Goed inwerkplan cruciaal voor behoud beginnende docent
De start van een dienstverband is cruciaal voor het behouden van werknemers. Zo’n twintig procent van de werknemers verlaat een organisatie al binnen één jaar. Dat kost niet alleen geld, het bemoeilijkt daarnaast de uitvoering van de dagelijkse taken binnen organisaties – ook binnen hoger-onderwijsinstellingen, schrijft onderzoeker Folkert de Jong van NHL Stenden. Goede ‘on-boarding’ (het aannemen en integreren van beginnende werknemers binnen de organisatie en dier cultuur, systemen, procedures en verwachting) kan problemen voorkomen.
De Jong gebruikte onderzoeken binnen zijn eigen hogeschool als casus. Bij NHL Stenden werden binnen twee jaar (2019-2021) 288 docenten aangenomen; 106 in 2019/2020, 172 in 2021. Bij die eerste groep werd onderzocht hoe ze de on-boarding en take-off (de eerste honderd dagen) ervoeren. De publicatie van de resultaten geschiedde intern. Op basis daarvan werd de procedure aangepast en werd bij de tweede groep onderzocht of die betere ervaringen hadden. Tevens werd onderzocht hoe het zes maanden na hun start stond met het professioneel welzijn van de tweede groep.
Professioneel welzijn van beginnende docent
‘Professioneel welzijn’ is een term die De Jong muntte voor dit onderzoek. “De werknemer, in dit geval de beginnende docent, voelt zich in staat om de taak uit te voeren, voelt zich gesteund door de teamleider en het team, en heeft de middelen en mogelijkheden om de taak uit te voeren”, luidt zijn definitie.
Termen zoals ‘employee satisfaction’ of ‘employee happiness’ impliceren volgens hem dat een werknemer tegen elke prijs tevreden en blij moet worden gehouden, terwijl een term zoals ‘employee engagement’ betrokkenheid kan aantonen zonder oog te hebben voor bijvoorbeeld de stress die zulke betrokkenheid kan veroorzaken. De term ‘professioneel welzijn’ behelst daarentegen een zekere graad van zeggenschap, aldus De Jong.
Goede on-boarding en ondersteuning cruciaal
Voor het behouden van nieuwe docenten is zowel goede on-boarding als de rol van een teamleider cruciaal, schrijft De Jong.
Uit kwalitatief onderzoek naar de on-boarding bij de eerste groep van 106 docenten in 2019/2020 bleek dat zij hun eerste dagen en weken vaak als chaotisch ervoeren. Daarnaast vonden zij hun onderwijsvaardigheden tekortschieten, waardoor het voor hen voelde alsof ze in het diepe werden gegooid. De onderzoekers concludeerden dan ook dat er een gerede nood was om de sollicitatieprocedure en de periode van on-boarding te verbeteren.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Dat lukte, bleek uit het onderzoek naar de on-boarding van de tweede groep docenten in 2021: de on-boarding was een succes. “De eerste ervaringen bij het lesgeven waren in lijn met het geschetste beeld tijdens de sollicitatiegesprekken, de introductieperiode binnen de vakgroepen verliep in het algemeen goed, en de onderwijsactiviteiten werden als positief ervaren.”
Beginnende docent mist soms ondersteuning vanuit team
Zes maanden na hun start bij NHL Stenden werd een aantal docenten uit de tweede groep, naast teamleiders en teambegeleiders, middels individuele diepte-interviews gevraagd naar hun professioneel welzijn. Daaruit bleek dat beginnende docenten hun werk in de eerste weken veeleisend vonden, wat verzwaard werd door de combinatie van onderwijstaken en overige taken.
Ondersteuning vanuit het team en de teamleider droeg sterk bij aan het professioneel welzijn van beginnende docenten, maar die hadden hun werkomgeving niet allemaal zo ervaren. “Ongeveer de helft van de beginnende docenten zag zich als lid van een ondersteunend team, wat betekent dat een significant deel van de respondenten weinig of geen steun van hun collega’s ervoer”, aldus De Jong.
Beginnende docenten kregen veel energie van betekenisvolle onderwijsactiviteiten met studenten; die droegen sterk bij aan hun professioneel welzijn. Dat fungeerde tot op zekere hoogte als tegenwicht voor de factoren die hun professioneel welzijn negatief beïnvloedden, schrijft de Friese onderzoeker.
On-boarding moet grondige inbedding zijn
Hoger-onderwijsinstellingen moeten aandacht hebben voor de periode van on-boarding en take-off van beginnende docenten. “De on-boarding moet een grondige inbedding in de organisatie behelzen, evenals een training om wegwijs te worden in de systemen”, zegt De Jong in de aanbevelingen.
Natuurlijk moeten teams hun nieuwe collega’s verwelkomend tegemoet treden, maar teamleiders in het bijzonder moeten beginnende docenten ondersteuning bieden in deze fase. “Ze moeten oog hebben voor de ontwikkelingsfasen bij het leren van het vak en beseffen dat onzekerheden daarvan onderdeel uitmaken.”
