‘Hele maatschappij is gebaat bij meertalig hoger onderwijs’
Hoe pijnlijk dramatisch is het getouwtrek van beleidsmakers, bestuurders en uitvoerders op onderwijsgebied – van ministers tot directeuren basisonderwijs en kinderopvang – over de talen waarvoor plaats is binnen het onderwijs. Wanneer worden taalkundigen gehoord? Wanneer mogen taalkundigen het beleidsplan maken? En ja, wanneer staan die taalkundigen in Nederland massaal op om hun kennis en visies te delen? De taalwetenschappers zijn immers in grote aantallen opgeleid aan universiteiten, sinds zeker de jaren ’70 van de vorige eeuw. Hand in eigen boezem.
Hanteer meertalig onderwijs als norm
Meertaligheid als maatschappelijk kenmerk klinkt steeds vaker door; het begint zelfs trendy te worden. Met z’n allen door elkaar heen praten in welke taal dan ook, is echter voor niemand handig. Je raakt de ander al snel kwijt, je boodschap blijft ongedeeld. Meertaligheid vraagt om coöperatief samenwerken. Dit betekent niet dat iemand zich continu en uitsluitend moet bedienen van een of twee grote talen, linguae francae zoals het Nederlands en het Engels alhier. Er zijn talloze manieren, ook in het onderwijs, om andere talen naast deze grote talen toe te laten.
Begin te vermelden op de website van de universiteiten – en op die van alle onderwijsinstellingen – dat meertalig onderwijs het beleid is én de norm: dat elke student, docent of medewerker met klem wordt geadviseerd om diens andere talen náást het Nederlands en Engels in te zetten bij het leren en studeren. Dit geeft concrete invulling aan hetgeen neuro- en psycholinguïsten al tientallen jaren weten: de talen in het brein van een individu nemen geen gescheiden hersengebieden in, maar vertonen in grote mate overlap.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Het is dus onverstandig om van studenten te vragen een deel van de kennis in hun brein terzijde te schuiven. Kinderen en pubers de kans afnemen om met reeds aanwezige kennis de wereld te ontdekken, is schadelijk, maar dat is het evengoed voor adolescenten en volwassenen. Daarenboven is het brein in staat om allerlei talen erbij te leren. Juist dat feit maakt het zo eenvoudig om meertaligheid in alle onderwijssectoren in te voeren.
Zo kan meertalig onderwijs eruitzien
Een fictieve Iraanse docente bij Migration Studies aan welke Nederlandse universiteit ook kan natuurlijk colleges geven in het Engels. Daarnaast moet zij laten zien dat ze het Nederlands wil begrijpen en gebruiken, met alle fouten en hiaten erbij, want zij heeft deze baan hier aangenomen. Daarnaast kan ze het Farsi gebruiken, om bijvoorbeeld specifiek Iraanse issues te benoemen of andere Farsi-sprekenden te woord te staan. Zij weet echter dat te veel studenten in haar collegebanken het Farsi niet begrijpen, dus past zij zich aan en houdt ze rekening met alle aanwezigen.
Hetzelfde college, mét te lezen literatuur, zit ook opgeslagen in de elektronische leeromgeving, en elke student weet hoe je die Engelstalige (of Duitstalige, of …) tekst of audio kunt omzetten naar het Nederlands, Frans of Hindi, om maar een paar talen te noemen. Tijdens het college zelf is de PowerPoint niet alleen in het Engels maar ook in het Nederlands, en bevat de presentatie terminologie in andere talen – bijvoorbeeld het Tigrinya, omdat daar op dat moment een kwestie van belang speelt.
Helft Nederlands, kwart Engels, kwart eigen talen
Al die (buitenlandse) studenten uit Polen, Korea of Suriname – voor wie het academisch onderwijs steeds meer Engelstalig wordt gemaakt – zullen wellicht terugkeren naar het eigen land, of zullen de opgedane kennis willen vertalen naar de taal van het eigen land. Stimuleer dat! Moedig studenten aan om de besproken onderwerpen ook in de eigen taal te onderzoeken en beschrijven. Dat dient zowel hen als de brede maatschappij.
Beleidsmakers en uitvoerders, maak het hele onderwijs meertalig: Nederlands, Engels én de talen van elk individu. Een globale verdeling? Nou, neem als uitgangspunt de helft Nederlands, een kwart Engels en een kwart de eigen taal, en pas die verhouding aan als het nodig is. Dat is globalisering mét inclusie, ook wel dynamische meertaligheid genoemd.
