crowdsourcing.
Beïnvloeding van het wetenschappelijk onderzoek
Volgens de aan de database deelnemende partijen is aangetoond dat de financiering door fossiele bedrijven onderzoek vertekent ten gunste van fossiele brandstoffen en daarmee ook de onderzoeksrichting beïnvloedt. Dit heeft tot gevolg dat nieuwe technologieën worden ontwikkeld die zo min mogelijk afbreuk doen aan de verdienmodellen van deze fossiele bedrijven, in plaats van te prioriteren wat nodig is voor de energietransitie.
Deze samenwerkingsverbanden tussen de industrie en universiteiten kunnen worden gezien als een stilzwijgende goedkeuring door de universiteiten, zo zeggen de actievoerders. Dat gebeurt bijvoorbeeld tijdens carrièrebeurzen, bij gastcolleges en door het sponsoren van studentenorganisaties. Deze goedkeuring vanuit de universiteiten kan worden beschouwd als een social license to operate, wat inhoudt dat het ook wordt goedgekeurd door het brede publiek.
Steeds vaker eisen academici en studenten dat hun onderzoeksinstellingen stoppen met het samenwerken met fossiele brandstofbedrijven. Op deze manier willen ze een belangrijk obstakel in de energietransitie aanpakken, namelijk de invloed van fossiele brandstofbedrijven op de koers en ontwikkeling van onderzoek, evenals op de publieke opinie en het beleid.
Komt er weer politie aan de pas?
Deze maand staat tevens in het teken van de internationale actiemaand #MayWeOccupy. Maandag werd er in Utrecht een universiteitsgebouw bezet, waarvan het plan is om dit drie dagen vol te houden. Soortgelijke bezettingen in Amsterdam en Rotterdam vorig jaar werden snel beëindigd door politieoptreden.
Afgelopen zondag vond er ook een demonstratie plaats in Amsterdam, georganiseerd door Scientist Rebellion. Daarnaast circuleert er op verschillende universiteiten, zoals Leiden en Utrecht, een brief waarin wordt opgeroepen om een einde te maken aan de samenwerking tussen de universiteit en de fossiele industrie. Aan de VU hebben actievoerders reeds succes gehad: daar heeft het College van Bestuur de fossiele samenwerking (grotendeels) gestaakt.
