Wetenschappers opgeroepen tot verzet tegen anti-woke en anti-gender
Feministische studies en gerelateerde vakgebieden, waaronder queer-, postkoloniale en kritische rassenstudies, liggen voortdurend onder vuur. Wetenschappers van Genderstudies aan de Radboud Universiteit roepen hun collega’s en studenten op om alert te zijn op deze ontwikkelingen. Ook wordt er gekeken naar wat feministische pedagogie kan betekenen voor de universiteit en hoe deze kan bijdragen aan het verbeteren van de situatie voor minderheidsgroepen in zowel de universiteit als de samenleving.
Bibliotheken worden gezuiverd
De kritiek op bovengenoemde studies heeft in 2020 geleid tot een poging om genderstudies te verbieden in Roemenië. Daarnaast hebben Deense parlementariërs het onderzoek van vrouwelijke wetenschappers in diskrediet gebracht door het af te doen als ‘pseudowetenschap’. Momenteel worden in de Verenigde Staten in Florida bibliotheekplanken ontdaan van literatuur over raciale, seksuele en genderdiversiteit en andere zogenaamd ‘verdeeldheid zaaiende ideeën’.
In Nederland hebben diverse krantencolumnisten, politici – waaronder de minister van Justitie en Veiligheid – en academici zoals de rector magnificus van de Universiteit Utrecht wokeness afgeschilderd als een grote bedreiging voor academische vrijheid, waardoor het vuur van de anti-woke agenda verder is aangewakkerd.
Conservatieven omarmen anti-woke
Conservatieve politici en media hebben deze agenda omarmd, waarbij ze vaak hun kritiek richten op de academische wereld. Zo worden bijvoorbeeld de introductie van trigger warnings in het onderwijs gepresenteerd als onredelijke eisen van ‘sneeuwvlok’-studenten, of wordt er beweerd dat de vermeende dreiging juist vanuit de woke hoek komt, wat neerkomt op een omgekeerde machtsverhouding in de vorm van een lachspiegel.
Deze brede acceptatie van anti-gender en anti-woke tendensen heeft steeds meer invloed op het universitair onderwijs. Om deze ontwikkelingen te begrijpen is het belangrijk om rekening te houden met de neoliberalisering van universiteiten, aldus onderzoekers uit Nijmegen.
Deze neoliberalisering heeft de precaire situatie van academische banen vergroot, het gebruik van surveillance en controle verhoogd, en in het algemeen een managerachtig en onverschillig klimaat bevorderd. Dit heeft zelfs ertoe geleid dat wijdverbreide inspanningen voor ‘meer diversiteit, gelijkheid en inclusie’ vaak eindigen met het beschermen van juist het machtscentrum.
Studenten willen meer diversiteit
Ondanks de hedendaagse kritiek op het fenomeen woke wordt er aan universiteiten nog steeds onderwijs gegeven over gender, ras, etniciteit, seksualiteit, handicap, sociaaleconomische ongelijkheid en vele andere kritische, aan sociale rechtvaardigheid gerelateerde onderwerpen. Dit is terecht, zeggen genderwetenschappers. “Onze collegezalen zitten vol met studenten met steeds diversere etnische en raciale achtergronden, met gender- en seksuele identiteiten die niet netjes binnen heteronormatieve binaire modellen passen en die openlijk spreken over hun mentale gezondheid en toegankelijkheidsbehoeften.”
De studenten brengen hun strijd voor sociale rechtvaardigheid de collegezaal in en begrijpen dat kennisproductie inherent politiek is. Ze pleiten dan ook voor de dekolonisatie van universitaire curricula. Toch worden de curricula soms geconfronteerd met al dan niet canonieke studiematerialen die nu als beledigend of pijnlijk worden beschouwd voor specifieke groepen mensen. Studenten worden ook geconfronteerd met perspectieven die niet altijd perfect aansluiten bij hun eigen politieke positie.
Collegezaal plek voor wrijving
De collegezaal is de plek waar deze wrijvingen plaatsvinden. Onderzoekers zeggen dat docenten ook ruimte moeten bieden aan studenten die conservatiever of zelfs reactionair zijn in hun opvattingen. “Een universiteitsdocent zijn in 2023 betekent dat we al deze politieke en ideologische posities met zorg en empathie moeten navigeren, terwijl we kritisch reflecteren op onze eigen tradities, de canon en onze relatief machtige positie als docenten.”
Alle genoemde kwesties kunnen aan bod komen in een bijdrage voor het Tijdschrift voor Genderstudies. De redactie van het wetenschappelijke tijdschrift roept zowel docenten als studenten op om uit hun klaservaringen te putten en te onderzoeken hoe de beschreven structurele en culturele krachten van invloed zijn op feministisch onderwijs. Zo kan hernieuwde aandacht worden gevestigd op feministische pedagogie in het hoger onderwijs.
De oproep van de redactie luidt als volgt: “Wat betekenen deze ontwikkelingen en hoe kunnen we feministische theorie onderwijzen en feministische pedagogie beoefenen, samen met gerelateerde kritische theorieën en pedagogieën, in tijden van ‘wokeness’ en ‘anti-wokeness’, en neoliberalisering?”
Wat te doen tegen dit klimaat?
In deze bijdragen moeten vragen aan bod komen over hoe ‘whitewashing’ kan worden voorkomen bij de behandeling van zwarte auteurs, hoe curricula gedekoloniseerd kunnen worden en hoe docenten kunnen bijdragen aan de transformatie van de samenleving vanuit een feministisch perspectief. Ook moet er aandacht worden besteed aan wat docenten kunnen doen wanneer ze worden geconfronteerd met anti-gender en anti-woke discoursen in de klas, of wanneer andere gemarginaliseerde groepen in de klas worden benadeeld. Tot slot dient er te worden onderzocht hoe de feministische klas toegankelijk kan worden gemaakt voor iedereen.
Wetenschappers en studenten kunnen hun bijdrage indienen tot 1 juni. De bijdragen kunnen een wetenschappelijke of niet-traditionele vorm hebben en kunnen zowel becommentariërend, empirisch, poëtisch als artistiek van aard zijn.
